Yıllara Yaygın İhalelerde Yeterlik Kriterlerinin Belirlenmesi

Kamu ihalelerinde idareler, isteklilerin ihaleyi gerçekleştirebilecek mali ve teknik kapasiteye sahip olup olmadığını ölçmek için iş hacmi (ciro) ve iş deneyimi gibi yeterlik kriterleri belirler. Standart ihaleler için bu kriterlerin oranları mevzuatta bellidir. Ancak, süresi bir yılı aşan, yani "yıllara yaygın" hizmet alımlarında, katılımı ve rekabeti artırmak amacıyla bu standart oranların işin süresine göre belirli katsayılarla düşürülmesi öngörülmüştür. Bu katsayıların doğru uygulanması, ihalenin hukuka uygunluğu açısından kritik öneme sahiptir. Kamu İhale Kurulunun 24.09.2025 tarihli ve 2025/UH.II-2032 sayılı kararı, bu hesaplamanın nasıl yapıldığını ve idarenin belirlediği oranların neden mevzuata uygun bulunduğunu açıklayan net bir örnektir.

 

İş Hacmi (Ciro) Oranının İncelenmesi

Karara konu olan olay, 36 aylık (üç yıllık) bir malzemeli yemek hizmeti alımı ihalesidir. Başvuru sahibi firma, İdari Şartname'de istenen iş hacmi oranlarının (toplam ciro için %15, hizmet işleri cirosu için %9) mevzuata aykırı olduğunu iddia etmiştir.

Kurul, bu iddiayı değerlendirirken Hizmet Alımı İhaleleri Uygulama Yönetmeliği'nin ilgili hükümlerine bakmıştır. Yönetmeliğe göre;

  • Standart (bir yıllık) ihalelerde istenen oranlar toplam ciro için %25, hizmet işleri cirosu için %15'tir.
  • İki yıldan fazla ve üç yıla kadar (üç yıl dâhil) süren işlerde ise bu standart oranlar 3/5 katsayısı ile çarpılarak yeni oranlar bulunur.

Kurul, bu kuralı somut olaya uygulamıştır:

  • Toplam Ciro Oranı: %25 (standart oran) x (3/5) = %15
  • Hizmet İşleri Ciro Oranı: %15 (standart oran) x (3/5) = %9

Hesaplama sonucunda bulunan %15 ve %9'luk oranların, idarenin İdari Şartname'de belirlediği oranlarla birebir aynı olduğu görülmüştür. Bu nedenle Kurul, iş hacmi için belirlenen yeterlik kriterinin mevzuata uygun olduğuna ve başvuru sahibinin bu yöndeki iddiasının yerinde olmadığına karar vermiştir.

 

İş Deneyim Oranının İncelenmesi

Başvuru sahibi, benzer şekilde iş deneyimi için istenen %30'luk oranın da mevzuata aykırı olduğunu iddia etmiştir. Kurul, bu iddiayı da aynı yöntemle incelemiştir. Yönetmeliğe göre;

  • Standart ihalelerde iş deneyimi için idare, teklif edilen bedelin %25'i ile %50'si arasında bir oran belirleyebilir.
  • İki yıldan fazla ve üç yıla kadar (üç yıl dâhil) süren işlerde ise bu oran aralığı 3/5 katsayısı ile çarpılır.

Kurul, bu kurala göre geçerli oran aralığını yeniden hesaplamıştır:

  • Asgari Oran: %25 (standart alt limit) x (3/5) = %15
  • Azami Oran: %50 (standart üst limit) x (3/5) = %30

Bu hesaplama, idarenin 36 aylık bu ihale için %15 ile %30 arasında bir iş deneyim oranı belirleyebileceğini göstermektedir. İdare, İdari Şartname'de bu oranı %30 olarak, yani yasal aralığın üst sınırında belirlemiştir. Bu belirleme, idarenin takdir yetkisi dâhilinde ve hukuka uygun olduğundan, Kurul başvuru sahibinin bu iddiasını da reddetmiştir.

 

Analizin Sonucu ve Taraflar İçin Çıkarımlar

Bu karar, yıllara yaygın hizmet alımı ihalelerinde yeterlik kriterlerinin nasıl belirlenmesi gerektiği konusunda net bir yol haritası sunmaktadır:

  • İdareler Açısından: Yıllara yaygın bir ihale düzenlerken, iş hacmi ve iş deneyimi gibi yeterlik kriterlerini standart oranlar üzerinden değil, işin süresine uygun olan yasal katsayıları (4/5, 3/5 veya 2/5) uygulayarak belirlemek zorundadırlar.
  • İstekliler Açısından: Yıllara yaygın bir ihaleye teklif vermeden önce, İdari Şartname'de belirtilen yeterlik oranlarının işin süresine göre doğru bir şekilde düşürülüp düşürülmediğini kontrol edebilirler. Bu karar, bu kontrolün nasıl yapılacağını açıkça göstermektedir.

Sonuç olarak, yıllara yaygın ihalelerde yeterlik oranlarının düşürülmesi, rekabeti artırmayı amaçlayan yasal bir zorunluluktur ve bu oranın doğru hesaplanması, ihalenin sağlıklı bir şekilde yürütülmesinin ön koşuludur.