PTT'nin Davet Usulü İhalesi: 18 Firma Varken 1 Firmayı Davet Etmemek Rekabeti Engeller mi?

4734 sayılı Kamu İhale Kanunu'ndan (KİK) çeşitli kanunlarla muaf tutulan kamu iştirakleri ve anonim şirketlerin (PTT, TPAO, BOTAŞ vb.) yaptıkları ihaleler, bu kurumların kendi iç prosedürlerine tabi olmaktadır. Bu durum, özellikle "davet usulü" ihalelerde idarenin takdir yetkisinin sınırları ve rekabetin nasıl sağlanacağı konusunda önemli hukuki tartışmalara yol açmaktadır. Bu tür karmaşık ihale, sözleşme ve hakediş sorunlarınızda, sürecin doğru yönetilmesi ve hak kayıplarının önlenmesi için Yaka Danışmanlık uzmanlığından destek almak kritik önem taşır. Danıştay 13. Dairesi'nin 11/03/2025 tarihli E:2025/144, K:2025/1169 sayılı kararı, bu dengenin nasıl yorumlandığına dair önemli ipuçları sunmaktadır.

Kararın İlgili Kısmı

"Bu durumda, davalının tabi olduğu mevzuat uyarınca ana faaliyetlerinin ifası ile ilgili alımlar kapsamında olan posta ayrım-dağıtım hizmetlerinin yürütülmesi işine ilişkin ihaleye en az üç muteber firmanın davet edilmesinin yeterli olduğu, İdarece Prosedür çerçevesinde belirlenen 18 firma davet edilmek suretiyle ihalenin gerçekleştirildiği... ihaleye katılma talebiyle yapılan her başvurunun, ihale sürecinin geldiği aşama dikkate alınmaksızın değerlendirmeye alınmasının kamu hizmetinin aksamadan yürütülmesi gerekliliği karşısında mümkün olamayacağı... davacının ihale tarihinden üç gün önce yapılan başvurusunun zimnen reddine dair işlemde... hukuka aykırılık bulunmadığı sonucuna varılmıştır."

Olayın Arka Planı: PTT İhalesine Davet Edilmeyen Eski Yüklenici

PTT A.Ş., 6475 sayılı Posta Hizmetleri Kanunu uyarınca 4734 sayılı Kanun'dan muaf olup, alımlarını kendi "Mal ve Hizmet Alımı Prosedürü"ne göre yapmaktadır. PTT, "Ayrım-Dağıtım Hizmet Alımı" işi için bu prosedürün "davet usulü" hükümlerine göre bir ihale düzenlemiştir.

İşin önceki dönem yüklenicisi olan firma, bu yeni ihaleye davet edilmediğini öğrenince, idareye başvurarak ihaleye katılma ve doküman satın alma talebinde bulunmuştur. İdare, bu talebi zımnen reddetmiştir. İdarenin bu ret işleminin gerekçesi, firmanın önceki hizmet dönemindeki kusurlu eylemleri nedeniyle PTT alımlarına katılmaktan 6 ay süreyle men edilmiş olmasıdır.

İdare Mahkemesi: "Yasaklama Kararı Hukuksuzsa Davet Etmemek de Hukuksuzdur"

Firma, hem ihaleye davet edilmeme işleminin (zımni ret) hem de ihalenin tamamının iptali için dava açmıştır. İdare Mahkemesi, davacı firmanın ihaleye davet edilmemesine dayanak olan "6 ay men" işleminin, başka bir İdare Mahkemesi kararında yürütmesinin durdurulduğunu tespit etmiştir.

Mahkeme, "men" işlemi hukuken askıya alındığı için idarenin davacıyı davet etmemekte haklı bir gerekçesi kalmadığına, bu durumun rekabeti engellediğine ve ihaleyi hukuka aykırı hale getirdiğine hükmederek hem zımni ret işlemini hem de ihalenin tamamını iptal etmiştir.

Danıştay'ın Değerlendirmesi: "Asgari Davetli Sayısı Aşıldıysa Rekabet Sağlanmıştır"

PTT'nin temyiz başvurusu üzerine dosyayı inceleyen Danıştay, İdare Mahkemesi'nin kararını bozmuş ve davayı reddetmiştir. Danıştay'ın gerekçesi şu noktalara dayanmıştır:

  1. Prosedürün Ruhu: PTT'nin kendi Prosedürü (Md. 6.10.5), davet usulünde "en az üç muteber firmanın" davet edilmesini esas tutmaktadır.
  2. Rekabet Sağlandı: İdare, bu minimum şartın çok ötesine geçerek 18 firmayı ihaleye davet etmiş, 5 firma doküman almış ve 4 geçerli teklif sunulmuştur. Bu durum, Danıştay'a göre rekabet ortamının sağlandığını göstermektedir.
  3. Takdir Yetkisi: İdarenin, ihale sürecini belirli kurallara göre yürütmesi gerektiği ve ihaleye katılma talebiyle yapılan her başvuruyu, özellikle de ihale tarihine üç gün gibi kısa bir süre kala yapılanları kabul etme zorunluluğu bulunmadığı belirtilmiştir.
  4. Bağımsız Değerlendirme: Davacının ihaleye davet edilmemesinin, 6 aylık men işleminden bağımsız olarak, idarenin "Prosedür çerçevesinde belirlenen 18 firmayı davet etme" yetkisi kapsamında değerlendirilmesi gerektiği sonucuna varılmıştır.

Danıştay, bu gerekçelerle davacının başvurusunun zımnen reddedilmesinde ve usule uygun yapılan ihalede hukuka aykırılık bulunmadığına karar vermiştir. (Karara, PTT Prosedürü'nün Resmi Gazete'de yayımlanmaması nedeniyle anayasaya aykırı olduğunu savunan iki adet karşı oy şerhi düşülmüştür.)

Analizin Sonucu

  1. 4734 Muafiyetinin Sınırları: 4734'ten muaf kurumlar, kendi iç prosedürlerine uymak kaydıyla, ihale usullerini belirlemede daha geniş takdir yetkisine sahiptir.
  2. Davet Usulünde Rekabet: Bu tür davet usulü ihalelerde rekabetin sağlanıp sağlanmadığı, davet edilen firma sayısının idarenin kendi prosedüründe belirlediği "asgari" sayı ile karşılaştırılmasıyla ölçülmektedir. Asgari sayının (örneğin 3) üzerinde (örneğin 18) firma davet edilmesi, rekabetin sağlandığına dair güçlü bir karine oluşturmaktadır.
  3. Her Talep Kabul Edilmez: İdareler, davet usulü ihalelerde, davet listesi dışından gelen ve özellikle son anda yapılan "beni de davet et" taleplerini kabul etmek zorunda değildir.
  4. Yasaklama ve Davet İlişkisi: Bir firma hakkındaki "yasaklama" veya "men" kararının mahkemece durdurulması, o firmanın idarenin davet listesine otomatik olarak girmesini zorunlu kılmamaktadır. Danıştay, bu iki durumu ayrı ayrı değerlendirmiştir.