Sayıştay Açıkladı: Fiyat Farklı İşte YBF Hesabında "İhale Yılı" Rayici Esastır, Pn'e Bölme Gerekmez

Fiyat farkı ödenen yapım işlerinde, sözleşmede bulunmayan bir imalat için yeni birim fiyat (YBF) yapılması gerektiğinde, idarelerin en çok karıştırdığı konu "hangi yılın rayicinin" kullanılacağıdır. YİGŞ Md. 22, YBF'nin nasıl yapılacağını, Fiyat Farkı Kararnamesi (FFK) Md. 6/8 ise "sözleşme yılı fiyatı tespit edilemeyen" işlerde ne yapılacağını düzenler. Bu iki mevzuatın kesişim noktası, ciddi kamu zararı iddialarına yol açabilmektedir. Bu tür karmaşık ihale, sözleşme ve hakediş sorunlarınızda, sürecin doğru yönetilmesi ve hak kayıplarının önlenmesi için Yaka Danışmanlık uzmanlığından destek almak, YBF ve fiyat farkı hesaplarınızın Sayıştay denetimlerinden sorunsuzca geçmesini sağlar. Sayıştay 1. Dairesi'nin 06.10.2022 tarih ve 10871 sayılı kararı, bu konudaki doğru uygulamanın ne olduğunu net bir şekilde ortaya koymaktadır.

Kararın İlgili Kısmı

"Yapım İşleri Genel Şartnamesi’nin 22’nci maddesi hükümlerine uygun olarak söz konusu yeni iş kalemlerinin sözleşme yılı fiyatları Çevre ve Şehircilik Bakanlığı ile Karayolları Genel Müdürlüğününün analiz ve rayiçleri kullanılarak tespit edilmiştir. Bu nedenle, anılan Esasların [FFK Madde 6/8] 6’ncı maddesinin sekizinci fıkrası hükümlerinin uygulanması mümkün değildir."

Olayın Arka Planı: YBF Tespitinde Hangi Yılın Rayici Kullanılmalı?

Fiyat farkı ödenen bir yapım işinde, ihale yılı (sözleşme yılı) 2013'tür. İşin devamı sırasında 2016 yılında yeni iş kalemlerine (tünel işleri) ihtiyaç duyulmuştur. İdare, bu YBF'leri hazırlarken YİGŞ Md. 22/2/b uyarınca ÇŞB ve KGM'nin "2013 yılı" (ihale yılı/sözleşme yılı) analiz ve rayiçlerini kullanarak YBF'nin "sözleşme yılı fiyatını" tespit etmiştir.

Kamu Zararı İddiası: "Uygulama Yılı Rayici Pn'e Bölünmeliydi"

Sayıştay denetçisi (sorguda), idarenin bu yöntemini hatalı bulmuştur. Denetçiye göre; idare, YBF'yi tespit ederken "2016 yılı" (uygulama yılı) rayiçlerini esas almalı ve FFK Md. 6/8 uyarınca bulunan bu fiyatı 2016 yılına ait (Pn) katsayısına bölerek "sözleşme yılı fiyatına" indirgemeliydi. İdare, doğrudan 2013 (ihale yılı) rayicini kullandığı için (2013 rayici > 2016 rayici / Pn katsayısı varsayımıyla) kamu zararına neden olmakla suçlanmıştır.

Sayıştay Dairesi'nin Kararı: FFK Md. 6/8 Neden Uygulanmaz?

Sayıştay 1. Dairesi, bu kamu zararı iddiasını reddetmiş ve idarenin uygulamasının (doğrudan 2013 yılı ihale rayicini kullanmasının) doğru olduğuna karar vermiştir. Gerekçesi şudur:

  1. Fiyat Farkı Kararnamesi'nin (FFK) 6. maddesinin 8. fıkrası, sadece "YİGŞ'ye göre sözleşme yılı fiyatı tespit edilemeyen" iş kalemleri için geçerlidir. (Örneğin; resmi rayici hiç olmayan, sadece piyasa fiyatı/proforma fatura ile fiyatı belirlenebilen işler).
  2. Oysa bu olayda, idare YİGŞ Md. 22/2/b'yi ("diğer idarelerde mevcut olan analizler") kullanmıştır. ÇŞB ve KGM'nin "2013 yılı" (sözleşme yılı) rayiçleri mevcut olduğu için, idare bu rayiçleri kullanarak YBF'nin "sözleşme yılı fiyatını" doğrudan tespit edebilmiştir.
  3. YİGŞ Md. 22/2/b yoluyla "sözleşme yılı fiyatı tespit edilebildiği" için, FFK Md. 6/8'in (uygulama ayı rayicini Pn'e bölme yönteminin) uygulanmasına gerek kalmamıştır ve uygulanması mümkün değildir.

Analizin Sonucu

  1. Fiyat farkı ödenen işlerde YBF hazırlanırken YİGŞ Md. 22'deki hiyerarşiye uyulur.
  2. Eğer yapılacak YBF'nin analiz girdileri (rayiçleri) ÇŞB, KGM gibi "diğer idarelerde" mevcutsa, YBF'nin "sözleşme yılı fiyatını" tespit etmek için bu idarelerin "ihale yılı" (sözleşme yılı) rayiçleri doğrudan kullanılır.
  3. Bu yöntem (YİGŞ Md. 22/2/b), FFK Md. 6/8'den (piyasa rayicini Pn'e bölme) önce gelir ve onu uygulanamaz kılar.
  4. İdarenin, YBF için doğrudan "ihale yılı" resmi rayicini kullanması mevzuata uygundur ve kamu zararı oluşturmaz.