Revize Fiyatta Tavan "Yaklaşık Maliyet" Değil, "Resmi Rayiç"tir: Sayıştay'dan Kritik Hesap Hatası

Yapım işlerinde, sözleşme miktarının %20'sinden ve sözleşme bedelinin %1'inden fazla artan iş kalemleri için birim fiyatın revize edilmesi (revize birim fiyat) zorunludur. Ancak bu revize fiyatın da bir üst sınırı bulunmaktadır. İdarelerin bu üst sınırı belirlerken "yaklaşık maliyet"i referans alması, Sayıştay tarafından kamu zararı olarak nitelendirilmektedir. Bu tür karmaşık ihale, sözleşme ve hakediş sorunlarınızda, sürecin doğru yönetilmesi ve hak kayıplarının önlenmesi için Yaka Danışmanlık uzmanlığından destek almak, revize fiyat hesaplamalarının mevzuata tam uyumunu garanti eder. Sayıştay 2. Dairesi’nin 21.01.2025 tarihli ve 35811 sayılı kararı, bu konudaki yaygın bir hatayı ortaya koymaktadır.

Kararın İlgili Kısmı

"...hesaplanan revize birim fiyatın, o iş kalemine ait resmi analiz ve rayiçler de kullanılarak (%25 oranındaki kar ve genel gider dahil) hesaplanan birim fiyatı geçemeyeceği ifade edilmiştir."

Olayın Arka Planı: Revize Fiyatta Hatalı Tavan Uygulaması

Bir belediyenin yapım işi sözleşmesinde, bazı imalat kalemlerinin miktarı sözleşmedeki %20 sınırını ve bedel olarak %1 sınırını aşmıştır. İdare, sözleşmenin ilgili maddesi (ve YİGŞ) uyarınca bu iş kalemleri için revize birim fiyat hesaplamıştır. Ancak, hesaplanan bu revize fiyatın üst sınırını belirlerken "yaklaşık maliyet cetvelindeki" fiyatları baz almıştır.

Hukuki Zemin: Revize Fiyatın Tavanı "Resmi Rayiç"tir

İlgili sözleşme maddesi (genellikle YİGŞ Madde 28 ile paraleldir), miktar artışı nedeniyle formülle hesaplanan revize birim fiyat (R) için net bir tavan belirler:

  • Hesaplanan revize birim fiyat, o iş kalemine ait resmi analiz ve rayiçler kullanılarak hesaplanan birim fiyatı geçemez.
  • Ayrıca, fiyat farkı verilen işlerde bu tavan fiyat, ihale tarihi itibarıyla geçerli olan resmi analiz ve rayiçlere göre hesaplanmalıdır.

Yaklaşık maliyet cetveli, ihaleye çıkılırken kullanılan bir "tahmin" olup, revize fiyat hesaplamalarında hukuki bir tavan veya dayanak teşkil etmez.

Sayıştay'ın Tespiti: Yaklaşık Maliyet Tavan Olamaz

Sayıştay denetçileri, idarenin yaptığı hesaplamayı incelemiştir. İdare, revize fiyatı hesaplamış ve bu fiyatın "yaklaşık maliyet cetvelindeki" fiyattan düşük olduğunu görerek uygulamıştır. Oysa ki, uygulanması gereken tavan olan "resmi analiz ve rayiçlere göre hesaplanan fiyat"ın, yaklaşık maliyetten daha düşük olduğu tespit edilmiştir. İdare, yaklaşık maliyeti tavan alarak, olması gerekenden daha yüksek bir revize fiyat ödemiştir. Bu durum, 5018 sayılı Kanun uyarınca "rayiç bedelden daha yüksek fiyatla yaptırma" kapsamına giren bir kamu zararı oluşturmuştur.

Analizin Sonucu

  • İdareler İçin: Revize birim fiyat hesaplandığında, bulunan fiyat mutlaka "ihale tarihi itibarıyla geçerli resmi analiz ve rayiçler" kullanılarak hesaplanan tavan fiyat ile karşılaştırılmalıdır. Yaklaşık maliyet bu hesaplamada bir kriter değildir.
  • Kamu Zararı Riski: Resmi rayiç tavanını aşan her ödeme, aradaki fark kadar kamu zararı ve sorumluluk doğurur.
  • Nihai Karar: Tespit edilen kamu zararı, sorumluların savunmaları üzerine geri tahsil edildiğinden, Sayıştay "ilişilecek bir husus kalmadığına" karar vermiştir.