Yargıtay: HAGB İçin Aranan "Zarar", Maddi Zarardır! "Haksız Menfaat" Varsa Zarar Gerekçesiyle Reddedilemez!

Kamu görevlilerinin TCK 257 (görevi kötüye kullanma) suçundan yargılanmalarında, Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması (HAGB - CMK 231) kararı verilebilmesi için aranan "zararın giderilmesi" şartı, uygulamada en çok tartışılan konulardan biridir. TCK 257 suçu sadece "kamu zararı" ile değil, "kişiye haksız menfaat sağlama" ile de oluşabilmektedir. Peki, kamu zararı olmayan, ancak haksız menfaat sağlanan (örn: usulsüz işe alım) bir durumda, mahkeme "zarar giderilmedi" diyerek HAGB talebini reddedebilir mi? Bu tür karmaşık ceza hukuku ve idare hukuku sorunlarınızda, sürecin doğru yönetilmesi ve hak kayıplarının önlenmesi için Yaka Danışmanlık uzmanlığından destek almak, HAGB koşullarını ve "zarar" kavramının TCK 257'deki unsurlarla ilişkisini doğru analiz etmenizi sağlar. Yargıtay 5. Ceza Dairesi'nin 2024/733 K. sayılı kararı, bu teknik ayrıma net bir cevap vermiştir.

Kararın İlgili Kısmı

"Yargıtay Ceza Genel Kurulunun ... Kararında yer alan ''Kanaat verici basit bir araştırma ile belirlenecek maddi zararların esas alınması, manevi zararların bu kapsama dahil edilmemesi gerektiği'' şeklindeki kabul ve somut olayda işin gördürülmüş olması nedeniyle kamu zararının oluşmadığı, sanığın eylemi ile kişiye haksız menfaat sağladığı nazara alınarak... "Kamunun uğradığı zararın ... giderilmiş olmadığı" şeklindeki yasal ve yeterli olmayan gerekçeyle 5271 ... Kanun'un 231 inci maddesinin uygulanmasına yer olmadığına karar verilmesi..."

Olayın Arka Planı: PTT Başmüdürünün Oğlunu İşe Aldırması

Bir PTT Başmüdürü (sanık), PTT'nin kargo dağıtım ihalesini alan taşeron firmada (Bertan Temizlik) çalışan bir işçi ayrılınca, firma üzerine teklif ve ısrarda bulunarak kendi oğlunu işe aldırır. Ancak oğlu, ihale şartnamesine aykırıdır (18 yaşından küçük, lise mezunu değil). Ayrıca kargo dağıtımında değil, bir teknisyenin yanında yardımcı olarak çalıştırılır. Bu durum, kurumun kargo hizmetinin aksamasına ve zarara uğramasına neden olduğu iddiasıyla TCK 257 (icrai davranışla görevi kötüye kullanma) suçundan dava açılır.

Yerel Mahkemenin Kararı: Mahkumiyet ve HAGB Reddi

Yerel Asliye Ceza Mahkemesi, sanığı TCK 257'den mahkum eder. Sanık müdafii HAGB (CMK 231) uygulanmasını talep eder. Ancak Mahkeme, "Kamunun uğradığı zararın... giderilmiş olmadığı" gerekçesiyle HAGB talebini reddeder.

Yargıtay'ın Bozma Gerekçesi: HAGB'deki "Zarar" Maddi Zarardır

Yargıtay 5. Ceza Dairesi, mahkumiyetin esasını (suçun oluştuğunu) kabul eder ancak HAGB'nin reddedilme gerekçesini hukuka aykırı bularak kararı BOZAR:

  1. Suçun Vasıflandırması: Yargıtay'a göre sanığın eylemi (oğlunu şartnameye aykırı işe aldırmak) TCK 257 suçunu oluşturur.
  2. Kamu Zararı vs. Haksız Menfaat: Ancak, TCK 257'nin hangi unsuru oluşmuştur?
    • Kamu Zararı: Oğlu, vasfı farklı da olsa, fiilen "iş görmüştür". Yargıtay içtihatlarına göre fiilen çalışma varsa, ödenen maaş "kamu zararı" sayılmaz.
    • Haksız Menfaat: Eylem, sanığın oğluna "kamu kaynağı kullanan bir yerde istihdam edilme" şeklinde haksız bir menfaat sağlamıştır.
  3. HAGB'nin Zarar Şartı: CMK 231/6'daki "zararın giderilmesi" şartı, Yargıtay Ceza Genel Kurulu kararları uyarınca, "somut, basit bir araştırma ile belirlenecek maddi bir zararı" ifade eder. Manevi zararlar veya haksız menfaatler bu kapsama girmez.
  4. Hukuki Hata: Somut olayda giderilmesi gereken maddi bir kamu zararı bulunmadığı halde, mahkemenin "zarar giderilmedi" gerekçesiyle HAGB'yi reddetmesi yasal ve yeterli değildir.
  5. Yapılması Gereken: Mahkeme, "zarar" gerekçesini kullanamaz. Bunun yerine, sanığın "kişilik özellikleri ve duruşmadaki tutum ve davranışları" gibi diğer subjektif koşulları irdeleyerek HAGB'yi yeniden değerlendirmelidir.

Analizin Sonucu

Bu karar, TCK 257 ve CMK 231'in kesişim noktasında çok önemli bir detayı aydınlatmaktadır.

  • İdareler ve Kamu Görevlileri İçin: Usulsüz bir personel alımı (haksız menfaat) nedeniyle TCK 257'den yargılanıyorsanız, HAGB talep ederken "kamu zararı"nın oluşmadığını (çünkü kişinin fiilen çalıştığını) vurgulamak kritik önemdedir.
  • Hukuki Çıkarım: "Haksız menfaat" sağlanan (ama "maddi kamu zararı" olmayan) TCK 257 davalarında, CMK 231 (HAGB) uygulaması için "zararın giderilmesi" şartı aranamaz. Mahkeme, HAGB kararını diğer subjektif (kişilik, pişmanlık vb.) koşullara göre vermek zorundadır.