Revize Fiyatta Tavan Aşıldı: Sayıştay'dan Kamu Zararı ve Zimmet Kararı

Revize birim fiyat hesaplamalarındaki hatalar, kamu zararı oluşturduğunda, bu zararın kimler tarafından karşılanacağı kritik bir sorudur. İmalat artışları sonucu hesaplanan revize fiyatın, mevzuatın belirlediği "resmi analiz ve rayiç" tavanını aşması durumunda, Sayıştay doğrudan sorumlulara yönelmektedir. Bu tür karmaşık ihale, sözleşme ve hakediş sorunlarınızda, sürecin doğru yönetilmesi ve hak kayıplarının önlenmesi için Yaka Danışmanlık uzmanlığından destek almak, hem kamu zararının oluşmasını engeller hem de kamu görevlilerini mali sorumluluktan korur. Sayıştay 2. Dairesi’nin 21.01.2025 tarihli ve 35811 sayılı kararı, sorumluluğun nasıl paylaştırıldığını göstermektedir.

Kararın İlgili Kısmı

"...uygulanan bu revize birim fiyatın ise söz konusu imalat kalemleri için resmi analiz ve rayiçler kullanılmak suretiyle hesaplanan birim fiyatların üzerinde olduğu tespit edilmiştir. ... belirlenen revize birim fiyatın, resmi analiz ve rayiçler kullanılarak hesaplanan birim fiyattan fazla olması kamu zararı oluşturmaktadır."

Olayın Arka Planı (A): Tavan Fiyatın İhlali ve Sorumluluk

Bir belediyenin yapım işinde, bir imalat kaleminin miktarı %20'den fazla ve sözleşme bedelinin %1'inden fazla artmıştır. İdare, bu iş kalemi için revize birim fiyat hesaplamıştır. Ancak, Tıpkı 111.pdf dosyasındaki kararda olduğu gibi, hesaplanan bu revize fiyat, o iş kalemine ait "resmi analiz ve rayiçler" kullanılarak hesaplanması gereken tavan fiyatın üzerinde kalmıştır. Bu durum 5018 sayılı Kanun'a göre kamu zararıdır.

Sorumluların Savunması ve Reddi

Sorumlular, savunmalarında, Yüksek Fen Kurulu'nun (YFK) yaklaşık maliyetin güncellenmesine ilişkin bir kararına atıfta bulunmuşlardır. Ancak Sayıştay, YFK kararının "yaklaşık maliyetin güncellenmesi" ile ilgili olduğunu, bunun "revize birim fiyatın tavanı" ile ilgisi olmadığını belirterek savunmayı reddetmiştir. Revize fiyatın tavanı YİGŞ'e göre nettir ve bu, yaklaşık maliyet değildir.

Sayıştay'ın Kararı: Kısmi Tahsil, Kalan Kısma Zimmet

Sayıştay, denetçi raporundaki hesaplamada maddi hata tespit ederek kamu zararı tutarını yeniden hesaplamıştır. Bu tutarın bir kısmının yüklenici firmadan (ahizden) tahsil edildiği görülmüştür. Ancak, kalan kamu zararı tutarının; hakedişi onaylayan (Ulaşım Dairesi Başkanı) ve ilgili imalata ilişkin "Yapılan İşler Listesi"ni imzalayan (İnşaat Y. Mühendisi) kişilere müştereken ve müteselsilen, faiziyle birlikte ödettirilmesine (zimmet) karar verilmiştir.

Düzeltilen Diğer Hata (B): Keşif Miktarının Hatalı Girilmesi

Kararda ayrıca, başka bir yeni birim fiyatlı iş kaleminin keşif miktarının hakedişe hatalı girildiği, bu nedenle revize fiyat uygulanmadığı yönünde bir tespit yapıldığı belirtilmiştir. Ancak sorumluların savunmasında, bu hatanın 2022 yılındaki denetimlerde fark edilerek 12 no'lu hakedişte düzeltildiği anlaşılmıştır. Hata düzeltildiği ve kamu zararı kalmadığı için Sayıştay bu tespitle ilgili "ilişiği bulunmadığına" karar vermiştir.

Analizin Sonucu

  • İdareler İçin: Revize fiyatın tavanı mutlaka "resmi analiz ve rayiçler" olmalıdır. Bu tavanı aşan ödemeler kamu zararıdır.
  • Sorumluluk: Kamu zararı oluştuğunda, Sayıştay sadece tahsilata bakmaz; eğer zarar tahsil edilmemişse, ilgili teknik personelden (Mühendis) idari amire (Daire Başkanı) kadar imzası bulunanlara zimmet kararı çıkarır.
  • Hataların Düzeltilmesi: Hakedişlerde yapılan hataların, idare tarafından (veya denetimle) fark edilip sonraki hakedişlerde düzeltilmesi (mahsup edilmesi), kamu zararını ortadan kaldırır ve sorumluluğu sonlandırır.