Devir Sözleşmelerinde Birim Fiyat Analizi Değiştirilebilir mi? Sözleşme Devrinde "Külli Halefiyet" ve Fiili Durum Çelişkisi

Sözleşme devri, kural olarak "şartların aynen korunması" (külli halefiyet) ilkesine dayanır. Ancak ilk yüklenicinin özel durumuna (örneğin yabancı firma olması) göre belirlenmiş yüksek fiyatlı analizlerin, bu özelliklere sahip olmayan yeni yükleniciye aynen uygulanması kamu zararı doğurabilir. Devir süreçlerinde teknik ve mali analizlerin doğru yönetimi için Yaka Danışmanlık uzmanlığı, idareleri büyük tazminatlardan korur. Bu analiz, Sayıştay Temyiz Kurulu’nun 22.05.2024 tarihli ve 56901 tutanak sayılı kararı esas alınarak hazırlanmıştır.

Kararın İlgili Kısmı

"Konsorsiyumu devralan Ortak Girişimin, devreden firmanın analizlerindeki yabancı işçi zorunluluğunu aynen yerine getirmesi gerekmektedir. Bunu yapmadığı takdirde... imalatta kullanılmayacak analiz girdilerinin fiyat analizlerinden çıkarılması, gerçekte olan yeni fiili duruma göre ödeme yapılması gerekmektedir."

Yabancı Firmadan Yerli Firmaya Devir

Bir baraj inşaatı işinde, konsorsiyumun yabancı ortağı (Alman firması), tünel işleri için "yabancı personel (uzman)" çalıştıracağını belirterek analizlerine yüksek işçilik bedelleri koymuştur. İş devam ederken yabancı firma ayrılmış ve işi yerli ortaklara devretmiştir. Yerli ortaklar tünel işini yaparken yabancı uzman değil, yerli işçi (makine operatörü vb.) çalıştırmıştır. Ancak idare, ödemeleri ilk sözleşmedeki "yabancı işçili" yüksek birim fiyat üzerinden yapmaya devam etmiştir.

Sorumluların 'Sözleşme Değişmez' Savunması

Sorumlular, devir sözleşmesinin "aynı şartlarla" yapıldığını, birim fiyatın analizden bağımsız bir "teklif fiyatı" olduğunu, analizin değiştirilmesinin sözleşmeyi bozacağını ve hukuken mümkün olmadığını savunmuşlardır.

Sayıştay Temyiz Kurulu'nun Kararı: Fiili Duruma Göre Ödeme

Sayıştay, "haksız kazanç" oluştuğunu belirterek şu tespiti yapmıştır:

  1. Analizin Bağlayıcılığı: İlk yükleniciye o yüksek fiyat, "yabancı uzman" çalıştıracağı için verilmiştir. Bu analiz sözleşmenin parçasıdır.
  2. Devralanın Yükümlülüğü: İşi devralan firma, ya analizdeki gibi yabancı uzman çalıştıracak ya da çalıştırmıyorsa (yerli işçi kullanıyorsa) bunun bedelini almayacaktır.
  3. Kesinti Zorunluluğu: Yabancı işçi çalıştırılmadığı halde parasının ödenmesi kamu zararıdır. Analizden "yabancı işçi" çıkarılıp yerine "yerli operatör" konularak fiyat revize edilmeli ve aradaki fark kesilmelidir.

Analizin Sonucu

  • Devirde Kontrol: Sözleşme devredilirken, ilk yükleniciye özgü şartların (yabancı işçi, özel makine vb.) yeni yüklenicide olup olmadığı kontrol edilmelidir.
  • Analiz Revizyonu: Şartlar değiştiyse, devir aşamasında veya hakedişlerde analiz revizyonu (kesinti) yapılmalıdır.
  • Hakediş Dikkat: Sahada fiilen olmayan bir girdinin (yabancı işçi) parası ödenmemelidir.