Fiyat Farkı Formül Çelişkisi: Sayıştay Dairesi Temyiz Kurulu'nun Bozma Kararına Neden Direndi?

Danışmanlık hizmet alımı sözleşmelerinde, maliyetlerin "Teknik Personel Gideri (A)" ve bunun üzerinden yüzde (%) ile hesaplanan "Genel Giderler (B)" şeklinde ayrıştırılması yaygın bir uygulamadır. Peki, sözleşme gereği sadece "A" kalemine (personel) asgari ücret fiyat farkı ödeneceği belirtilmişse, bu fiyat farkı tutarı "B" kaleminin (Genel Giderler) matrahına da dahil edilebilir mi? Bu tür karmaşık ihale, sözleşme ve hakediş sorunlarınızda, sürecin doğru yönetilmesi ve hak kayıplarının önlenmesi için Yaka Danışmanlık uzmanlığından destek almak, sözleşmesel çelişkilerin ve mali kayıpların önüne geçer. Sayıştay 6. Dairesi'nin 22.05.2025 tarihli ve 985 sayılı Kararı (İlam No: 251, Madde: 1), Temyiz Kurulu ile Daire arasında yaşanan ve Daire'nin "ısrar" etmesiyle sonuçlanan bu önemli hukuki tartışmayı gözler önüne sermektedir.

Kararın İlgili Kısmı

"Aksi takdirde, Sözleşmenin 14'üncü maddesi ile 36.1.3'üncü maddesi hükümleri arasında çelişki gündeme gelecektir. Çünkü "A" kalemi için ödenen asgari ücret fiyat farkları, ihale kapsamında fiyat farkı ödenmesine konu olabilecek tüm fiyat artışlarını kapsar ve "B" kalemindeki maliyet artışları için teklif bedeli üstüne "A" kaleminden kaynaklı ilave bir ödemede bulunulamaz."

Olayın Arka Planı: Sözleşmedeki Çelişkili Hükümler

Bir raylı sistem danışmanlık işi sözleşmesinde ödemeler iki ana kaleme bölünmüştür: "A-Teknik Personel Ücretleri" ve "B-Genel Giderler". Sözleşmenin 36.1.3 maddesi "B" kaleminin nasıl hesaplanacağını "Her hakedişe geri ödenecek masraf, genel gider yüzdesi (%138) ile teknik personele ödenen miktarların çarpımı ile belirlenecektir" şeklinde formüle etmiştir (B=A*%138).

Ancak sözleşmenin "Fiyat Farkı" başlıklı 14. maddesi, bu iş için (asgari ücret fiyat farkı dışında) hiçbir fiyat farkı hesaplanmayacağını, sadece ilgili Esaslar'a göre "asgari ücret fiyat farkı ödeneceğini" açıkça hükme bağlamıştır.

İdarenin Hatalı Uygulaması ve Temyiz'in Bozma Kararı

İdare, "A" kalemindeki personele asgari ücret artışından doğan fiyat farkını (PF) hesaplayıp ödemiştir. Ancak "B" kalemini hesaplarken, (A'nın Anapara Bedeli * %138) yerine, (A'nın Anapara Bedeli + Ödenen Fiyat Farkı) * %138 formülünü kullanmıştır.

Sayıştay Dairesi ilk kararında, bu uygulamanın "A" kalemi için ödenen fiyat farkını "B" kalemi üzerinden %138 oranında "artırımlı" olarak ikinci kez ödemek anlamına geldiğini ve sözleşmenin "sadece asgari ücret fiyat farkı ödenir" diyen 14. maddesini ihlal ettiğini belirterek kamu zararına hükmetmiştir.

Sorumluların başvurusu üzerine Temyiz Kurulu (karar düzeltme yoluyla), Daire kararını bozmuştur. Temyiz Kurulu, Sözleşmenin 36.1.3 maddesindeki (B=A*%138) formülünün bağlayıcı olduğunu, "A" kalemine ödenen fiyat farkının "A"nın toplam maliyetine dahil olduğunu ve bu toplam tutar üzerinden "B"nin hesaplanmasının bir "fiyat farkı ödemesi" değil, sözleşmesel bir hesaplama yöntemi olduğunu belirtmiştir.

Dairenin "Israr" Kararı: Fiyat Farkı Kısıtlaması Özel Hükümdür

Dosyanın geri gönderildiği 6. Daire, Temyiz Kurulu'nun bu yorumuna katılmamış ve ilk kararında ısrar etmiştir. Daire'nin ısrar gerekçesi şudur:

Sözleşmenin 14. maddesi "sadece asgari ücret fiyat farkı ödeneceğini" söyleyerek konuyu net bir şekilde kısıtlamıştır. Bu özel bir hükümdür. Sözleşmenin 36. maddesindeki (B=A*%138) hesaplama formülü ise genel bir hükümdür. İdarenin yaptığı uygulama, "A" kalemine ödenen fiyat farkı tutarını %138 oranında artırarak "B" kalemine yansıtmaktır ki bu, asgari ücret fiyat farkı dışında "ilave bir ödeme" yapmak anlamına gelir ve 14. maddeye aykırıdır. Eğer idare "B" kalemi için de bir maliyet artışı ödemesi yapmak isteseydi, Fiyat Farkı Esasları'nın 5. maddesine göre (a, b, c katsayıları) ihale dokümanında bunu ayrıca belirlemeliydi; ki bunu yapmamıştır.

Analizin Sonucu

Sözleşme Hükmünün Üstünlüğü: Bir sözleşmede fiyat farkının nasıl ödeneceği (veya ödenmeyeceği) ile ilgili özel ve kısıtlayıcı bir hüküm (örn: Md. 14) varsa, bu hüküm genel hesaplama metotlarını (örn: Md. 36) sınırlayabilir.

Artırımlı/Gizli Fiyat Farkı Yasağı: Fiyat farkı olarak hesaplanan bir tutarın (PF), başka bir iş kaleminin (Genel Giderler) hesaplanmasında matraha dahil edilmesi, Sayıştay Dairesi tarafından "artırımlı fiyat farkı ödemesi" olarak yorumlanmış ve kamu zararı kabul edilmiştir.

Israr Kararı: Bu karar, Sayıştay Dairelerinin, Temyiz Kurulu'nun bozma kararlarına karşı, hukuki gerekçelerini koruyarak "ısrar" etme (direnme) yetkisini kullandığı önemli bir örnektir. Daire, Temyiz'in "formül" yorumuna karşı "sözleşmenin kısıtlayıcı hükmü" yorumunu üstün tutmuştur.