Yargıtay'dan TCK 235 İçin Net Çerçeve: Doğrudan Temin ve Formalite İhaleler "Fesat" Suçu Değildir!

İhaleye fesat karıştırma (TCK 235) suçu, 4734 sayılı Kanun kapsamındaki "ihale" süreçlerinin dürüstlüğünü korumayı amaçlar. Ancak uygulamada, "doğrudan temin" (Md. 22) gibi alım yöntemlerinin veya iş bittikten sonra "kılıfına uydurmak" için yapılan formalite işlemlerin TCK 235 kapsamında sayılıp sayılamayacağı büyük bir tartışma konusudur. Bu tür karmaşık ceza hukuku ve ihale sorunlarınızda, sürecin doğru yönetilmesi ve hak kayıplarının önlenmesi için Yaka Danışmanlık uzmanlığından destek almak, eyleminizin TCK 235 (ağır ceza) mi yoksa TCK 257 (görevi kötüye kullanma) mi olduğunu ayırt ederek savunma stratejinizi belirlemenizi sağlar. Yargıtay 5. Ceza Dairesi'nin 2023/12724 K. sayılı kararı, TCK 235'in sınırlarını "kanunilik ilkesi" çerçevesinde net bir şekilde çizmiştir.

Kararın İlgili Kısmı

"Dairemizin birçok ilamında da belirtildiği üzere doğrudan teminin bir ihale usulü olmaması nedeniyle bu usulle gerçekleştirilen alımlarda... ihaleye fesat karıştırma suçunun unsurları oluşmayacaktır." "...ve ihaleye konu işin daha önceden icra edilip akabinde mevzuata uygunluğun sağlanması ile ödeme yapılabilmesi için gerçekte ihale yapılmadığı halde yapılmış gibi evrak düzenlenmesi hallerinde ortada gerçek bir ihalenin bulunmamasından dolayı ihaleye fesat karıştırma suçunun unsurları oluşmayacaktır."

Olayın Arka Planı: 21 Ayrı İhalede Usulsüzlük İddiası

Bir devlet hastanesinde (70. Yıl Tarsus Devlet Hastanesi) gerçekleştirilen 21 ayrı alım ve ihalede (temizlik, yemek, HBYS, PACS, inşaat vb.) sistematik usulsüzlükler yapıldığı iddiasıyla (ihbar mektubu üzerine) soruşturma başlatılır. İddianamede, sanıklar (Başhekim, hastane yöneticileri, firma sahipleri) TCK 235 (ihaleye fesat), TCK 236 (edimin ifasına fesat) ve TCK 257 (görevi kötüye kullanma) ile suçlanır.

İsnat edilen eylemler arasında şunlar da vardır:

  • HBYS ve PACS sistemi alımlarının rekabeti engelleyecek şekilde "doğrudan temin" veya "pazarlık usulü" ile yapılması (İsnat G, H, I, O).
  • Deprem güçlendirme işlerinin kısımlara bölünerek "doğrudan temin" ile verilmesi (İsnat R).
  • Bir yapım ve malzeme alım işinin "ihale yapılmadan önce fiilen yaptırıldığı" ve sonradan evrak düzenlendiği (İsnat S).

Yerel Mahkemenin Kararı: Çoğu Eylemde Beraat veya Görevi Kötüye Kullanma

Ağır Ceza Mahkemesi, yaptığı yargılamada TCK 235 (fesat) suçlamalarının çoğundan beraat verir. Bazı eylemleri (örn: işi kısımlara bölme - İsnat R) ise TCK 235 (fesat) değil, TCK 257 (görevi kötüye kullanma) olarak vasıflandırır.

Yargıtay'ın Hukuki Değerlendirmesi: TCK 235'in Sınırları

Yargıtay 5. Ceza Dairesi, dosyayı incelerken TCK 235'in nerede uygulanıp nerede uygulanamayacağına dair temel ilkeleri sıralar:

  1. Kanunilik İlkesi: TCK 235'teki fesat halleri "tahdidi" (sınırlı) olarak sayılmıştır ve bu haller genişletilemez.
  2. TCK 235 İçin "İhale" Şarttır: Suçun konusu 4734 sayılı Kanun'daki "ihale"lerdir (Açık, Belli İstekliler Arası, Pazarlık Usulü).
  3. Doğrudan Temin, İhale Değildir: Yargıtay, "doğrudan teminin bir ihale usulü olmaması nedeniyle" bu yöntemle yapılan alımlarda TCK 235 (ihaleye fesat) suçunun unsurlarının oluşmayacağını net bir şekilde belirtir.
  4. Formalite Evrak, İhale Değildir: Yargıtay, "işin daha önceden icra edilip" (yani fiilen yapılıp bittikten sonra) sırf ödeme yapabilmek için "yapılmış gibi evrak düzenlenmesi" halinde, ortada "gerçek bir ihale" olmadığını, dolayısıyla bu eylemin de TCK 235 (fesat) sayılamayacağını vurgular.
  5. Doğru Vasıflandırma: Yargıtay'a göre bu eylemler (doğrudan temin usulsüzlüğü, fiili durumu hukukileştirme), TCK 235'in şartları oluşmuyorsa, ancak TCK 257 (görevi kötüye kullanma) kapsamında değerlendirilebilir.

Yargıtay, bu tespitler ışığında (ve diğer sanıklar yönünden de) dosyada büyük ölçüde zamanaşımı gerçekleştiğini belirleyerek davaların DÜŞMESİNE karar vermiştir.

Analizin Sonucu

Bu karar, TCK 235 (ihaleye fesat) suçlamasıyla karşı karşıya olanlar için hayati bir savunma argümanı sunmaktadır.

  • İdareler ve Kamu Görevlileri İçin: Doğrudan temin limitlerine uymamak veya işi kısımlara bölerek doğrudan teminle yaptırmak, TCK 235 (ihaleye fesat) gibi ağır bir suçlamadan ziyade, TCK 257 (görevi kötüye kullanma) kapsamında yargılanmanıza neden olacaktır. Bu, hem ceza miktarı hem de görevli mahkeme açısından lehe bir durumdur.
  • Firmalar İçin: Bir idareye "doğrudan temin" ile mal veya hizmet sağlamanız, TCK 235 (ihaleye fesat) suçuna iştirak olarak değerlendirilemez, zira ortada bir "ihale" yoktur.
  • Hukuki Çıkarım: TCK 235'in uygulanabilmesi için mutlaka 4734 sayılı Kanun'da tanımlanan "gerçek bir ihale" sürecinin (Açık, Belli İstekliler, Pazarlık) varlığı ve bu sürecin TCK 235'teki fiillerle (hile, tehdit, anlaşma vb.) sakatlanması gerekir.