İdare Tarafından Ödenen TİS Farkları Yükleniciden Alınabilir mi? (Yargıtay Kararı)

Personel çalıştırılmasına dayalı hizmet alımlarında, Toplu İş Sözleşmeleri'nden (TİS) kaynaklanan ücret farklarının kimin tarafından karşılanacağı (idare mi, yüklenici mi), kamu ihale hukukunun en tartışmalı alanlarından biridir. İdarelerin, asıl işveren sıfatıyla işçilere ödemek zorunda kaldıkları bu farkları, daha sonra sözleşme hükümlerine dayanarak yükleniciye rücu etmeleri, karmaşık davalara yol açmaktadır. Bu tür karmaşık ihale, sözleşme ve hakediş sorunlarınızda, sürecin doğru yönetilmesi ve hak kayıplarının önlenmesi için Yaka Danışmanlık uzmanlığından destek almak, 4735 sayılı Kanun'un TİS fiyat farklarına ilişkin özel hükümlerini doğru yorumlayarak haklarınızı korumanızı sağlar. Bu analizde, Yargıtay 15. Hukuk Dairesi'nin 01.04.2021 tarihli ve 2021/1313 E., 2021/1360 K. sayılı kararı incelenmiştir.

Kararın İlgili Kısmı

"4735 sayılı Kanun'un 8. maddesinin 3. fıkrasında yazılı usulle toplu iş sözleşmesi yapılması halinde bu toplu iş sözleşmesi uyarınca işçiye ödenen ücretten asıl işveren sorumlu olacaktır. Bu durumda, mahkemece... alt işveren tarafından kamu işveren sendikalarından birine toplu iş sözleşme yürütme ve imzalatma yetkisi verilip verilmediği hususu göz önünde tutulup... karar verilmesi gerekirken, eksik incelemeye dayalı yazılı şekilde hüküm kurulması doğru görülmemiştir."

İdarenin, Yüklenici İşçilerine Yaptığı TİS Ödemesini Rücu Etmesi

Davacı idare (Bakanlık), davalı yüklenici şirketlerin (ortak girişim) yürüttüğü veri hazırlama hizmet alımı işinde çalışan işçilerin açtığı davalar sonucunda, TİS'ten kaynaklanan işçilik alacaklarını (ücret farklarını) icra yoluyla ödemek zorunda kalmıştır. İdare, yaptığı bu ödemelerin sorumluluğunun hizmet alım sözleşmesi gereği yüklenicilerde olduğunu iddia ederek, ödediği tutarı rücuen tahsil etmek amacıyla icra takibi başlatmış, itiraz üzerine de itirazın iptali davası açmıştır.

Uyuşmazlık: TİS Farkından İdare mi Sorumlu, Yüklenici mi?

Yerel mahkeme, sözleşme hükümlerine göre davacının (idarenin) bu bedeli davalılardan (yüklenicilerden) talep edebileceği gerekçesiyle davanın kabulüne karar vermiştir. Ancak uyuşmazlığın temeli, 4735 sayılı Kamu İhale Sözleşmeleri Kanunu'nun 8. maddesinin 3. fıkrasındaki özel düzenlemedir.

Yargıtay: "4735 S.K. Md. 8/3'teki Özel Usul Araştırılmalı"

Yargıtay, yerel mahkemenin kararını "eksik inceleme" nedeniyle bozmuştur. Yüksek Mahkeme'ye göre:

  1. 4734 sayılı Kanun'un 62/e maddesi (personel çalıştırılmasına dayalı hizmet alımı) kapsamındaki işlerde TİS farklarının idarece ödenebilmesi için 4735 S.K. Md. 8/3'te özel bir usul tanımlanmıştır.
  2. Bu usule göre; TİS, alt işverenin (yüklenicinin) "yetkilendirmesi kaydıyla" merkezi yönetim kapsamındaki kamu idarelerinin üyesi bulunduğu bir "kamu işveren sendikası" tarafından yürütülüp sonuçlandırılmalıdır.
  3. Eğer TİS bu usule göre sonuçlandırılmışsa, fıkra açıkça "belirlenen ücret ve sosyal haklardan kaynaklanan bedel artışı kadar idarece fiyat farkı ödenir" hükmünü amirdir. Bu durumda sorumluluk idarededir.
  4. Yerel mahkeme, TİS'in bu özel usule (yüklenicinin kamu işveren sendikasına yetki verip vermediği) göre yapılıp yapılmadığını hiç araştırmadan, sadece sözleşme hükümlerine bakarak karar vermiştir.

Analizin Sonucu

Yargıtay, TİS farkından kimin sorumlu olduğunun tespiti için 4735 S.K. Md. 8/3'teki özel usulün araştırılması gerektiğine ve bu araştırma yapılmadan verilen kararın hukuka aykırı olduğuna hükmetmiştir.

  • İdareler için ders: Yüklenici işçileri için TİS süreci başladığında, 4735 S.K. Md. 8/3'teki usulün (kamu işveren sendikası aracılığıyla yürütme) uygulanıp uygulanmayacağı netleştirilmelidir. Eğer bu usul uygulanırsa, idare doğacak fiyat farkını ödemekle yükümlü olacaktır.
  • Yükleniciler için ders: TİS sürecinde, 4735 S.K. Md. 8/3'teki mekanizmayı (idarenin üyesi olduğu kamu işveren sendikasına yetki verme) kullanmak, TİS'ten doğacak maliyetlerin idare tarafından fiyat farkı olarak karşılanmasını sağlayabilir. Bu usul araştırılmadan, TİS farkları doğrudan yükleniciye rücu edilemez.