Yargıtay: 60 Plakanın Tek Yazıyla İhalesiz Tahsisi "Tek Suçtur", Zincirleme Artırım Olmaz!

Görevi kötüye kullanma (TCK 257) suçunda, eylemin "zincirleme" (TCK 43) olup olmadığının tespiti, verilecek cezanın miktarı açısından kritik öneme sahiptir. TCK 43, "bir suç işleme kararının icrası kapsamında, değişik zamanlarda bir kişiye karşı aynı suçun birden fazla işlenmesi" durumunda cezanın artırılmasını öngörür. Peki, 60 adet plakanın ihalesiz olarak bir şirkete verilmesi 60 ayrı suç mu, yoksa tek bir suç mu sayılmalıdır? Bu tür karmaşık ceza hukuku ve ihale sorunlarınızda, sürecin doğru yönetilmesi ve hak kayıplarının önlenmesi için Yaka Danışmanlık uzmanlığından destek almak, eylemin "tek fiil" mi "zincirleme suç" mu olduğunun doğru analiz edilmesi için hayati önem taşır. Yargıtay 5. Ceza Dairesi'nin 2023/10806 K. sayılı kararı, bu ayrıma açıklık getirmiştir.

Kararın İlgili Kısmı

"Bitlis Belediyesinin 30.12.2011 tarihli 2011/84 sayılı sanıkların imzası bulunan yazısı ile söz konusu plakaların 60 adedinin ... Ltd. Şti'ne ihalesiz olarak tahsisinin yapılmasının tek bir görevi kötüye kullanma suçunu oluşturduğunun kabul edilmesi gerektiği ve zincirleme suç hükümlerinin uygulanma koşullarının oluşmadığı gözetilmeden... 5237 sayılı Kanun'un 43 üncü maddesinin uygulanması suretiyle fazla ceza tayini..."

Olayın Arka Planı: 1000 Plaka Kararı, 60 Plaka Tahsisi

Bir Belediye Meclisi, şehirdeki servis aracı ihtiyacı için 1.000 adet (S) plaka tahsisine karar verir. Bu plakaların 2886 sayılı Devlet İhale Kanunu'na göre ihale ile verilmesi gerekmektedir.

Ancak, Belediye Başkanı ve Zabıta Müdürü olan sanıklar, bu karara dayanarak, ihale yapmaksızın 30.12.2011 tarihli ve 2011/84 sayılı tek bir idari yazı ile 60 adet plakayı belirli bir Ltd. Şti.'ye (üyelerine dağıtılması için) tahsis ederler. Bu şirket üyesi olmayan diğer servis işletmecileri (katılanlar) ise plaka alamazlar.

Yerel Mahkemenin Kararı: Zincirleme Suç (TCK 43)

Yerel Asliye Ceza Mahkemesi, sanıkların bu eylemini TCK 257 (görevi kötüye kullanma) olarak niteler. Ancak, 60 adet plaka verildiği veya birden fazla kişiye menfaat sağlandığı gerekçesiyle eylemi TCK 43/1 uyarınca "zincirleme suç" olarak kabul eder ve sanıkların cezasını (en üst sınırdan) artırarak 1 yıl 14 ay 7 gün hapis cezası verir.

Yargıtay'ın Bozma Gerekçesi: Eylem "Tek Fiil"dir

Yargıtay 5. Ceza Dairesi, mahkemenin TCK 43 uygulamasını hukuka aykırı bularak kararı BOZAR:

  1. Fiilin Tekliği: Yargıtay'a göre, suçun "zincirleme" sayılması için değişik zamanlarda birden fazla kez işlenmesi gerekir.
  2. Somut Olay: Olayda ise, 60 adet plakanın tahsisi "tek bir idari işlemle" (30.12.2011 tarihli ve 84 sayılı yazı) gerçekleştirilmiştir.
  3. Sonuç: Plaka sayısı 60 olsa da veya mağdur sayısı birden fazla olsa da, eylem "tek bir görevi kötüye kullanma suçu" oluşturur.
  4. Hukuki Çıkarım: TCK 43 (zincirleme suç) koşulları oluşmamıştır. Mahkemenin TCK 43'ü uygulayarak sanıklara "fazla ceza tayini" yapması kanuna aykırıdır.

Analizin Sonucu

Bu karar, TCK 43'teki "zincirleme suç" ve "fiil" kavramlarının nasıl yorumlanması gerektiğini göstermesi açısından önemlidir.

  • İdareler ve Kamu Görevlileri İçin: Birden fazla kişiyi etkileyen veya birden fazla kamu malını (plaka, arsa vb.) konu alan usulsüz bir işlem, eğer tek bir idari karara veya yazıya dayanıyorsa, ceza hukuku açısından "tek fiil" sayılır ve TCK 43 (zincirleme suç) artırımı uygulanmaz.
  • Firmalar İçin: İhalesiz bir tahsisten yararlanmak, TCK 257 suçuna iştirak riski taşır. Eylemin "tek fiil" sayılması, cezanın artırılmasını engellese de, TCK 257'den kaynaklanan temel ceza sorumluluğunu ortadan kaldırmaz.
  • Hukuki Çıkarım: TCK 43'ün uygulanmasında, suçun sonuçlarının (örn: 60 plaka verilmesi) sayısına değil, failin icra hareketinin (örn: 1 adet idari yazı) sayısına bakılır.