Aşırı Yağmur, Zemin Yapısı ve Kot Farkı: Süre Uzatımında "İlliyet Bağı" Nasıl Kurulur?

Kamu yapım işlerinde "olumsuz hava koşulları" nedeniyle süre uzatımı talepleri, idareler tarafından en çok incelenen ve bazen de keyfi olarak reddedilen taleplerdendir. Sadece Meteoroloji Müdürlüğü'nden alınan bir yağış raporu sunmak, süre uzatımı almak için tek başına yeterli olmayabilir; önemli olan, bu yağışın işin yapımına fiilen engel olduğunun ispatlanmasıdır. Bu tür karmaşık ihale, sözleşme ve hakediş sorunlarınızda, sürecin doğru yönetilmesi ve hak kayıplarının önlenmesi için Yaka Danışmanlık uzmanlığından destek almak, mücbir sebep veya benzeri durumlarda süre uzatımı taleplerinizi "illiyet bağı" kurarak güçlendirmenizi sağlar. Bu analizde, Sayıştay 6. Dairesi'nin 04.02.2016 tarihli ve 303 Karar No'lu kararı incelenmiştir.

Kararın İlgili Kısmı

"Söz konusu nedenler dikkate alındığında; bahsedilen doğa olaylarının resmi makamlardan alınan yazı ile belgelendirildiği, işte gerileme ve gecikmenin saptandığı doğa olayıyla, ikmal işindeki gecikme arasında illiyet bağının bulunduğu açıktır."

Aşırı Yağış Gerekçesiyle Süre Uzatımı Talebi

Bir ikmal inşaatı işinde yüklenici, idareye başvurarak Meteoroloji Müdürlüğü'nden aldığı raporu sunmuş ve 15 Mart - 30 Ağustos tarihleri arasındaki aşırı yağmurlar nedeniyle çalışılamayan 45 gün için süre uzatımı talep etmiştir. Denetçi, idarenin bu talebe istinaden verdiği 30 günlük süre uzatımının hatalı olduğunu ve bu nedenle gecikme cezası kesilmeyerek kamu zararına yol açıldığını iddia etmiştir.

İdarenin Gerekçesi: Sadece Yağış Değil, Arazinin Toprak Yapısı da Etkili Oldu

İdare, verdiği süre uzatımının gerekçesini sadece meteoroloji raporuna dayandırmamıştır. İdarenin savunmasına göre, inşaat sahasının toprak yapısı "nebati toprak ve yoğuşkanlığı yüksek olan katman" içermekteydi. Ayrıca arazide 5 ila 7 metre arasında kot farkı bulunmaktaydı. Aşırı yağış, bu kot farkı nedeniyle erozyona sebebiyet vermiş ve yoğuşkan zemin yapısı nedeniyle (yaz ayları olmasına rağmen) sahaya girilememiştir. İdare, bu teknik gerekçelerle 30 gün süre uzatımı vermiştir.

Sayıştay Değerlendirmesi: YİGŞ 29 Şartları ve "İlliyet Bağı" Sağlanmıştır

Sayıştay Temyiz Kurulu, idarenin kararını Yapım İşleri Genel Şartnamesi (YİGŞ) Madde 29 (Mücbir Sebepler ve Süre Uzatımı) kapsamında değerlendirmiştir. Kurul'a göre, süre uzatımı verilebilmesi için gereken şartlar (yüklenicinin kusuru olmaması, engelin taahhüdü engellemesi, yüklenicinin engeli ortadan kaldırmaya gücünün yetmemesi, idareye bildirim ve yetkili merci tarafından belgelendirme) sağlanmıştır. En önemlisi, Sayıştay, "doğa olayının" (aşırı yağış) resmi yazı (meteoroloji raporu) ile belgelendiğini ve bu olayın "işteki gecikme" arasında doğrudan bir illiyet bağı (nedensellik ilişkisi) kurduğunu tespit etmiştir. Arazinin özel yapısı (zemin, kot farkı) bu illiyet bağını güçlendirmiştir.

Analizin Sonucu

Sayıştay, idarenin meteoroloji raporu ve arazinin teknik özelliklerini (toprak yapısı, erozyon riski) dikkate alarak verdiği 30 günlük süre uzatımının YİGŞ hükümlerine ve hukuka uygun olduğuna, bu nedenle kamu zararı oluşmadığına karar vermiştir.

  • İdareler için ders: Süre uzatımı taleplerini değerlendirirken sadece meteoroloji raporundaki "yağışlı gün sayısı" yeterli değildir. Bu hava koşulunun, işin yapıldığı sahanın zemin yapısı, kot farkı gibi teknik özellikleriyle birleşerek işe fiilen nasıl engel olduğunun (illiyet bağının) gerekçelendirilmesi gerekir.
  • Yükleniciler için ders: Süre uzatımı talep ederken sadece meteoroloji raporunu sunmak yerine, bu yağışın şantiyedeki hangi imalatlara (kazı, dolgu, temel vb.) nasıl engel olduğunu, zemin koşulları nedeniyle sahaya neden girilemediğini teknik olarak açıklayan bir dilekçe hazırlanmalıdır.