Yeterlik Kriterlerinin Belirlenmesi ve Bağlayıcılığı

Kamu ihalelerinde, isteklilerin tekliflerinin mali ve teknik açıdan değerlendirilebilmesi için öncelikle belirli yeterlik şartlarını sağlamaları gerekir. Bu şartlar, isteklilerin işi yapabilme kapasitesini ölçen ekonomik, mali, mesleki ve teknik kriterlerdir. 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu ve ilgili yönetmelikler, rekabeti ve şeffaflığı sağlamak amacıyla, bu yeterlik kriterlerinin neler olabileceğinin ve nerede belirtilmesi gerektiğinin çerçevesini net bir şekilde çizmiştir. Bir şartın, tekliflerin değerlendirilmesinde bir "yeterlik kriteri" olarak kullanılabilmesi için, mutlaka İdari Şartname'nin "İhaleye katılabilmek için gereken belgeler ve yeterlik kriterleri" başlıklı 7. maddesi altında açıkça sayılması zorunludur. Kamu İhale Kurulunun 24.09.2025 tarihli ve 2025/UM.II-2049 sayılı kararı, bu kuralın ne kadar kesin olduğunu ve şartnamenin başka bir maddesinde yer alan bir yükümlülüğün, yeterlik kriteri olarak kabul edilemeyeceğini göstermektedir.

"Diğer Hususlar" Maddesine Dayanılarak Yapılan Eleme

Karara konu olay, bir koruyucu giyim malzemesi alımı ihalesidir. İdare, başvuru sahibi isteklinin teklifini, şu gerekçeyle değerlendirme dışı bırakmıştır: İstekli, İdari Şartname'nin 48. maddesinde istenen "Afyonkarahisar il sınırları içerisinde en az 10 adet dağıtım noktası sağlanacak ve bu dağıtım noktalarına ait adres bilgileri Yeterlik Bilgileri Tablosu'nda beyan edilecektir" şartını yerine getirmemiştir.

İstekli ise bu karara itiraz ederek, EKAP sisteminde bu bilgilerin girilebileceği bir alan bulunmadığını ve ayrıca İdari Şartname'nin 2. maddesinde bu teslimat noktalarının sözleşme imzalandıktan sonra hazırlanacağının belirtildiğini, dolayısıyla bunun bir yeterlik kriteri olmadığını savunmuştur.

Kurulun Değerlendirmesi: Yeterlik Kriteri Sadece 7. Maddede Belirtilir

Kamu İhale Kurulu, yaptığı incelemede başvuru sahibini haklı bulmuş ve idarenin kararını hukuka aykırı olarak nitelendirmiştir. Kurul'un kararının temel dayanağı, ihale mevzuatının sistematiğidir:

  1. Yeterlik Kriterlerinin Yeri: Bir belgenin veya şartın, ihaleye katılım için zorunlu bir yeterlik kriteri sayılabilmesi için İdari Şartname'nin 7. maddesi ("İhaleye katılabilmek için gereken belgeler ve yeterlik kriterleri") veya bu maddeye atıf yapan 7.5.4. maddesi altında açıkça listelenmesi gerekir.
  2. İnceleme Konusu Şartname: İhalenin İdari Şartnamesi incelendiğinde, 7. maddede yeterlik kriteri olarak sadece "Marka Tescil Belgesi"nin istendiği görülmüştür. "10 adet dağıtım noktası beyan edilmesi" şartına bu bölümde hiç yer verilmemiştir.
  3. 48. Maddenin Niteliği: Dağıtım noktalarına ilişkin şart, İdari Şartname'nin "Diğer Hususlar" başlıklı 48. maddesinde yer almaktadır. Bu madde, ihalenin yeterlik koşullarını değil, genellikle sözleşmenin uygulanmasına veya işin yürütülmesine ilişkin çeşitli teknik ve idari detayları içerir.
  4. Bağlayıcı Hüküm: İdari Şartname'nin 7.5.5. maddesi, "Bu Şartnamenin 7'nci maddesinde sayılan belgeler dışındaki belgelerin ve/veya düzenlenen diğer yeterlik kriterlerinin tekliflerin değerlendirilmesinde dikkate alınamayacağını" açıkça hükme bağlamıştır.

Bu tespitler ışığında Kurul, 10 adet dağıtım noktası bildirme yükümlülüğünün, İdari Şartname'nin 7. maddesinde bir yeterlik kriteri olarak belirlenmediği için, bu gerekçeyle bir isteklinin teklifinin değerlendirme dışı bırakılamayacağına karar vermiştir. Söz konusu şart, sözleşmenin uygulanması aşamasına yönelik bir düzenleme olarak kabul edilmelidir.

Bu nedenle Kurul, idarenin kararını iptal ederek, başvuru sahibi isteklinin teklifinin yeniden değerlendirmeye alınması ve ihale sürecinin bu şekilde devam ettirilmesi yönünde "düzeltici işlem" belirlenmesine hükmetmiştir.

Analizin Sonucu ve Taraflar İçin Çıkarımlar

Bu karar, ihale dokümanlarının hazırlanması ve yorumlanmasında dikkat edilmesi gereken temel bir ayrımı ortaya koymaktadır:

  • İdareler Açısından: İhaleye katılım için aradıkları tüm zorunlu şartları ve belgeleri, İdari Şartname'nin 7. maddesi altında eksiksiz ve açık bir şekilde listelemelidirler. Şartnamenin diğer bölümlerine (özellikle "Diğer Hususlar" gibi genel maddelere) serpiştirilen şartlar, yeterlik değerlendirmesinde kullanılamaz ve bu tür şartlara dayanılarak yapılan elemeler Kurul tarafından iptal edilir.
  • İstekliler Açısından: Bir yeterlik kriteri nedeniyle değerlendirme dışı bırakıldıklarında, bu kriterin İdari Şartname'nin 7. maddesinde açıkça belirtilip belirtilmediğini kontrol etmelidirler. Eğer eleme gerekçesi, şartnamenin başka bir maddesine dayanıyorsa, bu karara karşı yapacakları itirazın haklı bulunma olasılığı yüksektir.

Sonuç olarak, ihale dokümanı bir bütündür ancak her maddesi aynı hukuki niteliğe sahip değildir. Tekliflerin değerlendirilmesi aşamasında bağlayıcı olan "yeterlik kriterleri", sadece ve sadece mevzuatın bunun için ayırdığı özel bölümde yer alanlardır.