Kıdem Tazminatında "İç İlişki": Sözleşmeniz Sorumluluğunuzu Belirler

Personel çalıştırılmasına dayalı hizmet alım sözleşmelerinde, sözleşme sona erdiğinde işçilerin kıdem tazminatlarının kim tarafından ödeneceği sorunu, idareler ve yükleniciler arasında sürekli bir anlaşmazlık kaynağıdır. İş Kanunu, işçiye karşı idare ve yükleniciyi birlikte sorumlu tutsa da, bu iki tarafın kendi arasındaki (iç ilişki) sorumluluk dengesini imzaladıkları sözleşme belirler. Bu tür karmaşık ihale, sözleşme ve hakediş sorunlarınızda, sürecin doğru yönetilmesi ve hak kayıplarının önlenmesi için Yaka Danışmanlık uzmanlığından destek almak, daha sözleşme aşamasındayken kıdem tazminatı gibi mali yükümlülüklerin net bir şekilde tanımlanmasını ve risklerin minimize edilmesini sağlar. Yargıtay 6. Hukuk Dairesi’nin 02.12.2024 tarihli ve 2024/2800 E., 2024/4530 K. sayılı kararı, bu konudaki Yargıtay içtihadını net bir şekilde ortaya koymaktadır.

Kararın İlgili Kısmı

"...taraflar arasında akdedilen sözleşmenin ilgili hükümleri uyarınca kıdem tazminatı da dahil olmak üzere, işçilerin İş Kanunu ve diğer mevzuattan doğan sorumluluklarının yükleniciye ait olduğunun taraflarca kabul edildiği, alt ve üst işveren, işçiye karşı dış ilişkide birlikte sorumlu olup, iç ilişkide ise tarafların serbest iradeleri ile düzenlemiş oldukları sözleşme hükümlerinin kendilerini bağlayacağı..."

"...davacının teminat mektubunun iadesine yönelik istem yönünden davanın konusuz kaldığı..."

 

Olayın Arka Planı: Teminat İadesi ve Kıdem Sorumluluğu

Bir hizmet alım işini yürüten yüklenici firma (davacı), sözleşme bitiminde idareye (davalı) karşı dava açar. Davanın temel iki talebi vardır:

İdare tarafından tutulan teminat mektubunun iade edilmesi.

İşçilere ödenen (veya ödenecek) kıdem tazminatı yükümlülüğünün idareye ait olduğunun tespiti ve ilgili hakediş kesintilerinin iptali.

 

İlk Derece ve İstinaf Mahkemelerinin Kararları

İlk Derece Mahkemesi: Yüklenicinin davasını reddetti. Gerekçe olarak, sözleşme hükümleri uyarınca yüklenicinin (işçi alacaklarını ödeme, ibraname ve ilişiksizlik belgesi getirme gibi) yükümlülüklerini yerine getirmeden teminatın iadesini ve hakediş ödemesini isteyemeyeceğini belirtti.

Bölge Adliye Mahkemesi (İstinaf): Kararı düzelterek yeniden hüküm kurdu.

Teminat Talebi: İstinaf aşamasında, yüklenicinin gerekli yükümlülükleri (kıdem tazminatı ödemeleri ve ibranameler) yerine getirdiği ve idarenin de teminat mektuplarını bankalara yazdığı yazılarla iade ettiği anlaşıldı. Bu nedenle, teminat iadesi talebi "konusuz kaldığından" esası hakkında karar verilmesine yer olmadığına hükmedildi.

Kıdem Tazminatı Sorumluluğu Talebi: Mahkeme, davanın bu kısmını esastan reddetti. Gerekçe olarak, taraflar arasındaki sözleşmenin ilgili maddelerinde "kıdem tazminatı dahil işçilerin İş Kanunu'ndan doğan tüm sorumluluklarının yükleniciye ait olduğunun" açıkça kabul edildiğini belirtti.

 

Yargıtay'ın Değerlendirmesi: Vekalet Ücreti Düzeltmesi, Esas Onaması

Davalı idare, bu kararı sadece "vekalet ücretinin" miktarı yönünden temyiz etmiştir. Yargıtay 6. Hukuk Dairesi, Bölge Adliye Mahkemesi kararının esasına (yani kıdem tazminatı sorumluluğunun yükleniciye ait olduğu ve teminat talebinin konusuz kaldığı yönündeki tespiti) tamamen katılmış ve bu kısımları onamıştır. Yargıtay, sadece idare lehine hükmedilen vekalet ücretinin o yılki tarifeye göre (AAÜT) yanlış hesaplandığını tespit etmiş (15.350 TL yerine 19.200 TL olması gerektiği) ve kararı bu şekliyle DÜZELTEREK ONANMIŞTIR.

 

Analizin Sonucu

Bu karar, hizmet alım yüklenicileri için net bir gerçeği vurgular:

Sözleşme > Kanun (İç İlişkide): İş Kanunu, işçiyi korumak için idare ve yükleniciyi "birlikte" (müteselsilen) sorumlu tutar. Ancak idare ve yüklenicinin birbirleriyle olan ilişkisinde, imzaladıkları sözleşme hükümleri kanunun bu hükmünden daha önceliklidir.

Sorumluluğu Üstlenme: Yüklenici, sözleşmeyi imzalarken "kıdem tazminatı dahil tüm işçilik alacakları bana aittir" şeklindeki bir maddeyi kabul etmişse, bu riski maliyet hesaplamasına (teklif fiyatına) dahil etmiş sayılır.

Rücu Hakkı Yoktur: Sözleşmede bu sorumluluğu üstlenen yüklenici, daha sonra işçilere kıdem tazminatı ödediğinde, dönüp idareye "sen asıl işverensin, bu parayı bana öde" diye rücu edemez veya bu sorumluluğun idareye ait olduğunu iddia edemez.

Teminat İadesinin Anahtarı: Teminat mektubunun iadesi, tüm bu yasal ve sözleşmesel yükümlülüklerin (SGK ilişiksiz belgesi, vergi borcu ve en önemlisi işçi alacaklarına dair ibranameler) eksiksiz olarak idareye sunulmasına bağlıdır. Bu karar, kıdem tazminatı ödemelerinin bu sürecin merkezinde olduğunu teyit etmektedir.