Birden Fazla İhaleye Fesat Eylemi TCK 43 Kapsamında "Zincirleme Suç" Sayıldı

Ceza hukukunda "kaç fiil varsa o kadar suç, kaç suç varsa o kadar ceza vardır" ilkesi (gerçek içtima) esastır. Ancak bu kuralın en önemli istisnası TCK 43'te düzenlenen "zincirleme suç" kurumudur. Zincirleme suç, bir suç işleme kararının icrası kapsamında aynı suçun aynı mağdura karşı birden fazla kez işlenmesi durumunda faile tek bir ceza verilip artırım yapılmasını öngörür. Peki, ihaleye fesat karıştırma (TCK 235) gibi mağduru "kamu" olan suçlarda bu kural nasıl işler? Bu tür karmaşık ihale ve ceza hukuku sorunlarınızda, sürecin doğru yönetilmesi ve hak kayıplarının önlenmesi için Yaka Danışmanlık uzmanlığından destek almak, firmanız aleyhine doğabilecek ağır ceza ve yasaklılık risklerini yönetmenize yardımcı olur. Yargıtay Ceza Genel Kurulu'nun 2022/687 K. sayılı emsal kararı, bu sorunu net bir şekilde çözmektedir.

Kararın İlgili Kısmı

"TCK’nın ikinci kitabının "Topluma Karşı Suçlar" başlıklı üçüncü kısmında düzenlenen ihaleye fesat karıştırma suçunun mağdurunun toplumu oluşturan bireylerin tamamı, başka bir ifadeyle kamu olması, yine aynı Kanun’un 43. maddesinin birinci fıkrasının son cümlesinde mağduru belli bir kişi olmayan suçlarda da anılan fıkra hükmünün uygulanacağına yer verilmesi... hususları birlikte değerlendirildiğinde sanıklar hakkında TCK’nın 43. maddesinin birinci fıkrasında düzenlenen zincirleme suç hükmünün uygulanması gerektiği kabul edilmelidir."

Olayın Arka Planı: Suç Örgütü ve Çok Sayıda İhale

Sanıklar, bir suç örgütü kurarak farklı şirketler üzerinden kamu kurumlarının ihalelerine girerler. 2008 yılı içinde, farklı tarihlerde (Ocak, Mayıs, Haziran, Ağustos, Ekim vb.) ve farklı kamu kurumlarında (farklı Devlet Hastaneleri, Eğitim ve Araştırma Hastaneleri vb.) açılan çok sayıda temizlik, yemek, güvenlik ve teknik destek ihalelerine fesat karıştırırlar. Eylemleri, gizli anlaşmalar yapma, tehdit kullanma veya ihaleye katılımı engelleme şeklindedir.

Yerel Mahkeme ve Yargıtay Dairesi'nin Yaklaşımı: Gerçek İçtima

Yerel Mahkeme, sanıkların her bir ihalede "ayrı kasıtlar" içinde hareket ettiğini kabul ederek, "gerçek içtima" kurallarını uygular. Yani, sanıkları her bir ihale için ayrı ayrı cezalandırır. Bu durum, sanıkların toplam cezasını çok ciddi şekilde artırır. Yargıtay 1. Ceza Dairesi de bu kararı onanar.

Başsavcılık İtirazı: Eylemler "Zincirleme Suç"tur

Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığı, onama kararına itiraz eder. Başsavcılık, sanıkların eylemlerinin TCK 43 (zincirleme suç) kapsamında değerlendirilmesi gerektiğini savunur. Gerekçeleri şunlardır:

  1. Tek Suç İşleme Kararı: Sanıklar zaten "suç örgütü" kurmaktan ceza almıştır. Bu durum, tüm eylemleri tek bir karar ve plan dahilinde yaptıklarını gösterir.
  2. Aynı Suç: Hepsi TCK 235 (ihaleye fesat karıştırma) suçudur.
  3. Aynı Mağdur: İhaleler farklı hastanelerde yapılsa da TCK 235'in mağduru "kamu"dur. Dolayısıyla tüm eylemler aynı mağdura (kamuya) karşı işlenmiştir.

Yargıtay Ceza Genel Kurulu'nun Nihai Kararı: Zincirleme Suç Uygulanmalı

YCGK, Başsavcılığın itirazını KABUL EDER ve kararı BOZAR. YCGK, TCK 43'ün uygulanma şartlarının oluştuğunu şu gerekçelerle açıklar:

  1. Mağdur "Kamu"dur: İhaleye fesat karıştırma suçu "Topluma Karşı Suçlar" bölümündedir. Mağduru toplumu oluşturan herkes, yani kamudur.
  2. TCK 43'ün Açık Hükmü: TCK 43/1'in son cümlesi, "Mağduru belli bir kişi olmayan suçlarda da bu fıkra hükmü uygulanır" der. TCK 235 tam olarak böyle bir suçtur.
  3. Suç İşleme Kararında Birlik: Sanıkların "suç örgütü" kurmuş olmaları, eylemlerin tek bir plan dahilinde (aynı suç işleme kararı) yapıldığını kanıtlar. Suç kastlarının her ihalede yenilendiğine dair bir delil yoktur.

Bu nedenle, sanıkların tüm eylemleri TCK 43/1 kapsamında tek bir "zincirleme suç" olarak kabul edilmeli ve cezaları bu maddeye göre (tek ceza verilip artırılarak) belirlenmelidir.

Hukuki Kesinti Detayı

YCGK önemli bir detayı da ekler: İddianame "hukuki kesinti" yaratır. Yani, sanık hakkında ilk iddianamenin düzenlendiği tarihten (örn: 07.08.2008) önceki eylemler bir zincir, sonraki eylemler ise yeni bir zincir sayılır.

Analizin Sonucu

Bu YCGK kararı, seri şekilde ihaleye fesat karıştıran faillerin ceza sorumluluğunu doğrudan etkileyen, sanık lehine kritik bir içtihattır.

  • Firmalar ve Yöneticiler İçin: Birden fazla ihalede usulsüzlük yapılması durumunda, bu eylemlerin tek bir plan dahilinde olup olmadığı (aynı suç işleme kararı) yargılamanın temelini oluşturacaktır. Eğer eylemler "zincirleme" sayılırsa, alınacak toplam ceza (genellikle) "gerçek içtima"ya göre daha az olacaktır.
  • İdareler ve Savcılıklar İçin: Bir fail hakkında birden fazla ihaleye fesat soruşturması yürütülüyorsa, TCK 43'ün uygulanma ihtimali ve iddianame tarihlerinin yarattığı "hukuki kesinti" dikkate alınarak dosyaların birleştirilmesi veya mahsup (ceza indirimi) mekanizmalarının gözetilmesi gerekmektedir.
  • Hukuki Çıkarım: İhaleye fesat karıştırma (TCK 235), mağduru "kamu" olan bir suçtur ve TCK 43 (zincirleme suç) uygulamasına tabidir.