Keşif Artışında Revize Birim Fiyat: Sadece Artan Kısma mı Uygulanır? Revize Fiyat Uygulamasında Kritik Hata

Yapım İşleri Tip Sözleşmesi'ne göre, bir iş kalemindeki miktar artışı sözleşme bedelinin belli bir oranını (%20 vb.) aşarsa, o iş kalemi için "revize birim fiyat" (indirimli fiyat) hesaplanır. Ancak bu yeni fiyatın, işin tamamına mı yoksa sadece artan kısma mı uygulanacağı sıkça karıştırılır. Bu hesaplama hataları büyük kamu zararlarına yol açabilir. Hakediş ve kesin hesap süreçlerinde Yaka Danışmanlık denetimi, bu tür matematiksel riskleri sıfırlar. Bu analiz, Sayıştay Temyiz Kurulu’nun 10.07.2024 tarihli ve 57030 tutanak sayılı kararı esas alınarak hazırlanmıştır.

Kararın İlgili Kısmı

"İşin devamı sırasında iş kalemi miktarlarında %20'yi aşan artışların meydana geldiği... revize birim fiyatın hatalı hesaplanması ve uygulanması... nedenleriyle oluşan kamu zararının tazminine..."

Artışın Tamamına Revize Fiyat Uygulanması

Bir altyapı (geri dolgu ve asfalt) işinde, bazı iş kalemlerinde (dolgu ve asfalt) miktarlar sözleşmede öngörülenden çok fazla artmıştır. İdare, sözleşme gereği bu kalemler için "revize birim fiyat" (daha düşük fiyat) belirlemiştir. Ancak bu düşük fiyatı, işin başından itibaren yapılan tüm imalata değil, mevzuata aykırı bir yöntemle uygulamış veya hiç uygulamamıştır. (Not: Kararda detay verilmemekle birlikte, genel ilke; revize fiyatın sadece artış sınırını aşan kısma uygulanmasıdır. Burada idarenin revize fiyatı hiç uygulamadığı veya yanlış kısma uyguladığı anlaşılmaktadır).

Sorumluların 'Kamu Yararı' Savunması

Sorumlular, işin acil (su arızası) olduğunu, yeniden ihale yapmanın daha pahalıya mal olacağını, mevcut yükleniciye iş artışı ile yaptırmanın kamu yararına olduğunu savunmuşlardır. "Fiyatı düşürmesek bile yeni ihaleden ucuza geldi" demişlerdir.

Sayıştay Temyiz Kurulu'nun Kararı: Mevzuat Matematiktir

Sayıştay, "kamu yararı" savunmasını, mevzuatın açık hükmü karşısında kabul etmemiştir:

  1. Sözleşme Kuralı: Sözleşmede "artış şu oranı geçerse fiyat revize edilir" yazıyorsa, bu bir zorunluluktur. İdarenin takdir yetkisi yoktur.
  2. Uygulama Alanı: Revize fiyat (indirimli fiyat), kural olarak sınırı aşan miktarlar için geçerlidir. Sınırın altındaki miktar, sözleşme fiyatından ödenir.
  3. Sonuç: Revize fiyatın hesaplanmaması veya yanlış uygulanması nedeniyle yükleniciye fazla ödeme yapılmıştır. Tazmin kararı onanmıştır.

Analizin Sonucu

  • Otomatik Kontrol: Hakedişlerde kümülatif miktarlar takip edilmeli, artış sınırını geçen kalemler için sistem otomatik uyarı vermelidir.
  • Revize Fiyat Hesabı: Sözleşmedeki formüle (R = F x [1 - (A x F) / S]) göre yeni fiyat hesaplanmalı ve tutanak altına alınmalıdır.
  • Uygulama: Yeni fiyat, sadece limiti aşan metraja uygulanır.