Eksik İmalatların Tespiti ve İspat Sorunu

Kamu binalarının yapım süreçleri bazen yıllara yayılır ve birden fazla ihale ile tamamlanabilir (ikmal inşaatları). Bu süreçte, ilk ihalede yapılması gerekip de yapılmayan ancak parası ödenen imalatların tespiti zorlaşabilir. Denetimlerde "bu imalat eksik" denildiğinde, sorumluların "biz yapmıştık, sonraki müteahhit sökmüş olabilir" savunması sıkça görülür. Bu tür karmaşık yapım süreçlerinde haklılığınızı ispatlamak ve teknik dokümantasyonu doğru yönetmek için Yaka Danışmanlık profesyonel desteğine başvurmanız elzemdir. Bu analiz, Sayıştay Temyiz Kurulu’nun 13.03.2024 tarihli ve 56556 tutanak sayılı kararı esas alınarak hazırlanmıştır.

Kararın İlgili Kısmı

"Sorumlular tarafından, sadece temyize konu yapım işinden sonra iki farklı yüklenici ile iki farklı tamamlama ihalesi yapıldığı için... ihtilafa esas imalatların hangi ihale kapsamında eksik yapıldığının tespitinin mümkün olmadığı... ileri sürülmüş, bu imalatların yapıldığına dair herhangi bir kanıtlayıcı belge ya da mahkeme (bilirkişi) tespiti ise Başkanlığımıza sunulmamıştır."

Alüminyum Korkuluk ve Taşyünü İzolasyonun Eksikliği

Üniversite bina inşaatında, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı uzmanları ve teknik heyetler tarafından yapılan incelemede; projede yer alan alüminyum korkulukların eksik olduğu, giydirme cephe altı ve arkasında olması gereken taşyünü izolasyonun hiç yapılmadığı tespit edilmiştir. Ancak bu imalatların bedelleri yükleniciye tam olarak ödenmiştir.

Sorumluların 'Zaman Aşımı ve Tadilat' Savunması

Kontrol teşkilatı ve kabul komisyonu üyeleri, binanın ihale tarihinden 3-4 yıl sonra açıldığını, bu arada iki ayrı "ikmal (tamamlama) ihalesi" yapıldığını belirtmişlerdir. Savunmalarına göre; "Biz bu imalatları yaptırdık. Ancak sonraki müteahhitler tadilat yaparken sökmüş olabilir veya başka yere taşımış olabilirler. Aradan geçen uzun süre nedeniyle neyin hangi ihalede kaybolduğunu tespit etmek imkansızdır. Bakanlık uzmanları 1 haftada üstünkörü inceleme yaptı."

Sayıştay Temyiz Kurulu'nun Kararı: Belge Konuşur

Sayıştay Temyiz Kurulu, sorumluların "varsayıma dayalı" savunmalarını reddetmiştir. Kurul şu prensipleri vurgulamıştır:

  1. İspat Yükü: Bir imalatın yapıldığını ispatlamak, parayı ödeyen ve işi denetleyen idarenin (kontrol teşkilatının) sorumluluğundadır. İmalatın yapıldığına dair fotoğraflar, tutanaklar, ataşmanlar veya geçici kabul sırasındaki tespitler sunulmalıdır.
  2. Somut Tespit: Denetçilerin ve uzmanların "yerinde yoktur" tespiti somuttur. Sorumluların "sökülmüş olabilir" savunması ise soyuttur ve belgeye dayanmamaktadır.
  3. Hukuki Sorumluluk: Hakedişi imzalayan teknik personel ve kabul komisyonu, işin projesine uygun yapıldığını beyan etmiş sayılır. Fiziken olmayan bir imalat için "vardı ama gitti" demek, bu sorumluluğu kaldırmaz. Sonuç olarak, eksik imalat bedellerinin ödenmesi kamu zararı olarak kesinleşmiştir.

Analizin Sonucu

  • Belgeleme Hayat Kurtarır: Yapılan her imalat, özellikle "kapanan imalatlar" (izolasyon gibi) mutlaka fotoğraflanmalı ve tutanakla kayıt altına alınmalıdır.
  • Kabul Aşaması Kritiktir: Geçici kabul komisyonları, "eksik işler listesi"ni çok titiz hazırlamalıdır. Kabulden sonra "bu eksikti" demek sorumluluğu komisyona yıkar.
  • İkmal İhalelerinde Dikkat: Bir binada birden fazla yüklenici çalışacaksa, ilk yüklenicinin işi tam olarak nerede bıraktığı ve neleri teslim ettiği hukuki kesinlikle (rölöve ile) belirlenmelidir.