Proje-Mahal Listesi-Vaziyet Planı Çelişkisi: Yargıtay'dan "Öncelik Sırası" Kararı (HMK 193)

Anahtar teslim götürü bedel ihalelerde, ihale dokümanını oluşturan farklı belgeler (uygulama projesi, mahal listesi, vaziyet planı, teknik şartname) arasında çelişkiler olması, "bu imalat sözleşme bedeline dahil mi, değil mi?" tartışmasını başlatır. İdarelerin, genellikle daha alt sıralarda yer alan bir dokümana (örn: vaziyet planı) dayanarak bir imalatı talep etmesi, yükleniciler için ciddi maliyet riskleri doğurur. Bu tür karmaşık ihale, sözleşme ve hakediş sorunlarınızda, sürecin doğru yönetilmesi ve hak kayıplarının önlenmesi için Yaka Danışmanlık uzmanlığından destek almak, sözleşmedeki "doküman öncelik sırası"nı (delil sözleşmesi) doğru yorumlayarak haklarınızı korumanızı sağlar. Bu analizde, Yargıtay 15. Hukuk Dairesi'nin 15.03.2018 tarihli ve 2016/3340 E., 2018/969 K. sayılı kararı incelenmiştir.

Kararın İlgili Kısmı

"Taraflar arasında imzalanan 16.02.2012 tarihli sözleşmenin 8.2.1. maddesinde ihale dökümanını oluşturan belgeler arasındaki öncelik sıralaması belirlenmiş olup, ... Uygulama Projesi, Mahal Listesi ... olarak sırasıyla sayılmış bulunmaktadır. ... Bu sıralama 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun 193. maddesi uyarınca delil sözleşmesi niteliğinde olup, taraflarca ileri sürülmese dahi mahkemece re'sen gözetilmelidir. ... ihale belgeleri arasında çelişki bulunması durumunda uygulama projesi mahal listesinden önce dikkate alınacak belgelerdendir. Bu anlamda uygulama projesinde yer almayan dış çevre duvarının sözleşme kapsamında olmayan ilave iş olarak kabul edilip... belirlenip hüküm altına alınması gerekir..."

Olayın Arka Planı: Vaziyet Planına Dayalı "İlave İş" Talebi

Davacı yüklenici, anahtar teslim götürü bedel "Spor Salonu Yapım İşi"ni üstlenmiştir. İşin yapımı sırasında davalı idare, "Vaziyet Planı"nda görünen "dış çevre düzenleme işi" ve "ihata duvarı"nın da sözleşme kapsamında yapılmasını istemiştir. Yüklenici ise bu imalatların ne "Uygulama Projesi"nde ne de "Mahal Listesi"nde yer almadığını, bu nedenle "sözleşme dışı ilave iş" olduğunu belirterek ek bedel talebinde bulunmuş, idarenin reddetmesi üzerine dava açmıştır. Yerel mahkeme davayı reddetmiştir.

Yargıtay: "Uygulama Projesi Önceliklidir ve Delil Sözleşmesidir"

Yargıtay, yerel mahkemenin kararını bozmuştur. Yüksek Mahkeme, uyuşmazlığın çözümünün "ihale dokümanları arasındaki öncelik sıralaması"nda yattığını belirtmiştir.

  1. Öncelik Sırası (Delil Sözleşmesi): Sözleşmenin 8.2.1. maddesi, dokümanlar arası hiyerarşiyi net bir şekilde belirlemiştir: 4. Uygulama Projesi, 5. Mahal Listesi... (Vaziyet Planı bu sıralamada ya yoktur ya da daha alt sıradadır).
  2. HMK 193 Vurgusu: Bu sıralama, HMK 193 uyarınca taraflar arasında bir "delil sözleşmesi" niteliğindedir. Yani, bir çelişki halinde hangi belgenin üstün sayılacağı konusunda taraflar peşinen anlaşmıştır. Mahkeme bu sıralamayı re'sen (kendiliğinden) dikkate almalıdır.
  3. Hüküm: Çelişki durumunda 4. sıradaki Uygulama Projesi, 5. sıradaki Mahal Listesi'nden ve (daha alt sırada olan) Vaziyet Planı'ndan önce gelir.
  4. Sonuç: Yargıtay, "uygulama projesinde yer almayan" dış çevre duvarının, vaziyet planında veya mahal listesinde yer alsa bile, "sözleşme kapsamında olmayan ilave iş" olarak kabul edilmesi gerektiğine karar vermiştir.

Analizin Sonucu

Yargıtay, uygulama projesinde bulunmayan ancak idarenin vaziyet planına dayanarak talep ettiği imalatın bedelinin, YİGŞ Md. 21 ve 22 (yeni fiyat tespiti) hükümleri çerçevesinde hesaplanarak yükleniciye ödenmesi gerektiğine hükmetmiştir.

  • İdareler için ders: Anahtar teslim ihalelerde "vaziyet planı" genellikle genel yerleşimi gösterir, imalat detayını değil. İdare, bir imalatın sözleşmeye dahil olduğunu iddia ediyorsa, öncelik sıralamasında üstte olan "Uygulama Projesi"ne ve "Mahal Listesi"ne bakmalıdır. Projede olmayan bir işi vaziyet planına dayanarak talep etmek, ilave iş bedeli ödenmesini gerektirir.
  • Yükleniciler için ders: Teklif verilirken, sözleşme bedeline dahil olan işlerin kapsamı "Uygulama Projesi" ve "Mahal Listesi"ne göre belirlenmelidir. Eğer bu iki dokümanda olmayan bir imalat (örn: çevre duvarı) idare tarafından talep edilirse, sözleşmenin "dokümanların öncelik sırası" maddesine dayanarak bu işin "ilave iş" olduğu iddia edilmeli ve yeni fiyat talep edilmelidir.