Yeni Birim Fiyatta %90 Sınırı Ne Zaman Uygulanır? Sayıştay'dan YİGŞ 22 Uyarısı
Yapım işlerinde sözleşmede bulunmayan veya fiyatı belli olmayan işlerin bedel tespiti, idareler ve yükleniciler arasında en sık anlaşmazlık yaşanan konulardan biridir. Yapım İşleri Genel Şartnamesi'nin (YİGŞ) 22. maddesi bu süreci net kurallara bağlamıştır. Bu kurallara uyulmaması, özellikle %90 tavan sınırının göz ardı edilmesi, doğrudan kamu zararına yol açmaktadır. Bu tür karmaşık ihale, sözleşme ve hakediş sorunlarınızda, sürecin doğru yönetilmesi ve hak kayıplarının önlenmesi için Yaka Danışmanlık uzmanlığından destek almak, yeni fiyat tespit sürecinin YİGŞ'e uygun ve risksiz tamamlanmasını sağlar. Sayıştay 2. Dairesi’nin 06.03.2025 tarihli ve 35814 sayılı kararı, bu tavan fiyat kuralının önemini vurgulamaktadır.
Kararın İlgili Kısmı
"Yüklenicinin teklifi kapsamında yeni iş kalemi ile benzerlik gösteren iş kaleminin bulunmaması halinde ise, yeni birim fiyat; yeni iş kalemine ait resmi analiz ve rayiçler de kullanılarak hesaplanan birim fiyatın %90'ını geçemez."
Olayın Arka Planı: Yeni Fiyatta Tavanın Aşılması
Bir kamu idaresinin yapım işi ihalesinde, sözleşme kapsamında bulunmayan yeni iş kalemlerinin yapılması zorunluluğu doğmuştur. İdare, bu işler için YİGŞ Madde 22'ye göre yeni birim fiyat tespiti yapmıştır. Ancak bu hesaplamada mevzuatın öngördüğü üst sınır kuralı hatalı uygulanmıştır.
Hukuki Zemin: YİGŞ Madde 22 ve %90 Tavan Kuralı
YİGŞ Madde 22, yeni fiyat tespiti için bir analiz hiyerarşisi belirler. Maddenin en kritik hükümlerinden biri ise, yeni fiyata uygulanacak üst sınırlardır:
- Benzer İş Kalemi Varsa: Yeni fiyat, yüklenicinin teklifindeki "benzer iş kalemi" için verdiği teklif fiyatının, idarenin o iş kalemi için hesapladığı resmi fiyata oranını (en fazla 0,90) geçemez.
- Benzer İş Kalemi Yoksa: Yeni fiyat, yeni iş kalemine ait resmi analiz ve rayiçler kullanılarak hesaplanan birim fiyatın %90'ını (yüzde doksanını) geçemez.
Sayıştay'ın Tespiti: %90 Sınırı Uygulanmadı
Sayıştay incelemesinde iki ayrı hata tespit edilmiştir:
- Hata (A): Yeni birim fiyat belirlenirken ihale tarihi (sözleşme yılı) rayiçleri yerine, fiyat farkı katsayısına bölünerek uygulama yılı rayiçlerinin esas alınması ve %90 sınırının uygulanmaması.
- Hata (B): Yüklenicinin teklifinde yeni iş kalemi ile "benzerlik gösteren" bir iş kalemi bulunmamasına rağmen, idarenin %90 tavan sınırını uygulamadan, resmi analiz tutarının tamamı (%15 kâr ve genel gider eklenmiş haliyle) üzerinden ödeme yapması.
Her iki durumda da YİGŞ Madde 22'nin amir hükmü ihlal edilerek yükleniciye fazla ödeme yapılmış ve kamu zararına sebebiyet verilmiştir.
Analizin Sonucu
- İdareler İçin: Yeni birim fiyat tespitinde, YİGŞ 22'deki hiyerarşiye uyulması ve özellikle tavan fiyat kontrollerinin (benzer iş kalemi olup olmamasına göre %90 kuralı) mutlaka yapılması şarttır.
- Yükleniciler İçin: Tekliflerinde benzer iş kalemi bulunmayan yeni iş kalemleri için talep edecekleri fiyatın, resmi analizin %90'ını geçemeyeceğini bilmeleri, hakediş sürecinde yaşanacak ihtilafları ve kesintileri önleyecektir.
- Nihai Karar: Tespit edilen kamu zararı, sorumluların savunmaları üzerine yükleniciden (ahizinden) mahsuben tahsil edildiğinden, Sayıştay "ilişilecek bir husus kalmadığına" karar vermiştir.
Yorum Bırak