Hatalı Katsayı ile Ödeme Yapmak Suç mu?

İhale dokümanında belirlenen fiyat farkı katsayıları, bazen işin fiili yapısına uygun olmayabilir (Örneğin demir katsayısı düşük, çimento yüksek yazılmış olabilir). Bu durum yükleniciye avantaj sağladığında "kamu zararı" tartışması başlar. Sözleşme yönetimi ve fiyat farkı ihtilaflarında Yaka Danışmanlık hukuki görüşü, idareleri yanlış müdahalelerden korur. Sayıştay Temyiz Kurulu'nun 24.01.2024 tarihli ve 56409 tutanak sayılı kararı, sözleşme hukukunun temelini hatırlatmıştır.

Kararın İlgili Kısmı

"Sözleşmelerde yer alan fiyat farkına ilişkin esas ve usullerde sözleşme imzalandıktan sonra değişiklik yapılamaz... İdarenin sözleşme süresince değiştirilmesi mümkün olmayan sabit katsayıları uygulamak dışında bir seçeneği bulunmamaktadır."

Olayın Özü: Hatalı Katsayılar

Bir köprü ve yol yapım işinde, idare ihale öncesinde fiyat farkı katsayılarını (işçilik, demir, akaryakıt vb.) belirlemiştir. Ancak işin yapımı sırasında, bu katsayıların yaklaşık maliyetteki gerçek ağırlıkları yansıtmadığı, bazı kalemlerin katsayılarının fahiş veya hatalı olduğu anlaşılmıştır. Denetçi, hatalı katsayılar nedeniyle yükleniciye fazla fiyat farkı ödendiğini belirterek, katsayıları "olması gereken" oranlara göre revize etmiş ve aradaki farkı kamu zararı çıkarmıştır.

Sayıştay Temyiz Kurulu'nun Kararı

Kurul, 4735 sayılı Kanun'un emredici hükmüne atıf yapmıştır: "Sözleşme imzalandıktan sonra fiyat farkı esaslarında değişiklik yapılamaz." İdare katsayıları hatalı belirlemiş olsa bile, istekliler bu katsayıları görerek teklif vermiştir ve rekabet bu şartlarda oluşmuştur. Sözleşme imzalandıktan sonra idarenin tek taraflı olarak katsayıları değiştirmesi (veya denetçinin değiştirmesi) hukuken mümkün değildir. Hatalı da olsa, sözleşmedeki katsayıların uygulanması mevzuat gereğidir ve bu nedenle oluşan ödeme farkı kamu zararı sayılamaz. Karar bozulmuş ve sorumlular aklanmıştır.

Analizin Sonucu

  • Sözleşme Değiştirilemez: Fiyat farkı katsayıları ihale dokümanında bir kez belirlendi mi, sözleşme boyunca (hatalı da olsa) değiştirilemez.
  • Teklif Buna Göre Verilir: Yükleniciler, katsayıları analiz ederek risk ve fırsatları fiyatlar. Sonradan katsayı değişimi ihale şartlarını bozar.
  • İdarenin Sorumluluğu: İdareler, ihale hazırlık aşamasında katsayıları çok dikkatli belirlemelidir; sonradan düzeltme şansı yoktur.