Teknik Şartnamedeki "Ocak Yeri Gösterilmeyecek" Hükmü Nakliye Talebini Engeller mi? (Yargıtay Kararı)

Birim fiyatlı yapım işlerinde, imalatta kullanılacak malzemenin (kum, çakıl, kırmataş vb.) nereden temin edileceği ve bu temin yerinin nakliye mesafesi, maliyetin en önemli unsurudur. Yüklenicilerin, idarenin bir ocak göstermemesi nedeniyle daha uzak mesafeden getirdikleri malzeme için "nakliye farkı" veya "ilave iş bedeli" talep etmesi sıkça karşılaşılan bir durumdur. Bu tür karmaşık ihale, sözleşme ve hakediş sorunlarınızda, sürecin doğru yönetilmesi ve hak kayıplarının önlenmesi için Yaka Danışmanlık uzmanlığından destek almak, Teknik Şartname hükümlerinin "delil sözleşmesi" niteliğini ve maliyetlerinize etkisini doğru analiz etmenizi sağlar. Bu analizde, Yargıtay 15. Hukuk Dairesi'nin 22.02.2021 tarihli ve E. 2020/1286, K. 2021/400 sayılı kararı incelenmiştir.

Kararın İlgili Kısmı

"Teknik Şartname’nin 49/18. maddesinde ‘… söz konusu tesis inşaatına ait her türlü imalatta kullanılacak malzemenin (tüvenan, kum-çakıl, stablize... kırmataş, taş vs.) temini için idare tarafından ocak yeri gösterilmeyecek ve bu hususlarla ilgili olarak yüklenici herhangi bir talepte bulunmayacaktır. Yüklenici, inşaat bünyesinde kullanacağı... her türlü malzemenin temin edeceği yeri dikate alarak teklif verecektir…’ hükmü bulunmakta olup, bu hükme göre yüklenicinin kırmataş nakline yönelik isteminin reddi gerekirken... alacağa hükmedilmesi doğru olmamıştır."

Yüklenicinin "Kırmataş Nakliyesi" İçin Ek Bedel Talebi

Bir kanalizasyon hattı yenileme işinde davacı yüklenici, sözleşmede öngörülenden fazla kazı, asfalt kesimi ve kırmataş nakliyesi yaptığını iddia ederek "fazla imalat" bedeli talebiyle dava açmıştır. Yerel mahkeme, bozma kararına uyarak yaptığı yeni yargılamada, bilirkişi raporuna dayanarak kırmataş nakli için 153.072,11 TL alacağa hükmetmiştir.

İdarenin Savunması: "Teknik Şartnameye Göre Ocak Gösterme Zorunluluğumuz Yok"

Davalı idare, hakedişlerdeki bedellerin ödendiğini, fazla imalat olmadığını savunmuştur. Uyuşmazlık konusu olan kırmataş nakliyesiyle ilgili olarak ise sözleşme eki Teknik Şartname hükümlerine dayanılmıştır.

Yargıtay: "Teknik Şartname (Delil Sözleşmesi) Yükleniciyi Sorumlu Tutuyor"

Yargıtay, yerel mahkemenin kararını "kırmataş nakliyesi" alacağı yönünden bozmuştur. Yüksek Mahkeme'nin gerekçesi şöyledir:

  1. Teknik Şartname "Delil Sözleşmesi"dir: Sözleşmenin ekleri arasında sayılan Teknik Şartname, Hukuk Muhakemeleri Kanunu (HMK) 193. maddesi gereğince "delil sözleşmesi" niteliğindedir. Bu, belgenin tarafları bağladığı ve mahkemece de resen (kendiliğinden) dikkate alınması gerektiği anlamına gelir.
  2. Hüküm Çok Açıktır: Teknik Şartname'nin 49/18. maddesi, idarenin kırmataş vb. malzemeler için "ocak yeri göstermeyeceğini" ve yüklenicinin "her türlü malzemenin temin edeceği yeri dikkate alarak teklif vereceğini" açıkça hükme bağlamıştır.
  3. Nakliye Bedeli Teklife Dahildir: Bu hüküm, malzeme temin yerinin bulunması ve oradan şantiyeye taşınması maliyetinin (nakliye) tamamen yüklenicinin sorumluluğunda olduğunu ve teklif fiyata dahil olduğunu göstermektedir.

Analizin Sonucu

Yargıtay, Teknik Şartname'nin bu açık hükmü karşısında yüklenicinin "kırmataş nakli" adı altında ilave bir bedel talep edemeyeceğine ve bu kalem yönünden davanın reddedilmesi gerektiğine karar vermiştir.

  • İdareler için ders: İdareler, Teknik Şartnamelere "ocak yeri gösterilmeyecektir" veya "malzeme temini yükleniciye aittir" gibi hükümler koyarak, malzeme temin yeri ve nakliyesine ilişkin riskleri yükleniciye devredebilir. Bu hükümler, Yargıtay nezdinde geçerli ve bağlayıcı kabul edilmektedir.
  • Yükleniciler için ders: Teklif vermeden önce sadece birim fiyat cetveline değil, Teknik Şartname'nin "Malzeme Temini", "Nakliyeler" ve "Ocaklar" ile ilgili maddelerine hayati derecede dikkat edilmelidir. Eğer Teknik Şartname malzeme teminini (ve dolayısıyla nakliyeyi) yüklenicinin sorumluluğuna bırakmışsa, en yakın malzeme ocağının mesafesi hesaplanmalı ve nakliye maliyeti teklife dahil edilmelidir.