İş Ortaklıklarında Finansal Yeterliğin Tevsiki

Kamu ihalelerinde, idarelerin projenin mali yükünü kaldırabilecek kapasitedeki firmaları seçmesi esastır. Bu amaçla belirlenen ekonomik ve mali yeterlik kriterlerinden biri de "iş hacmi" veya cirodur. İş ortaklıklarının ihalelere katıldığı durumlarda bu kriterin değerlendirilmesi özellik arz eder. Her bir ortağın ortaklıktaki hissesi oranında belirli bir mali gücü göstermesi beklenir. Ancak mevzuat, isteklilere esneklik tanıyarak, bir şirketin sadece kendi bilançosundaki ciroyu değil, aynı zamanda aktif olarak yer aldığı diğer ortak girişimlerden elde ettiği ciro payını da sunmasına olanak tanır. Bu durum, şirketlerin farklı projelerdeki mali güçlerini birleştirerek daha büyük ihalelere katılabilmelerinin önünü açar.

Yasal Dayanak ve Hesaplama Metodolojisi

Uyuşmazlığın temelini, Hizmet Alımı İhaleleri Uygulama Yönetmeliği’nin "İş hacmini gösteren belgeler" başlıklı 36'ncı maddesi oluşturmaktadır. Anılan maddenin ilgili fıkraları uyarınca, iş ortaklığı olarak ihaleye katılan isteklilerde iş hacmine ilişkin kriterlerin, her bir ortak tarafından iş ortaklığındaki hissesi oranında sağlanması zorunludur. Yönetmeliğin 15'inci fıkrası ise kritik bir ayrıntı sunmaktadır: Bir adayın veya isteklinin iş hacmi tutarının değerlendirilmesinde, kendi iş hacmi tutarı ile birlikte ortak olduğu diğer ortak girişimlere ait iş hacmi tutarı da hissesi oranında dikkate alınarak toplanmak suretiyle toplam iş hacmi tutarı belirlenir. Bu, bir şirketin finansal kapasitesinin, sadece kendi bireysel faaliyetlerinden değil, aynı zamanda diğer ticari ortaklıklarındaki payından da kaynaklandığını kabul eden bütüncül bir yaklaşımdır.

Uyuşmazlığın Gelişimi ve Kurulun Değerlendirmesi

Kamu İhale Kurulunun 27.08.2025 tarihli ve 2025/UH.I-1836 sayılı kararına konu olan olayda, bir yemek hizmeti alımı ihalesini kazanan iş ortaklığı, rakip firmaların şikâyeti üzerine idare tarafından yeniden değerlendirmeye alınmıştır. Düzeltici işlem kararıyla idare, iş ortaklığının %89 hisseye sahip pilot ortağının, kendi cirosuyla sağlaması gereken asgari iş hacmi tutarını karşılamadığını tespit ederek teklifi değerlendirme dışı bırakmıştır.

İş ortaklığı Kurula yaptığı itirazen şikâyet başvurusunda, pilot ortağın kendi cirosuna ek olarak, %99 hisseyle ortak olduğu başka bir adi ortaklıktan gelen ciro payının da hesaba katılması gerektiğini savunmuştur. Pilot ortağın, bu durumu tevsik etmek üzere diğer ortaklığa ait "Hizmet İşleri ile İlgili Ciro Bilgileri Tablosu" ve "Adi Ortaklık Sözleşmesi"ni sunduğunu belirtmiştir.

Kurul, incelemesinde öncelikle başvuru sahibinin metodolojik iddiasını, yani iki farklı cironun birleştirilebileceği tezini, Yönetmelik hükümlerine dayanarak doğru bulmuştur. Ancak karar, bu metodolojinin somut olaya uygulanmasıyla şekillenmiştir. Kurul, aşağıdaki adımlarla detaylı bir hesaplama yapmıştır:

  1. İş ortaklığının toplam teklif bedeli üzerinden sağlanması gereken asgari toplam ciro tutarını belirlemiştir.
  2. Bu asgari tutarın, pilot ortağın %89'luk hissesine denk gelen kısmını hesaplamıştır.
  3. Pilot ortağın kendi sunduğu 2024 yılı ciro tutarını mevzuata uygun şekilde ihale tarihi itibarıyla güncellemiştir. Bu güncellenmiş tutarın, tek başına yeterli olmadığını teyit etmiştir.
  4. Ardından, pilot ortağın diğer ortaklıktan elde ettiği ciro payını, sunduğu faturalar üzerinden yine mevzuata uygun katsayılarla güncellemiştir.
  5. Son olarak, pilot ortağın güncellenmiş kendi cirosu ile diğer ortaklıktan gelen güncellenmiş ciro payını toplamıştır.

Yapılan bu nihai hesaplama sonucunda Kurul, birleştirilmiş ve güncellenmiş toplam ciro tutarının dahi pilot ortağın sağlaması gereken asgari tutarın altında kaldığı sonucuna varmıştır. Dolayısıyla, idarenin teklifi değerlendirme dışı bırakma kararının hukuka uygun olduğuna hükmederek başvuruyu reddetmiştir.

Analizin Sonucu ve Taraflar İçin Çıkarımlar

Bu karar, iş ortaklıklarının finansal yeterliklerini ispatlamaları açısından önemli pratik sonuçlar doğurmaktadır.

İdareler Açısından: Karar, idarelerin iş hacmi değerlendirmelerinde daha dikkatli ve mevzuatın tanıdığı esnekliklere hâkim olmaları gerektiğini göstermektedir. Bir isteklinin farklı ortaklıklardan gelen ciro paylarını sunması durumunda, bu talebi doğrudan reddetmek yerine, sunulan belgelerin (ortaklık sözleşmesi, ciro tablosu vb.) geçerliliğini kontrol ederek ve doğru güncelleme katsayılarını kullanarak titiz bir hesaplama yapmaları zorunludur.

İstekliler Açısından: İş ortaklığı ortakları, yeterlik kriterlerini sağlamak için diğer ortaklıklarındaki ciro paylarını kullanma hakkına sahip olduklarını bilmelidir. Ancak bu yönteme başvururken, sadece metodolojinin doğruluğuna güvenmek yeterli değildir. Sunacakları birleştirilmiş ciro tutarının, tüm güncellemeler yapıldıktan sonra dahi, ihalede istenen asgari şartı net bir şekilde karşıladığından emin olmalıdırlar. Aksi takdirde, doğru bir hukuki argümana rağmen, rakamsal yetersizlik nedeniyle değerlendirme dışı kalma riskiyle karşı karşıya kalacaklardır.