Ek Fiyat Farkı Formülündeki Kritik Hata: 'An' Değerine İşçilik Farkı Dahil Edilemez!

4735 sayılı Kanun'un Geçici 6. maddesi ve ilgili Cumhurbaşkanı Kararı (5546 sayılı) uyarınca ödenen ek fiyat farkı, sözleşmeler için kritik bir mali destek sağlamıştır. Ancak, bu farkın hesaplanmasında kullanılan formüldeki Fd=An x D x (Pn-1) değişkenlerinin, özellikle 'An' tutarının yanlış yorumlanması, idareleri ciddi kamu zararı ve zimmet riskleriyle baş başa bırakmıştır. Bu tür karmaşık ihale, sözleşme ve hakediş sorunlarınızda, sürecin doğru yönetilmesi ve hak kayıplarının önlenmesi için Yaka Danışmanlık uzmanlığından destek almak, fiyat farkı hesaplamalarının mevzuata uygunluğunu temin eder. Sayıştay 3. Dairesi’nin 21.01.2025 tarihli ve 523 sayılı kararı, bu hatanın mali sorumluluk doğurduğunu net bir şekilde ortaya koymaktadır.

Kararın İlgili Kısmı

"...(An) tutarı, sadece uygulama ayında gerçekleşen iş kalemlerinin sözleşme birim fiyatlarıyla çarpılması sonucu bulunan tutarı ifade etmesine rağmen, İdarenin ek fiyat farkını hesaplarken bu tutara, uygulama ayında Yükleniciye ödenen işçilik fiyat farklarını da dahil etmek suretiyle (An) tutarını mevzuata aykırı şekilde fazla hesapladığı... Yükleniciye fazla ödeme yaptığı tespit edilmiştir."

Olayın Arka Planı: 'An' Değerinin Hatalı Hesaplanması

Bir yükseköğretim kurumu (üniversite), "Öğrenci ve Personel Yemek Hizmeti Alım İşi"nde yükleniciye ek fiyat farkı ödemesi yapmıştır. Sözleşmede, Fiyat Farkı Esasları'nın 6. maddesine (işçilik) göre fiyat farkı hesaplanacağı düzenlenmiştir. Bu nedenle idare, ek fiyat farkını 5546 sayılı Karar'a göre Fd=An x D x (Pn-1) formülüyle hesaplamıştır.

Hukuki Zemin: 'An' Tutarı Neyi İfade Eder?

5546 sayılı Cumhurbaşkanı Kararı'na göre 'An' değişkeni:

  • Birim fiyatlı işlerde: "uygulama ayında gerçekleşen iş kalemleri... miktarlarının sözleşme birim fiyatlarıyla çarpılması sonucu bulunan tutarı" ifade eder.

'An' tutarı, o ay yapılan işin sözleşmedeki temel bedelidir. Bu bedel, o ay ödenen diğer fiyat farklarını (örneğin işçilik fiyat farkı) içermez.

Sayıştay'ın Tespiti: Fiyat Farkı Üzerinden Fiyat Farkı Hesaplanmış

İdare, ek fiyat farkını hesaplarken 'An' tutarını belirlerken, o ay yapılan işin sözleşme bedeline, o ay ayrıca ödenen "işçilik fiyat farkı" tutarını da eklemiştir. Bu durum, 'An' tutarını yapay olarak şişirmiştir. Sayıştay, bu eylemin "fiyat farkına fiyat farkı hesaplamak" anlamına geldiğini, mevzuata açıkça aykırı olduğunu ve 5018 sayılı Kanun'a göre "belirlenen tutardan fazla ödeme yapılması" suretiyle kamu zararına yol açtığını tespit etmiştir.

Analizin Sonucu

  • İdareler İçin: Ek fiyat farkı hesabında 'An' tutarı, her zaman "sözleşme birim fiyatları" üzerinden hesaplanan saf hakediş tutarı olmalıdır. Hakedişe eklenen diğer fiyat farkları (işçilik, malzeme vb.) 'An' tutarına asla dahil edilmemelidir.
  • Yükleniciler İçin: Bu şekilde hatalı hesaplanan ve tahsil edilen tutarlar, kamu zararı teşkil eder ve idare tarafından faiziyle birlikte geri istenebilir.
  • Nihai Karar (Sorumluluk): Sayıştay, oluşan kamu zararının, Harcama Yetkilisi ve Gerçekleştirme Görevlilerine müştereken ve müteselsilen, faiziyle birlikte ödettirilmesine (zimmet) karar vermiştir. Bu karar, hatanın basit bir usul hatası olmadığını, doğrudan mali sorumluluk doğurduğunu göstermektedir.