Yeni Birim Fiyatın Pn'e Bölünmesi: Hangi Ayın Endeksi Kullanılmalı? Sayıştay'dan Yüklenici Kusuruna Vurgu

Fiyat farkı hesaplanan yapım işlerinde, sözleşmede olmayan bir imalat için yeni birim fiyat (YBF) tespiti, en teknik ve hatalara açık konulardan biridir. Özellikle Fiyat Farkı Esasları'nın 6. maddesi uyarınca, "uygulama ayı rayici" ile (örn: proforma fatura ile) belirlenen fiyatın, Pn katsayısına bölünerek sözleşme yılı fiyatına indirgenmesi zorunludur. Ancak "uygulama ayı" olarak hangi tarihin alınacağı (fatura tarihi mi, işin yapıldığı tarih mi?) ciddi bir hukuki belirsizliktir. Bu tür karmaşık ihale, sözleşme ve hakediş sorunlarınızda, sürecin doğru yönetilmesi ve hak kayıplarının önlenmesi için Yaka Danışmanlık uzmanlığından destek almak, YBF ve fiyat farkı hesaplamalarınızın mevzuata uygunluğunu sağlar. Sayıştay Temyiz Kurulu'nun 06.04.2022 tarihli ve 51585 sayılı Kararı, bu karmaşık sorunu netleştiren bir emsal niteliğindedir.

Kararın İlgili Kısmı

"Dolayısıyla, söz konusu yeni birim fiyat tespitinde uygulama ayından kasıt, yeni birim fiyat tespit çalışmalarında kullanılan fatura tarihi ve rayiçlerin bulunduğu tarihtir. Fiyat tespitinde kullanılan fatura ve rayiçlerin ait olduğu ayın endeksi baz endekse bölünmesi ile... Pn katsayısı ile sözleşme yılı fiyatlarına dönüştürüldükten sonra... fiyat farkı hesabı yapılarak ödenmesi esastır."

 

"Uygulama Ayı" Anlaşmazlığı: Fatura Tarihi mi, İmalat Tarihi mi?

Fiyat farkı verilen bir yapım işinde, idare sözleşmede olmayan bir elektrik işi için YİGŞ 22 uyarınca YBF onayı almıştır. Fiyat, Haziran 2016 tarihli proforma faturalara göre belirlenmiştir.

İdare, bu Haziran 2016 fiyatını, Fiyat Farkı Esasları Md. 6/8 uyarınca o ayın Pn katsayısına (Nisan/Haziran 2016 Pn) bölerek sözleşme yılı baz fiyatını bulmuştur.

Ancak, imalatın (sipariş, ithalat, montaj) tamamlanması ve hakedişe girmesi Eylül 2017'yi bulmuştur (arada 14 ay vardır).

Sayıştay denetiminde (ilk ilamda), "uygulama ayı" tanımının "işin hakedişe girdiği ay" olduğu (Eylül 2017) ve fiyatın Eylül 2017 Pn katsayısına bölünmesi gerektiği, idarenin daha düşük olan 2016 Pn katsayısını kullanarak kamu zararına yol açtığı iddia edilmiştir.

 

Sayıştay Temyiz Kurulu: Yüklenicinin Kusuru Yoksa Fatura Tarihi Esas Alınır

Sayıştay Temyiz Kurulu (oy çokluğuyla), ilk kararı ve denetçi görüşünü hukuka aykırı bularak tazmin hükmünü kaldırmıştır.

Kurul, YBF onayının (Haziran 2016) ile imalatın tamamlanması (Eylül 2017) arasındaki 14 aylık gecikmenin, işin doğasından (sipariş, ithalat, test vb.) kaynaklandığını ve yüklenicinin bir kusurundan kaynaklanmadığını vurgulamıştır.

Bu durumda, yüklenici aleyhine bir durum yaratarak, 14 ay sonraki bir Pn katsayısını (Eylül 2017 Pn) geriye dönük olarak 2016 fiyatına uygulamanın hukuka ve hakkaniyete aykırı olduğuna karar vermiştir.

Sayıştay Temyiz Kurulu: Doğru Hesaplama Yöntemi Nedir?

Temyiz Kurulu'na göre doğru yöntem, idarenin en başta yaptığı gibi iki aşamalı olmalıdır:

  1. Sözleşme Fiyatını Bulma: YBF için alınan fatura/rayiç hangi aya (örn: Haziran 2016) aitse, o fiyat sadece o ayın (Haziran 2016) Pn katsayısına bölünerek sözleşme yılı baz fiyatı bulunur.
  2. Fiyat Farkı Ödemesi: Bulunan bu baz fiyat üzerinden, imalatın iş programına göre fiilen yapıldığı (veya ihzarat olarak ödendiği) ayların (örn: Kasım 2016, Eylül 2017) Pn katsayıları kullanılarak fiyat farkı hesaplanır ve ödenir.

Sayıştay'ın ilk ilamda istediği gibi "faturayı doğrudan Eylül 2017 Pn'ine bölmek" mükerrer (hatalı) bir hesaplamadır.

Analizin Sonucu

  • Bu karar, Fiyat Farkı Esasları Md. 6/8'in nasıl yorumlanması gerektiğine dair çok önemli bir içtihattır.
  • İdareler ve Yükleniciler için: Fiyat farkı verilen bir işte, fatura ile YBF tespiti yapılıyorsa; o YBF'nin "uygulama ayı", faturanın alındığı ay olarak kabul edilmelidir. Fiyat, o ayın Pn'ine bölünerek sözleşme yılına indirgenmelidir.
  • İşin fiilen yapılması (montajı/hakedişi) aylar sonra bile olsa, bu durum Pn'e bölme işlemini etkilemez. O aylar (fiili imalat ayları), sadece indirgenmiş fiyat üzerinden fiyat farkı ödemesi almak için kullanılır.
  • Bu kuralın temel dayanağı, yüklenicinin kusuru olmaksızın yaşanan ve işin doğasından kaynaklanan gecikmelerin (sipariş, tedarik, ithalat) yüklenici aleyhine yorumlanamayacağıdır.