İş Artışı, Revize Birim Fiyat Zorunluluğunu Ortadan Kaldırır mı? Sayıştay'ın Kritik Formül Kararı

Teklif birim fiyatlı sözleşmelerde miktar artışlarının yönetimi, idareler için ciddi mali sorumluluklar doğurabilir. Özellikle bir iş kaleminin miktarının %20'den fazla ve sözleşme bedelinin %1'inden fazla artması durumunda, Tip Sözleşme ve Kamu İhale Genel Tebliği'nin emrettiği revize birim fiyat formülünün uygulanması bir tercih değil, zorunluluktur. Bu tür karmaşık ihale, sözleşme ve hakediş sorunlarınızda, sürecin doğru yönetilmesi ve hak kayıplarının önlenmesi için Yaka Danışmanlık uzmanlığından destek almak, formülün doğru uygulanmasını ve olası bir kamu zararı tazmininden korunmanızı sağlar. Sayıştay Temyiz Kurulu'nun 29.06.2022 tarihli ve 52244 sayılı Kararı, bu konudaki idari gerekçelerin geçersizliğini netleştirmiştir.

Kararın İlgili Kısmı

"sözleşmede yer alan imalatların miktarlarında mevzuatta aranan koşulları oluşturacak şekilde keşif artışına gidilmesi halinde, mevzuatın öngördüğü gibi revize birim fiyatların hesaplanması ve ödemelerin yapılması gerekmektedir. Aksi durumda... kamu zararına sebebiyet verildiği ortadadır."

%20 Sınırını Aşan İş Kalemleri ve İdarenin Hatalı Hesabı

Bir belediyenin yürüttüğü yapım işinde, ...01 (geri dolgu) ve ...02 (parke) gibi iki önemli iş kalemi, sözleşmede öngörülen miktarların çok üzerine çıkmıştır.

Bu artışlar, hem ilgili kalemin kendi sözleşme miktarının %20'sini hem de bu artış tutarının toplam sözleşme bedelinin %1'ini aştığı için, Kamu İhale Genel Tebliği 52.1 ve Tip Sözleşme 28.2.1 maddeleri uyarınca revize birim fiyat hesaplanmasını tetiklemiştir.

Ancak idare, bu zorunluluğu göz ardı etmiştir:

  1. ...01 Pozu İçin: Revize fiyat hesaplamış ancak formüldeki (S) Sözleşme Bedeli değerine, ilk sözleşme bedeli yerine iş artışı dahil toplam bedeli yazarak formülü hatalı uygulamıştır.
  2. ...02 Pozu İçin: Revize birim fiyatı hiç hesaplamamıştır.

İdarenin Savunması: "İşin Aciliyeti Vardı, Yeni İhale Pahalı Olurdu"

Sorumlu idare yetkilileri savunmalarında, işin acil olduğunu, yeni bir ihale yapmanın ek maliyetler getireceğini, bu nedenle keşif artışı yoluyla ihtiyacı mevcut yükleniciye yaptırdıklarını belirtmişlerdir. Bu gerekçeyle, revize fiyat hesaplanmamasının kamu zararı oluşturmadığını iddia etmişlerdir.

Sayıştay Temyiz Kurulu: Gerekçe Ne Olursa Olsun Formül Zorunludur

Sayıştay Temyiz Kurulu, idarenin sunduğu gerekçelerin hiçbirinin mevzuatın açık hükmünü ortadan kaldırmadığını net bir dille ifade etmiştir.

Karara göre, bir iş kalemindeki artış %20'yi ve %1'i (iki koşul birlikte) geçiyorsa, idarenin "işin aciliyeti", "yeni ihale maliyeti" veya "iş artışı yapıldı" gibi gerekçelerle revize fiyat formülünü uygulamaktan kaçınma lüksü yoktur.

Tip Sözleşme ve Tebliğ hükümleri (R = F x [ 1 – (A x F) / S ]) emredicidir. Bu formül, %20'yi aşan kısım için yükleniciye ödenecek fiyatı düşürerek kamu menfaatini korumayı amaçlar.

İdarenin "keşif artışı" yapmış olması, bu fiyat revizyonunu yapma yükümlülüğünü kaldırmaz. İdare, hem iş artışını yapmalı hem de artan miktarın %20'yi aşan kısmı için bu formülü uygulamalıydı. Yapmadığı için oluşan fark, kamu zararıdır.

Analizin Sonucu

  • İdareler için: Birim fiyatlı işlerde, iş kalemi miktarlarını hakedişlerde yakından takip edin. Bir kalemin miktarı %20'yi ve toplam bedelin %1'ini aştığı an, otomatik olarak revize fiyat hesaplama zorunluluğunuz doğar.
  • Hakediş Görevlileri için: Revize fiyat formülünü (R = F x [ 1 - (A x F) / S ]) doğru uyguladığınızdan emin olun. Özellikle (S) değerinin ilk sözleşme bedeli olduğunu, iş artışlı yeni bedel olmadığını unutmayın.
  • Yükleniciler için: Bir iş kaleminde %20'den fazla artış olacağını öngörüyorsanız, %20'yi aşan kısım için alacağınız bedelin formül gereği daha düşük olacağını (revize edileceğini) bilerek nakit akışınızı ve maliyetlerinizi planlayın.