Fiyat Farkında Çifte Hata: KDV Değişimini İhmal Etmek ve Yürürlükten Kalkan ÖTV Farkını Ödemek!

Yapım işlerinde fiyat farkı hesaplamaları, özellikle akaryakıt gibi değişken girdilerde ve vergi oranı değişikliklerinde idareler için ciddi bir risk alanı oluşturmaktadır. Mevzuatın bu teknik detaylarına hakim olmamak, hatalı ödemelere ve kamu zararına yol açabilmektedir. Sayıştay 1. Dairesi'nin 16.01.2025 tarih ve 10951 sayılı Kararı (İlam No: 63, Madde No: 12), KDV ve ÖTV değişikliklerinin fiyat farkı hesabını nasıl etkilediğine dair iki önemli tespiti içermektedir.

Bu tür karmaşık ihale, sözleşme ve hakediş sorunlarınızda, fiyat farkı hesaplamalarının mevzuata uygunluğunun denetlenmesi ve olası kamu zararı risklerinin önlenmesi için Yaka Danışmanlık uzmanlığından destek almak, idarenizi güvence altına alacaktır.

Kararın İlgili Kısmı

"A) Fiyat farkı hesabında kullanılan akaryakıt ürünleri satış ve ortalama satış fiyatları belirlenirken akaryakıt ürünlerine ilişkin KDV oranında yapılan değişiklik dikkate alınmamıştır...

B) ...24.02.2022 tarihli Yapım İşlerinde Uygulanacak Fiyat Farkına İlişkin Esaslarda yapılan değişiklik gereği, ilanı veya duyurusu 26.03.2022 tarihi ve sonrasında yapılan ihalelerde... akaryakıt girdisine uygulanan Özel Tüketim Vergisinde bir değişiklik yapılması halinde bu değişim nedeniyle ayrıca hesaplama yapılarak yükleniciye fark ödenmesi... uygulaması sona ermiştir."

Hata 1: KDV Değişikliğinin Fiyat Farkı Endeksine Yansıtılmaması (Konu A)

Fiyat Farkı Esasları, akaryakıt endekslerinin (AYo ve AYn) hesaplanmasında, EPDK tarafından yayımlanan bayi satış fiyatlarının KDV hariç aritmetik ortalamasının alınmasını zorunlu kılar.

  • Olay: 10 Temmuz 2023 tarihinden itibaren akaryakıt ürünlerindeki KDV oranı %18'den %20'ye yükseltilmiştir.
  • İdarenin Hatası: İdare, fiyat farkı hesabında kullandığı akaryakıt satış fiyatlarını (AYn değerlerini) KDV hariç olarak belirlememiştir. Özellikle 10 Temmuz 2023 sonrasında, fiyatları KDV hariç tutara indirgerken eski (%18) oranı kullanmaya devam etmiş veya KDV'yi hiç ayrıştırmamıştır.
  • Sayıştay'ın Tespiti: İdare, 9 Temmuz 2023'e kadar olan fiyatları %18 KDV hariç, 10 Temmuz 2023 ve sonrasındaki fiyatları ise %20 KDV hariç olarak belirlemeliydi. Bu ayrımın yapılmaması, AYn endeksinin ve dolayısıyla fiyat farkının hatalı hesaplanmasına ve kamu zararına yol açmıştır.

Hata 2: Yürürlükten Kalkan ÖTV Farkının Ödenmesi (Konu B)

Fiyat Farkı Esasları'nda, akaryakıt ÖTV değişiklikleri için ayrıca (fiyat farkı formülünden bağımsız olarak) bir ödeme veya kesinti yapılmasını öngören bir hüküm (Md. 6/12) bulunmaktaydı.

  • Mevzuat Değişikliği: Bu hüküm, 24 Şubat 2022 tarihli değişiklikle yürürlükten kaldırılmıştır. Değişikliğin yürürlük tarihi 26 Mart 2022'dir.
  • İdarenin Hatası: İdare, ilanı 26 Mart 2022 tarihinden sonra yapılan yapım işlerinde, akaryakıta gelen ÖTV değişiklikleri için yükleniciye bu (artık yürürlükte olmayan) hükme dayanarak ayrıca fark ödemesi yapmıştır.
  • Sayıştay'ın Tespiti: 26 Mart 2022 ve sonrasında ihale edilen işlerde, ÖTV değişiklikleri için ayrıca bir fark ödenmesi uygulaması sona ermiştir. Bu tarihten sonraki ihaleler için yapılan ÖTV farkı ödemeleri, mevzuata açıkça aykırıdır ve kamu zararı oluşturur.

Analizin Sonucu

  1. İdareler İçin (KDV): Fiyat farkı hesabında kullanılan tüm endekslerin (özellikle akaryakıt) KDV hariç olduğundan emin olunmalıdır. KDV oranında bir değişiklik olması halinde (örn: %18'den %20'ye çıkması), değişikliğin yürürlük tarihinden itibaren KDV hariç hesaplamanın yeni orana göre yapılması zorunludur.
  2. İdareler İçin (ÖTV): Akaryakıt ÖTV farkının ayrıca ödenip ödenemeyeceği, işin ihale ilan (veya davet) tarihine bağlıdır. İlan tarihi 26 Mart 2022'den önce olan işlerde ayrı ÖTV farkı (eski Md. 6/12'ye göre) hesaplanabilir; ancak ilan tarihi 26 Mart 2022 ve sonrası olan işlerde bu ödeme kesinlikle yapılamaz.
  3. Sonuç: Kararda, her iki hatadan kaynaklanan kamu zararı tutarlarının tespit edildiği ve ilgili yüklenicilerden (kesinti veya nakden) tahsil edildiği, bu nedenle ilişilecek husus kalmadığı belirtilmiştir.