Kıdem Tazminatı Sorumluluğu: İdare ve Yüklenici Arasındaki "İç İlişki" Nasıl Belirlenir?

Hizmet alım ihalelerinde, özellikle personel çalıştırılmasına dayalı işlerde, sözleşme sonunda ortaya çıkan kıdem tazminatı yükümlülüğü, idareler ve yükleniciler arasındaki en temel anlaşmazlık konularından biridir. 4857 sayılı İş Kanunu'na göre işçiye karşı asıl işveren (idare) ve alt işveren (yüklenici) müteselsilen sorumlu olsa da, idare ile yüklenici arasındaki "iç ilişkide" bu yükün kime ait olacağı genellikle sözleşme hükümleriyle belirlenir. Bu tür karmaşık ihale, sözleşme ve hakediş sorunlarınızda, sürecin doğru yönetilmesi ve hak kayıplarının önlenmesi için Yaka Danışmanlık uzmanlığından destek almak, sözleşme hazırlık ve uygulama aşamasında hukuki risklerinizi minimize etmenizi sağlar. Yargıtay 6. Hukuk Dairesi’nin 28.11.2024 tarihli ve 2024/2980 E., 2024/4469 K. sayılı kararı, bu konudaki "iç ilişki" ayrımını net bir şekilde ortaya koymaktadır.

Kararın İlgili Kısmı

"...dosyaya sunulan belgelerden hizmet alım sözleşmesi kapsamında çalıştırılan işçilerin kıdem tazminatları hesaplanıp davacının davalı uhdesindeki son hak edişinden mahsup edilerek kalan kısmın da davacı tarafından davalı idare hesabına gönderildiği... ve sözleşmenin ilgili kısımları (36.2.9, 36.4.5, 36.9.2 vd maddeleri) dikkate alındığında kıdem tazminatı da dahil olmak üzere, işçilerin İş Kanunu ve diğer mevzuattan doğan sorumluluklarının davacı yükleniciye ait olduğu gözetilerek, davacı vekilinin temyiz sebepleri yerinde görülmemiştir."

 

Olayın Arka Planı: Teminat ve Kıdem Tazminatı Anlaşmazlığı

Bir hizmet alım işini üstlenen yüklenici firma (davacı), sözleşme bitiminde idareye (davalı) karşı dava açmıştır. Yüklenicinin talepleri şunlardır:

Verilen teminat mektubunun iade edilmesi.

İhale konusu işte çalışan personelin kıdem tazminatını ödeme yükümlülüğünün idareye ait olduğunun tespiti.

Ödenmeyen son hakediş bedelinin tahsili.

 

İlk Derece ve İstinaf Mahkemelerinin Kararları

İlk Derece Mahkemesi: Davayı reddetti. Mahkeme, sözleşme hükümlerine göre yüklenicinin (işçi ibranamelerini sunmak gibi) tüm yasal yükümlülüklerini yerine getirmeden son hakedişin ödenmesinin ve teminat mektubunun iadesinin mümkün olmadığına karar verdi.

Bölge Adliye Mahkemesi (İstinaf): Kararı kısmen düzeltti.

Teminat Mektubu Talebi: Yargılama devam ederken davacı yüklenici, işçilerin kıdem tazminatlarını ödemiş, ibranameleri idareye sunmuş ve idare de 15.10.2020 tarihli yazısıyla teminat mektubunu iade etmiştir. Bu nedenle İstinaf, teminat mektubu iadesi talebinin "konusuz kaldığı" için bu konuda karar verilmesine yer olmadığına hükmetti.

Kıdem Tazminatı Sorumluluğu Talebi: İstinaf, davanın bu kısmını esastan reddetti. Kararın gerekçesi olarak, taraflar arasındaki sözleşmenin 36.2.9, 36.4.5, 36.9.2 gibi ilgili maddelerinde, "kıdem tazminatı da dahil olmak üzere, işçilerin İş Kanunu ve diğer mevzuattan doğan sorumluluklarının davacı yükleniciye ait olduğunun" açıkça düzenlendiğini belirtti.

 

Yargıtay'ın Değerlendirmesi: Sözleşme Hükümleri Bağlayıcıdır

Davacı yüklenicinin temyizi üzerine dosyayı inceleyen Yargıtay 6. Hukuk Dairesi, Bölge Adliye Mahkemesi kararını ONANMIŞTIR. Yargıtay, İstinaf Mahkemesi'nin "sözleşmenin ilgili maddeleri dikkate alındığında kıdem tazminatı sorumluluğunun davacı yükleniciye ait olduğu" yönündeki gerekçesini usul ve kanuna uygun bulmuştur.

 

Analizin Sonucu

Bu karar, hizmet alım ihalelerindeki kıdem tazminatı sorumluluğuna ilişkin önemli bir ayrımı netleştirmektedir:

Dış İlişki (İşçiye Karşı Sorumluluk): İşçinin gözünde, hem idare (asıl işveren) hem de yüklenici (alt işveren) kıdem tazminatından müteselsilen (birlikte) sorumludur. İşçi, hakkını her ikisinden de talep edebilir.

İç İlişki (İdare-Yüklenici Sorumluluğu): Ancak, idare ile yüklenici arasında imzalanan hizmet alım sözleşmesi, bu "dış" sorumluluğu değil, kendi aralarındaki "iç" ilişkiyi düzenler.

Sözleşme Esastır: Eğer sözleşmede, karardaki örnek maddeler (36.2.9, 36.4.5 vb.) gibi, "her türlü işçilik alacağı, kıdem tazminatı ve diğer yasal sorumluluklar yükleniciye aittir" şeklinde açık bir hüküm varsa, yüklenici bu bedeli işçiye ödedikten sonra idareye rücu edemez veya bu sorumluluğun idareye ait olduğunu iddia edemez.

Teminat İadesinin Şartı: Bu karar, teminat mektubunun iadesinin, sözleşmesel ve yasal tüm yükümlülüklerin (kıdem tazminatlarının ödenmesi ve ibranamelerin sunulması dahil) yerine getirilmesine bağlı olduğunu bir kez daha teyit etmiştir.