Kağıt Üstünde Gecikme, Sahada İlerleme

Fiyat Farkı Kararnamesi'ne göre, yüklenici kendi kusuruyla iş programının gerisine düşerse, fiyat farkı hesabında "düşük olan endeks" uygulanır. Ancak bu tespitin nasıl yapılacağı (matematiksel mi, fiili mi) tartışmalıdır. Karmaşık hakediş ve iş programı analizlerinde Yaka Danışmanlık uzmanlığı, haksız kesintileri veya yersiz ödemeleri önler. Sayıştay Temyiz Kurulu'nun 24.01.2024 tarihli ve 56409 tutanak sayılı kararı (yukarıdaki kararın devamı), bu konuda teknik bir ders niteliğindedir.

Kararın İlgili Kısmı

"Somut uygulamada hakedişlerde fiyat farkı hesaplamalarında An değerleri ve endekslerin kullanımı ile ilgili olarak 5018 sayılı Kanunun 71'inci maddesi kapsamında kamu zararı oluşmadığı anlaşılmıştır."

Olayın Özü: Hakedişlerin Birleştirilmesi

Büyük bir yapım işinde hakedişler her ay yapılamamış, birkaç aylık dönemler birleştirilmiştir. Sayıştay denetçisi, toplam hakediş tutarını gün sayısına bölerek (lineer/doğrusal yöntemle) aylık "itibari" imalat tutarları (An) türetmiştir. Bu yapay tutarları iş programıyla kıyaslayarak yüklenicinin bazı aylarda "geride kaldığını" iddia etmiş ve düşük endeks uygulanmadığı için kamu zararı çıkarmıştır.

Sayıştay Temyiz Kurulu'nun Kararı

Kurul, sorumluların sunduğu şantiye defterleri ve sevk irsaliyelerini incelemiştir. Denetçinin masa başında yaptığı "eşit dağılım" (lineer) hesabının sahadaki fiili üretimle örtüşmediğini tespit etmiştir. Özellikle çelik imalatların fabrikada üretilip sahaya inmesi süreci dikkate alındığında, yüklenicinin aslında iş programının ilerisinde olduğu anlaşılmıştır. Hakedişlerin idare kaynaklı sebeplerle geç düzenlenmesi, yüklenicinin iş yapmadığı anlamına gelmez. Fiili durumda gecikme olmadığı için "düşük endeks" uygulama zorunluluğu da yoktur. Kamu zararı kararı bozulmuştur.

Analizin Sonucu

  • Fiili Durum Esastır: Fiyat farkı hesabında masa başı matematiksel dağıtımlar değil, sahadaki fiili imalat tarihleri ve tutarları esas alınmalıdır.
  • İdare Kaynaklı Gecikme: Hakedişin geç düzenlenmesi idarenin kusuruysa, bu durum yüklenici aleyhine (düşük endeks uygulanarak) kullanılamaz.
  • İspat: Şantiye defterleri ve tutanaklar, işin ne zaman yapıldığının en büyük kanıtıdır.