Yargıtay'dan Suç Vasfı Düzeltmesi: "Fiili Durumu Hukukileştirme" Eylemi Görevi Kötüye Kullanmadır!

Kamu idarelerinde sıkça rastlanan "işi önce yap, ihalesini sonra yap" veya "fiili durumu hukukileştirme" pratiği, ceza hukuku açısından ciddi riskler barındırır. İş bittikten sonra veya iş devam ederken, sanki usulüne uygun bir ihale yapılmış gibi geriye dönük evrak düzenlenmesi, "ihaleye fesat karıştırma" (TCK 235) ve "resmi belgede sahtecilik" (TCK 204) suçlamalarını gündeme getirir. Bu tür karmaşık ceza ve ihale hukuku sorunlarınızda, sürecin doğru yönetilmesi ve hak kayıplarının önlenmesi için Yaka Danışmanlık uzmanlığından destek almak, yaptığınız işlemlerin TCK karşısındaki doğru hukuki vasfını belirleyerek, olası bir "suçların içtimaı" (birden fazla suçtan ceza alma) riskini önlemenizi sağlar. Yargıtay 5. Ceza Dairesi'nin 2017/865 K. sayılı kararı, bu eylemin hangi suçu oluşturduğunu net bir şekilde ortaya koymuştur.

Kararın İlgili Kısmı

"...firma sahibi sanık ...'a ödeme yapılabilmesi amacıyla işlerin devam ettiği sırada ihale evrakları düzenlendiği, Böylece fiili durumu hukukileştirmeye çalıştıkları... adı geçen kamu görevlisi sanıkların eylemlerinin, görev gereklerine aykırı hareket etmek suretiyle sanık ...'a haksız bir menfaat sağlamaları nedeniyle bir bütün halinde TCK'nın 257/1, 43/1. maddelerinde düzenlenen zincirleme biçimde görevi kötüye kullanma suçunu oluşturacağı... gözetilmeden... suç vasfında da yanılgıya düşülerek ihaleye fesat karıştırma ve resmi belgede sahtecilik suçlarından ayrı ayrı yazılı şekilde hükümler kurulması..."

Olayın Arka Planı: İş Önce, İhale Sonra

Bir belediye başkanı (sanık), belediyeye ait mezarlık, spor sahası çatı yapımı ve mesire alanı düzenleme işlerini, hiç ihale yapmadan doğrudan bir firmaya (diğer sanık) yaptırır.

İşler fiilen devam ederken, bu firmaya ödeme yapılabilmesi amacıyla, belediye başkanı ve ihale komisyon üyesi olan diğer sanıklar (ita amiri vb.), sanki usulüne uygun bir ihale süreci işletilmiş gibi ihale evrakları düzenlerler.

Yerel Mahkeme Kararı: İki Ayrı Suçtan Mahkumiyet

Yerel Ağır Ceza Mahkemesi, bu eylemleri ikiye ayırır:

  1. Sahte ihale evrakı düzenleyerek rekabeti engelledikleri için "ihaleye fesat karıştırma" (TCK 235).
  2. Gerçeğe aykırı ihale belgeleri düzenledikleri için "kamu görevlisinin resmi belgede sahteciliği" (TCK 204).

Mahkeme, sanıkları bu iki suçtan (gerçek içtima) ayrı ayrı cezalandırır.

Yargıtay'ın Bozma Gerekçesi: Suç Vasfında Hata (Tek Suç Var!)

Yargıtay 5. Ceza Dairesi, yerel mahkemenin bu nitelemesini "suç vasfında yanılgı" olarak değerlendirir ve kararı BOZAR. Yargıtay'a göre:

  1. Neden İhaleye Fesat Değil? TCK 235 (ihaleye fesat), gerçek bir ihale sürecine yönelik hileli hareketleri cezalandırır. Oysa burada ortada gerçek bir ihale süreci yoktur; iş zaten verilmiştir. Evraklar sadece ödeme yapmak için sonradan yaratılmıştır.
  2. Neden Sahtecilik Değil? TCK 204 (sahtecilik) suçunun oluşması için belgenin "aldatma kabiliyetine" (iğfal kabiliyeti) sahip olması gerekir. Oysa bu evraklar (işin yapılma tarihi ile evrak tarihi farklı olduğu için) kurum kayıtlarıyla kolayca anlaşılabilecek, yani aldatıcılığı zayıf belgelerdir. (Ayrıca Yargıtay'a göre sahtecilik eylemi, asıl suçun içinde erimiştir).
  3. Doğru Suç Nedir? Yargıtay, eylemin "bir bütün halinde" tek bir suçu oluşturduğunu belirtir. Sanıkların asıl amacı, "görev gereklerine aykırı hareket ederek" (ihalesiz iş yaptırarak) firmaya "haksız bir menfaat sağlamaktır". Düzenlenen sahte evraklar, bu asıl suçun (GKK) sadece "icra hareketi"dir.
  4. Sonuç: Eylem, birden fazla kez (farklı işler için) yapıldığından, "zincirleme biçimde görevi kötüye kullanma" (TCK 257/1, 43/1) suçunu oluşturur.

Analizin Sonucu

Bu karar, "fiili durumu hukukileştirme" eylemlerinin ceza hukuku karşısındaki yerini netleştirmesi açısından idareciler için hayati önemdedir.

  • İdareler ve Kamu Görevlileri İçin: İş bittikten sonra "kılıfına uydurmak" için ihale evrakı düzenlemek, TCK 235 (fesat) veya TCK 204'ten (sahtecilik) daha hafif olan TCK 257 (görevi kötüye kullanma) kapsamında değerlendirilmektedir. Bu, sanık lehine bir yorumdur. Ancak Yargıtay, bu eylemin "zincirleme" (TCK 43) sayılacağını da belirterek cezanın artırılması gerektiğine işaret etmiştir.
  • Firmalar (Yükleniciler) İçin: İhalesiz bir işe başlamak ve sonradan adınıza evrak düzenleneceğini bilmek, sizi kamu görevlisinin işlediği "görevi kötüye kullanma" suçuna (TCK 40/2 uyarınca) iştirak eden konumuna sokar.
  • Hukuki Çıkarım: Yargıtay, "fiili durumu hukukileştirme" amaçlı sahtecilik eylemlerini, TCK 257'nin (GKK) içinde eriyen (tali norm) bir hareket olarak görmekte ve eylemi bir bütün olarak TCK 257'den cezalandırmaktadır.