"Sözleşmenin Niteliği Farklıymış" Diyerek Dava Açan Yükleniciye Yargıtay'dan "Hukuki Yarar" Reddi

Hizmet alımı ihalelerinde, bir işin "personel çalıştırılmasına dayalı" olup olmaması, özellikle asgari ücret farkları ve Toplu İş Sözleşmesi (TİS) kaynaklı hakların idare tarafından karşılanıp karşılanmayacağı konusunda kritik bir ayrımdır. Bazı yükleniciler, "malzemeli yemek" veya "araç kiralama" gibi ihaleleri aldıktan sonra, fiili işçilik maliyetlerinin %70'i aştığını iddia ederek, işin niteliğinin "personel çalıştırılmasına dayalı" olduğunun tespiti için davalar açabilmektedir. Bu tür karmaşık ihale, sözleşme ve tespit davası sorunlarınızda, sürecin doğru yönetilmesi ve hak kayıplarının önlenmesi için Yaka Danışmanlık uzmanlığından destek almak, bir davanın "hukuki yarar" yokluğundan reddedilme riskini önceden görmenizi sağlar. Yargıtay 6. Hukuk Dairesi’nin 13.02.2025 tarihli ve E:2024/3641, K:2025/507 sayılı kararı, bu stratejinin Yargıtay nezdinde nasıl sonuçlandığını göstermektedir.

Kararın İlgili Kısmı

"Temyizen incelenen karar, ... özellikle davacının 4734 sayılı KİK ve 4735 sayılı KİSK kapsamında ihaleye girerek sözleşme imzaladığı, kanunda belirlenen haller dışında sözleşme hükümlerinde değişiklik yapılamayacağı dikkate alındığında usul ve kanuna uygun olup, davacı vekilince temyiz dilekçesinde ileri sürülen nedenler kararın bozulmasını gerektirecek nitelikte görülmemiştir."

Malzemeli Yemek İhalesini Alan Yüklenicinin "Tespit" Talebi

Davacı yüklenici, Türkiye Petrolleri Anonim Ortaklığı (TPAO) ile 2022 yılında "malzemeli yemek hazırlama, sunum ve sonrası hizmet alımı" sözleşmesi imzalamıştır. Davacı, sözleşme başladıktan sonra, işin işçilik maliyetinin faturalarda %70'in üzerinde seyrettiğini, bu nedenle işin aslında 4734 sayılı Kanun kapsamında "personel çalıştırılmasına dayalı hizmet alımı" olduğunun tespit edilmesini talep etmiştir.

Davacının amacı (temyiz dilekçesinden anlaşıldığı üzere), işin bu şekilde tescil edilmesi halinde idarenin Toplu İş Sözleşmesi'nden doğan farkları ödemek zorunda kalmasını sağlamaktır. Zira davalı idare, işin "personel çalıştırılmasına dayalı" olmadığını savunarak (yaklaşık maliyette personel gideri %65,6) bu farkları ödemekten kaçınmıştır.

Yerel Mahkeme ve İstinaf: "Hukuki Yarar Yoktur"

Ankara 11. Asliye Ticaret Mahkemesi, davayı esastan incelemeye gerek görmeden, "hukuki yarar" dava şartı yokluğundan reddetmiştir. Mahkeme, davacının mevcut bir sözleşmenin "niteliğinin" tespitini istediğini, tespit davası açabilmek için gerekli olan "tehlikeli veya tereddütlü bir durumun" varlığını ispat edemediğini belirtmiştir. Ankara Bölge Adliye Mahkemesi (İstinaf) da bu kararı onamıştır.

Yargıtay Analizi: "İmzaladığın Sözleşmeyi Sonradan Değiştiremezsin"

Yargıtay 6. Hukuk Dairesi, davacının temyiz itirazlarını reddederek "Onama" kararı vermiştir. Yargıtay, yerel mahkemenin "hukuki yarar" yokluğu gerekçesini yerinde bulmakla birlikte, çok daha önemli bir ilkesel gerekçe eklemiştir:

  1. Sözleşme Bilinerek İmzalandı: Davacı, 4734 ve 4735 sayılı Kanunlar kapsamında ihaleye girmiş ve sözleşme dokümanlarını (işin niteliği dahil) bilerek, görerek imzalamıştır.
  2. Sözleşme Değiştirilemez: 4735 sayılı Kanun'un temel ilkelerinden biri, kanunda belirtilen istisnai haller (süre uzatımı, iş artışı/eksilişi vb.) dışında sözleşme hükümlerinin değiştirilemeyeceğidir.
  3. Sonuç: Yüklenicinin, imzaladığı sözleşmenin temel niteliğini sonradan bir mahkeme kararıyla "tespit" ettirerek değiştirmeye çalışması, 4735 sayılı Kanun'un bu emredici hükmüne aykırıdır. Bu nedenle davanın "hukuki yarar" yokluğundan reddedilmesi usul ve kanuna uygundur.

Analizin Sonucu

  1. İhale Dokümanı Esastır: Bir işin niteliği (personel çalıştırılmasına dayalı olup olmadığı), ihale dokümanında (özellikle yaklaşık maliyet ve idari şartname) belirlenir. Yüklenici, bu niteliği kabul ederek teklif verir ve sözleşme imzalar.
  2. Tespit Davası Bir Araç Olamaz: Yüklenici, TİS farkı veya asgari ücret farkı gibi ek maliyetleri idareye yansıtmak amacıyla, imzaladığı sözleşmenin niteliğini (örn: "bu aslında personel ihalesiymiş") değiştirmek için sonradan tespit davası açamaz.
  3. "Hukuki Yarar" Engeli: Mahkemeler, bu tür talepleri "hukuki yarar" (dava şartı) yokluğundan reddetme eğilimindedir.
  4. 4735 S.K. Engeli: Yargıtay, bu tür davaların 4735 sayılı Kanun'un "sözleşmelerin değiştirilmezliği" ilkesine de aykırı olduğunu net bir şekilde vurgulamıştır. İtirazı olan yüklenici, bu itirazı ihale sürecinde (sözleşme imzalanmadan önce) şikayet veya itirazen şikayet yoluyla yapmalıdır.