Kamu ihaleleri, şeffaflık ve rekabet ilkeleri üzerine kurulu karmaşık süreçlerdir. Bu süreçlerde idarelerin aldığı kararlara karşı isteklilerin sahip olduğu hak arama yolları, hukuki güvencenin temel bir parçasını oluşturur. Ancak bu yolların kullanımı, Kamu İhale Kanunu tarafından belirlenen katı şekil ve süre kurallarına tabidir. İhale, sözleşme ve hakediş süreçlerinde karşılaşılan bu gibi hukuki ve teknik sorunlarda, Yaka Danışmanlık gibi uzman kuruluşlar, hak kayıplarını önlemek adına profesyonel destek sağlamaktadır. Kamu İhale Kurulunun 25.06.2025 tarihli ve 2025/UH.IV-1354 sayılı kararı, bu süre kurallarından en önemlilerinden biri olan şikayet başvuru süresinin aşılması durumunda ortaya çıkan sonuçları göstermesi bakımından dikkate değerdir.

Hak Arama Sürecinin Başlangıç Noktası: Kararın Tebliği

4734 sayılı Kamu İhale Kanunu, ihale sürecindeki hukuka aykırı işlem veya eylemler nedeniyle hak kaybına uğradığını iddia eden isteklilerin, belirli bir süre içinde ihaleyi yapan idareye şikayet başvurusunda bulunabileceğini düzenler. Bu süre, genel olarak on gündür ve sürenin başlangıç tarihi, şikayete konu olan işlemin farkına varıldığı veya farkına varılmış olması gereken tarihi izleyen gündür.

İncelenen kararda, idare tarafından alınan ve ihalenin bir istekli üzerinde bırakıldığı, başvuru sahibinin ise ekonomik açıdan en avantajlı ikinci teklif sahibi olarak belirlendiği ihale komisyonu kararı, 13.05.2025 tarihinde başvuru sahibine tebliğ edilmiştir. Kurul, bu tebliğ tarihini, şikayetçinin hukuki durumunu etkileyen işlemden haberdar olduğu ve dolayısıyla şikayet hakkını kullanabileceği sürenin başlangıcı olarak kabul etmiştir. Kararda, sonraki tarihlerde alınan ve başvuru sahibinin hukuki statüsünü (ekonomik açıdan en avantajlı ikinci teklif sahibi olma durumu) değiştirmeyen diğer komisyon kararlarının, bu süreyi yeniden başlatmadığı özellikle vurgulanmıştır. Bu durum, sürenin başlangıcını belirlemede, isteklinin kendi hukuki durumunda bir değişiklik yaratan ilk işlemden haberdar olma anının esas alındığını göstermektedir.

Süre Hesabındaki Hata ve Başvurunun Usulden Reddi

İdare, 13.05.2025 tarihli karar bildiriminde, isteklilere kararın bildirim tarihini izleyen on gün içinde şikayet başvurusunda bulunabileceklerini açıkça belirtmiştir. Bu bilgilendirmeye göre, başvuru sahibinin en geç 23.05.2025 Cuma günü mesai bitimine kadar idareye şikayet başvurusunda bulunması gerekiyordu. Ancak istekli, bu yasal süreyi geçirdikten sonra, 04.06.2025 tarihinde şikayet başvurusunda bulunmuştur.

Kamu İhale Kurulu, idareye yapılan başvurunun süresinde olmadığını tespit ederek, başvurunun esasına girmeksizin, usul yönünden reddine karar vermiştir. Bu karar, şikayet ve itirazen şikayet başvurularının "dava şartı" niteliğinde olduğunu ve usul kurallarına uyulmamasının, esasa ilişkin iddiaların incelenmesine engel teşkil ettiğini göstermektedir. Kurul, bu yaklaşımıyla, yasal sürelerin hak düşürücü nitelikte olduğunu ve bu sürelere riayet edilmemesinin telafisi mümkün olmayan hak kayıplarına yol açacağını net bir şekilde ortaya koymuştur.

Analizin Sonucu ve Taraflar İçin Çıkarımlar

Bu karar, kamu ihalelerine katılan taraflar için önemli dersler içermektedir.

İstekliler açısından: İhale sürecinde idareden gelen her türlü tebligatın (ihale komisyonu kararı, düzeltici işlem kararı vb.) tarihini dikkatle kaydetmek ve bu tarihlere göre yasal başvuru sürelerini titizlikle hesaplamak hayati önem taşımaktadır. Haklı olunan bir iddianın, sadece usuli bir süre hatası nedeniyle incelenememesi ciddi bir hak kaybıdır. Özellikle, hukuki durumu etkileyen ilk kararın tebliğ tarihinin, sürenin başlangıcı için kritik olduğu unutulmamalıdır.

İdareler açısından: İdarelerin, aldıkları kararları isteklilere tebliğ ederken, Kanun'da belirtilen başvuru merci ve sürelerini doğru bir şekilde belirtme yükümlülüğü bulunmaktadır. İncelenen kararda idarenin bu yükümlülüğünü doğru bir şekilde yerine getirmesi, Kurulun kararını güçlendiren bir unsur olmuştur. İdarelerin şeffaf ve doğru bilgilendirme yapması, sürecin hukuki sağlamlığı açısından önemlidir.

Sonuç olarak, Kamu İhale Kurulunun bu kararı, ihale hukukunda usul kurallarının esasa üstünlüğünü ve yasal sürelerin ne kadar kesin olduğunu bir kez daha teyit etmiştir. İhale süreçlerinde hak aramak isteyen isteklilerin, iddialarının içeriği kadar, bu iddiaları ileri sürecekleri yolun usul kurallarına da hakim olmaları zorunludur.