Yargıtay'dan "Garanti Süresi" Hatırlatması: Garanti Varsa, Ayıp İhbarı Şartı Aranmaz!

Eser sözleşmelerinde (özellikle makine imalatı ve montajı), teslim alınan eserdeki ayıpların yükleniciye bildirilmesi (ayıp ihbarı) TBK kapsamında belirli sürelere tabidir. Ancak, yüklenicinin sözleşmede açıkça bir "garanti süresi" (örn: 24 ay) taahhüt etmesi, bu hukuki denklemi tamamen değiştirmektedir. İş sahibinin ayıp ihbar sürelerini kaçırdığını düşünen yükleniciler, garanti süresi devam ederken açılan davalarda savunmasız kalabilmektedir. Bu tür karmaşık ihale, sözleşme ve ayıplı imalat sorunlarınızda, sürecin doğru yönetilmesi ve hak kayıplarının önlenmesi için Yaka Danışmanlık uzmanlığından destek almak, garanti taahhütlerinizin hukuki sonuçlarını net bir şekilde görmenizi sağlar. Yargıtay 6. Hukuk Dairesi’nin 20.02.2025 tarihli ve E:2024/175, K:2025/637 sayılı kararı, bu konuya açıklık getirmektedir.

Kararın İlgili Kısmı

"Öncelikle, dava konusu makine ve ekipman 26.12.2011 tarihinde teslim edilmiş olup sözleşmedeki 24 aylık garantisi süresi dava tarihi olan 28.11.2013 tarihi itibariyle henüz sona ermediğinden, davacı iş sahibinin, ihbar şartı aranmaksızın ayıp nedeniyle talepte bulunabileceğinin kabulü gerekir. ... Sonuç olarak, imal edilen makinanın, sözleşmede belirlenen nitelikleri tam olarak karşılamadığı, 7 adet fanla maksimum kapasitede çalışması halinde sözleşmede belirlenen kapasiteleri yakalayabileceği, bu haliyle, makinanın ayıplı olduğu açık ise de özellikle teslimden sonra iki sezon kullanılmış olduğu da gözetildiğinde, söz konusu ayıbın eserin reddini gerektirir düzeyde olmadığı, seçimlik hakkın sözleşmeden dönme olarak kullanılmasının hakkaniyete aykırı olacağı, iş sahibinin bu durumda ancak bedelden indirim isteyebileceği kabul edilmelidir."

Ayıplı Makine İddiası ve Ayıp İhbarı Savunması

Davacı iş sahibi, davalı yükleniciden gıda dondurma (freezer) makinesi ve ekipmanlarının imalat ve montajı için anlaşmıştır. Sözleşmede makinenin kapasitesi (örn: bezelye 4000 kg/saat) ve teknik özellikleri (örn: 8 adet 11kw fan) net olarak belirtilmiştir. Sözleşmede ayrıca 24 ay garanti taahhüdü yer almıştır. Davacı, teslim edilen makinenin sözleşmedeki kapasiteyi sağlamadığını ve 8 yerine 7 fana sahip olduğunu iddia ederek, ödediği 643.041 TL'nin iadesi (sözleşmeden dönme) için dava açmıştır. Davalı yüklenici ise makinenin test edilerek teslim edildiğini ve davacının TTK uyarınca süresinde ayıp ihbarında bulunmadığını savunmuştur.

Yerel Mahkemenin Hatalı TTK Uygulaması ve Bozma Süreci

İlk Derece Mahkemesi, davayı "süresinde ayıp ihbarı yapılmadığı" gerekçesiyle reddetmiştir. Karar, Yargıtay (Kapatılan 15. HD) tarafından, "ilişki satış değil, eser sözleşmesidir, TTK değil TBK/BK uygulanmalı" denilerek bozulmuştur. Bozmaya uyan mahkeme, yeni bilirkişi raporu almış ancak yine davanın reddine karar vermiştir.

Yargıtay Analizi: Garanti Süresi İçinde İhbar Gerekmez

Yargıtay 6. Hukuk Dairesi, davanın reddi kararını ikinci kez bozmuştur:

  1. Garanti Varsa İhbar Yoktur: Yargıtay, sözleşmede açıkça 24 ay garanti süresi verildiğini, makinenin 26.12.2011'de teslim edildiğini ve davanın 28.11.2013'te (yani garanti süresi bitmeden) açıldığını tespit etmiştir. Bu durumda, ayıbın "ihbar şartı aranmaksızın" talep edilebileceğine hükmetmiştir.
  2. Ayıp Sabittir: Mahkemenin dayandığı bilirkişi raporu, makinede 8 yerine 7 fan olduğunu ve kapasiteyi ancak "maksimum" ve "sınırda" yakalayabildiğini belirtmiştir. Yargıtay, bu tespiti "makinanın ayıplı olduğu açıktır" şeklinde yorumlamıştır.
  3. Hakkın Kötüye Kullanımı (Hakkaniyet): Yargıtay, makine ayıplı olsa da, davacı tarafından teslim alınıp "iki sezon kullanılmış olması" nedeniyle ayıbın "eserin reddini gerektirecek düzeyde" olmadığına karar vermiştir. Bu durumda, iş sahibinin sözleşmeden dönme (bedel iadesi) hakkını kullanması hakkaniyete aykırı olacaktır.
  4. Çözüm "Bedel İndirimi"dir: Davacı, bedelin tamamının iadesini isteyemez ancak "çoğun içinde az da vardır" ilkesi gereği, ayıp oranında "bedelden indirim" (TBK 475) talep edebilir. Mahkeme, ayıplı makine ile ayıpsız makine arasındaki fiyat farkını tespit edip bu tutara hükmetmelidir.

Analizin Sonucu

  1. Garanti Süresinin Önemi: Yüklenicinin verdiği garanti süresi, iş sahibini ayıp ihbarı sürelerine (açık ayıp, gizli ayıp) uyma yükümlülüğünden kurtarır. Garanti süresi içinde tespit edilen ayıplar için ihbar şartı aranmaz.
  2. Seçimlik Hakların Sınırı: Eser ayıplı olsa bile, iş sahibi tarafından uzun süre kullanılmışsa (somut olayda 2 sezon), iş sahibinin sözleşmeden dönerek bedelin tamamını istemesi "hakkın kötüye kullanılması" veya "hakkaniyete aykırı" olarak yorumlanabilir.
  3. Hakkaniyete Uygun Çözüm: Bu durumda mahkemeler, sözleşmeyi feshetmek yerine, iş sahibinin zararını "bedelden indirim" yoluyla tazmin etme eğilimindedir.
  4. Hesaplama Yöntemi: Bedel indirimi, eserin ayıpsız halinin (sözleşmedeki vaat edilen) değeri ile ayıplı halinin (mevcut durum) değeri arasındaki farkın (dava tarihindeki rayiçlere göre) hesaplanmasıyla bulunur.