Yargıtay'dan Götürü Bedel Hesap Uyarısı: "Bozmaya Uymak, Gereğini Yapmaktır!"

Götürü bedel (anahtar teslim) eser sözleşmelerinde, işin eksik veya ayıplı bırakılması durumunda yüklenicinin ne kadar alacağı (veya iş sahibinin ne kadar fazla ödediği) sıklıkla uyuşmazlık konusudur. Yargıtay'ın bu tür davalarda istikrarlı bir şekilde uyguladığı "fiziki oran tespiti" yöntemi, hesaplamanın temelini oluşturur. Mahkemelerin, Yargıtay'ın bu hesap yöntemini tarif eden bozma kararına uyması, ancak tarif edilen hesabı yapmadan karar vermesi, davaların yıllarca uzamasına neden olmaktadır. Bu tür karmaşık ihale, sözleşme ve hakediş sorunlarınızda, sürecin doğru yönetilmesi ve hak kayıplarının önlenmesi için Yaka Danışmanlık uzmanlığından destek almak, Yargıtay'ın aradığı hesaplama kriterlerine uygun raporlama yapılmasını sağlar. Yargıtay 6. Hukuk Dairesi’nin 07.04.2025 tarihli ve E:2024/853, K:2025/1332 sayılı kararı, bu usuli hatanın sonuçlarını net bir şekilde göstermektedir.

Kararın İlgili Kısmı

"Mahkemece bozmaya uyulduğu halde bozma gerekleri yerine getirilmeden, gerçekleştirildiği belirlenen imalâtların cins, sayı ve metrajlarını gözönünde tutarak, ...eksik bıraktığı işler ile ayıplı yaptığı iş ve imalâtları gözetip yapılan işlere katmamak suretiyle gerçekleştirilen imalâtın fiziki oranı ve bu oranın 230.000,00 TL bedeline uygulamak suretiyle hesaplama yaptırılmadan hüküm kurulması doğru olmamıştır."

Otel Tadilatında Fazla Ödeme İddiası ve Bozma Süreci

Davacı iş sahibi (otel sahibi), otelinin tadilatı için davalı yüklenici ile 09.10.2013 tarihinde 230.000,00 TL götürü bedelli bir sözleşme imzalamıştır. İş sahibi, işin süresinde bitirilmediğini, imalatların ayıplı ve eksik kaldığını, ancak kendisinin nakit ve malzeme bedeli olarak toplam 242.878,09 TL (sözleşme bedelinden fazla) ödeme yaptığını iddia ederek, fazla ödediği 100.848,00 TL'nin iadesi (istirdat) için dava açmıştır.

Yargılama süreci, Yargıtay'ın ilk bozmasına konu olmuştur. Yargıtay ilk bozmasında, yerel mahkemenin hatalı hesap yaptığını, götürü bedel sözleşmelerde yapılması gerekenin; "yüklenicinin yaptığı işin fiziki oranının tespiti ve bu oranın sözleşme bedeline (230.000 TL) uygulanması" olduğunu net bir şekilde tarif etmiştir. Ayrıca, iş sahibinin verdiği malzeme faturalarından "sözleşme tarihinden önce" olanların ödemeden sayılamayacağını belirtmiştir.

Yerel Mahkeme Bozmaya Uydu Ama Gereğini Yapmadı

Bodrum 2. Asliye Hukuk Mahkemesi, Yargıtay'ın bu bozma ilamına "uymuş" ancak Yargıtay'ın tarif ettiği "fiziki oran" hesaplamasını (yani eksik ve ayıplı işleri dışarıda bırakarak yapılan işin toplam işe oranını) yaptırmamıştır. Mahkeme, muhtemelen eski raporlardaki hatalı bir oranı (%66) esas alarak ve davacının ödemelerini (bozmaya rağmen) hatalı hesaplayarak (120.000 TL nakit + 71.527,09 TL malzeme) davacının 39.527,09 TL fazla ödeme yaptığına karar vermiştir.

Yargıtay Analizi: "Bozma Gerekleri Yerine Getirilmemiş"

Karar taraflarca yeniden temyiz edilince, Yargıtay 6. Hukuk Dairesi hükmü tekrar bozmuştur. Yargıtay, mahkemenin "bozmaya uyduğunu" beyan etmesine rağmen, bozma kararının gereklerini yerine getirmediğini tespit etmiştir. Mahkeme, Yargıtay'ın açıkça tarif ettiği;

  • Yapılan imalatların cins, sayı ve metrajının belirlenmesi,
  • Eksik ve ayıplı işlerin bu hesaptan düşülmesi,
  • Kalan net imalatın, sözleşmedeki tüm işlere bölünerek "gerçek fiziki oranın" bulunması,
  • Bu oranın 230.000 TL'ye uygulanması,

şeklindeki hesaplama yöntemini içeren bir bilirkişi raporu almadan, eski hatalı hesaplara dayanarak karar vermiştir. Bu durum "eksik inceleme" ve "bozma gereklerine uymama" nedeniyle bozma sebebi sayılmıştır.

Analizin Sonucu

  1. Götürü Bedel Fesih Hesabı Tektir: Yüklenici işi eksik bırakırsa alacağı (veya iş sahibinin fazla ödemesi), yapılan işin piyasa değeri üzerinden değil, işin "fiziki tamamlanma oranının" sözleşme bedeliyle çarpılması sonucu bulunan tutara göre hesaplanır.
  2. Bozmaya Uymanın Yükümlülüğü: Bir mahkeme Yargıtay'ın bozma kararına "uymaya" karar verirse, bozma kararında belirtilen usuli işlemleri ve hesaplama yöntemlerini harfiyen yerine getirmek zorundadır. Uyup gereğini yapmamak, kararın yeniden bozulmasına neden olur.
  3. Fiziki Oran Tespiti: Fiziki oran, "eksik ve ayıplı işler" hesaba katılmadan, sadece sözleşmeye uygun yapılan net imalatın toplam işe oranıdır.
  4. İş Sahibinin Ödemeleri: İş sahibinin yaptığı ödemeler (nakit, malzeme vb.) hesaplanırken, sözleşme tarihinden önce yapılan ödemeler veya verilen malzemeler, kural olarak bu sözleşme kapsamında yapılmış bir ödeme olarak kabul edilemez.