Dokümanlar Çelişirse Hangisi Geçerli? Sayıştay: "Projede Yoksa Götürü Bedele Dahil Değildir"

Anahtar teslim götürü bedel sözleşmelerin temeli, yüklenicinin "uygulama projeleri ve bunlara ilişkin mahal listelerine" dayalı olarak işin tamamı için tek bir bedel teklif etmesidir. Ancak, Özel Teknik Şartname gibi diğer ihale dokümanlarında, projede veya mahal listesinde olmayan imalatlara atıf yapılması, bu imalatların götürü bedele dahil olup olmadığı konusunda ciddi anlaşmazlıklar yaratmaktadır. Bu tür karmaşık ihale, sözleşme ve hakediş sorunlarınızda, sürecin doğru yönetilmesi ve hak kayıplarının önlenmesi için Yaka Danışmanlık uzmanlığından destek almak, doküman hiyerarşisinin doğru yorumlanmasını ve iş artışı süreçlerinin hukuka uygun yürütülmesini sağlar. Sayıştay Temyiz Kurulu'nun 16.11.2022 tarihli ve 52463 sayılı Kararı, bu konudaki hiyerarşiyi netleştiren emsal bir niteliktedir.

Kararın İlgili Kısmı

"...ihale dokümanları arasındaki öncelik sıralamasında uygulama projeleri ve imalat listelerinin (ve mahal listelerinin), özel teknik şartnameden önce geldiği de bir gerçektir. ... Uygulama projesine ve imalat listesine göre mevcut binaların 18.185/1 pozuna uygun olarak yıkılması istendikten sonra öncelik sıralamasında daha sonra gelen özel teknik şartnamede ifade edildiği söylenerek... çatı, çelik raf söküm... imalatlarının yapılmasını istemek hakkaniyetle bağdaşmaz."

Projede "Beton Yıkımı", Şartnamede "Çelik Sökümü" Çelişkisi

Anahtar teslim götürü bedel ihale edilen bir prefabrike bina yapım işinde, mevcut binaların yıkılması gerekmektedir. İhale dokümanlarında bu işe ilişkin şu çelişkili durum mevcuttur:

  1. Uygulama Projesi ve Mahal (İmalat) Listesi: Yıkım işi için sadece "18.185/1 Makine ile demirli ve demirsiz beton inşaatın yıkılması" pozuna yer verilmiştir. Bu poz, karmaşık çelik söküm işlerini kapsamaz.
  2. Özel Teknik Şartname (ÖTŞ): ÖTŞ'nin 3.1.12 maddesinde ise yıkım işi tarif edilirken, "mevcut binalar, çelik yapı elemanları, doğramalar... zarar görmeyecek şekilde yıkılacak..." şeklinde bir ifade yer almaktadır.

Yüklenici, uygulama projesinde olmayan ancak ÖTŞ'de bahsi geçen karmaşık çelik çatı makasları ve çelik rafların sökümü işlerini iş artışı kapsamında yapmış ve idare bu bedeli ödemiştir.

Daire Kararı ve Azınlık Görüşü: "Teknik Şartname de Sözleşmeye Dahildir, Ek Bedel Ödenemez"

Sayıştay Dairesi, bu ödemeyi kamu zararı saymıştır. Gerekçesi, yüklenicinin ihale dokümanı bir bütün olarak teklif verdiği ve ÖTŞ'de "çelik yapı elemanları" sökümünün açıkça tarif edildiğidir. Daireye göre bu imalat, götürü bedele dahildir ve iş artışı ile ayrıca ödenemez.

Temyiz Kurulu'ndaki azınlık görüşü de bu görüşü desteklemiş; ihale dokümanlarının bir bütün olduğunu ve yüklenicinin ÖTŞ'deki bu hükmü bilerek teklif verdiğini, bu nedenle söküm işlerinin sözleşme bedeline dahil olduğunu savunmuştur.

Temyiz Kurulu Çoğunluk Kararı: Doküman Hiyerarşisi Esastır: Proje ve Mahal Listesi, Önce Gelir

Sayıştay Temyiz Kurulu'nun çoğunluk görüşü, Daire kararını BOZMUŞTUR. Kurul, anahtar teslim götürü bedel sözleşmelerin temel mantığına ve doküman hiyerarşisine odaklanmıştır:

  • Esas Olan Proje ve Mahal Listesidir: Anahtar teslim sözleşmeler, 4734 sayılı Kanun gereği "uygulama projeleri ve bunlara ilişkin mahal listelerine" dayalı olarak yapılır. İstekliler tekliflerini bu iki temel dokümandaki metraj ve imalat kalemlerine göre verir.
  • Hiyerarşi Önceliği: İhale dokümanları arasında bir öncelik sıralaması vardır ve bu sıralamada uygulama projeleri ile mahal listeleri, özel teknik şartnameden önce gelir.
  • Projeye Göre Teklif Verilir: Yükleniciden, ana dokümanlar olan proje ve mahal listesinde sadece "beton yıkımı" (Poz 18.185/1) öngörülmüşken, daha alt sıralamadaki ÖTŞ'de geçen "çelik yapı elemanları" ifadesine dayanarak, projede olmayan pahalı ve karmaşık çelik söküm işlerini de götürü bedele dahil etmesini beklemek hakkaniyete aykırıdır.
  • Sonuç: Çelik söküm imalatları proje ve mahal listesinde yer almadığı için sözleşmeye dahil değildir. Bu imalatlar zorunlu olduğundan, 4735 sayılı Kanun'un 24. maddesi uyarınca iş artışı kapsamında bedelinin ödenmesi hukuka uygundur ve kamu zararı oluşmamıştır.

Analizin Sonucu

  • Bu karar, anahtar teslim ihalelerde dokümanlar arası çelişkilerde nasıl bir yol izleneceğine dair kritik bir emsaldir.
  • İdareler için: Anahtar teslim bir işte yapılmasını istediğiniz tüm imalatların (özellikle yıkım, söküm, deplasman gibi işlerin) uygulama projesinde ve mahal listesinde açıkça gösterildiğinden veya pozlandığından emin olun. Sadece teknik şartnameye yazmak, bu imalatın götürü bedele dahil olduğu anlamına gelmeyebilir ve idareyi iş artışı ödemek zorunda bırakabilir.
  • Yükleniciler için: Anahtar teslim teklifinizi hazırlarken, esas almanız gereken temel dokümanlar proje ve mahal listesidir. Teknik şartnamede, projede gösterilmeyen veya pozlanmayan ek bir yükümlülük fark ederseniz, bu durumu ihale öncesi idareye yazılı olarak sormalı ve açıklığa kavuşturmalısınız. Aksi takdirde, bu karara göre, projede ve mahal listesinde olmayan işler için sonradan iş artışı talep etme hakkınız doğmaktadır.