KİK "Yeterlik Kriteri Değil" Diyerek Sahte Belge İddiasını İncelemeden Reddedebilir mi? Danıştay "Hayır" Dedi!

KİK "Yeterlik Kriteri Değil" Diyerek Sahte Belge İddiasını İncelemeden Reddedebilir mi? Danıştay "Hayır" Dedi!

İhale sürecinde, bir isteklinin "sahte veya yanıltıcı belge" sunduğu iddiası, ihalenin seyrini değiştirebilecek en ciddi iddialardan biridir. Ancak bu belgelerin İdari Şartname'nin tam olarak neresinde istendiği (Yeterlik maddesi olan 7. maddede mi, yoksa "Diğer Hususlar" gibi başka bir maddede mi?), Kamu İhale Kurulu'nun (KİK) inceleme yetkisini etkiler mi? Danıştay 13. Dairesi'nin 15/01/2025 tarihli E:2024/3589, K:2025/244 sayılı kararı, KİK'in bu konudaki "dar" yorumunu reddederek, "istenen" her belgenin sahtelik iddiasının esastan incelenmesi gerektiğine hükmetmiştir. Bu tür karmaşık ihale, sözleşme ve KİK başvuru süreçlerinizde, sürecin doğru yönetilmesi ve hak kayıplarının önlenmesi için Yaka Danışmanlık uzmanlığından destek almak, iddialarınızın usulden reddedilmesinin önüne geçecektir.

Kararın İlgili Kısmı

"...davacıların itirazen şikayet başvurusuna konu ettiği belgelere yönelik olarak iddianın geçerli olup olmadığı hakkında esasa ilişkin inceleme yapılarak karar verilmesi gerektiğinden, bu yönde bir inceleme yapılmadan verilen Kurul kararının davaya konu kısmında hukuka uygunluk... bulunmamaktadır."

Şartnamedeki "İstenen" Ama "Yeterlik Kriteri Olmayan" Belgeler

Bir gıda alımı ihalesinde, İdari Şartname'nin "Yeterlik Kriterleri" başlıklı 7. maddesi dışında, "Diğer Hususlar" başlıklı 48. maddesinde isteklilerden TS 13075, TS 6914 gibi çeşitli TS ve ISO belgelerini sunmaları istenmiştir. Şartname'nin 7.5.4. maddesi de bu 48. maddeye atıf yaparak bu belgelerin sunulması gerektiğini belirtmiştir. Ancak, dokümanda 7.5.5. maddede "Bu Şartnamenin 7. maddesinde sayılan belgeler dışındaki belgeler tekliflerin değerlendirilmesinde yeterlik kriteri olarak dikkate alınmaz" şeklinde çelişkili bir ifade de yer almıştır.

Davacı iş ortaklığı, ihaleye katılan başka bir isteklinin sunduğu bu TS belgelerinin "sahte ve yanıltıcı" olduğunu iddia ederek idareye şikayette bulunmuştur.

İdare, şikayeti incelemek yerine, "Bu TS belgelerini zaten istememeliydim, bunlar yeterlik kriteri olamazdı" gerekçesiyle ihaleyi iptal etmiştir.

KİK'in "Yeterlik Kriteri Değilse İncelemem" Kararı

Davacı, hem ihalenin iptaline hem de sahte belge iddiasının incelenmemesine karşı KİK'e itirazen şikayette bulunmuştur. KİK, iki ayrı karar vermiştir:

İdarenin "iptal kararı"nı hukuka aykırı bularak iptal etmiş (ihale sürecine devam edilmesine karar vermiştir).
Davacının "sahte belge" iddiasını ise reddetmiştir.

KİK'in ret gerekçesi, İdare Mahkemesi kararında da belirtildiği üzere, bu TS belgelerinin Şartname'nin 7. maddesinde sayılmadığı için "yeterlik kriteri olmadığı" ve "istekliler tarafından sunulması gerekmeyen belgeler üzerinden de inceleme yapılamayacağı" yönündedir.

Danıştay: "KİK, İddiaları Esastan İncelemek Zorundadır"

Davacı, KİK'in bu ret kararının iptali için dava açmış, İdare Mahkemesi de davayı reddetmiştir. Temyiz üzerine Danıştay 13. Dairesi, hem İdare Mahkemesi kararını bozmuş hem de KİK'in ret işlemini doğrudan iptal etmiştir.

Danıştay'ın gerekçesi, KİK'in 4734 sayılı Kanun'un 56. maddesindeki inceleme yükümlülüğüne dayanmaktadır:

Belgeler İstenmiştir: İdari Şartname'nin 7.5.5. maddesindeki çelişkili ifadeye rağmen, 48. madde ve ona atıf yapan 7.5.4. maddesi, bu TS belgelerinin isteklilerce sunulmasını açıkça istemiştir.
"Sunulması Gerekmeyen Belge" Yorumu Hatalıdır: KİK'in, "yeterlik kriteri değilse, sunulması gerekmeyen belgedir" şeklindeki yorumu hatalıdır. İdare bu belgeleri istemiş ve istekliler de sunmuştur.
KİK'in Yükümlülüğü: 4734 sayılı Kanun'un 56. maddesi, KİK'in başvuruları "başvuru sahibinin iddiaları bakımından" incelemesini emreder.
Esasa Girilmeliydi: Davacının iddiası, "ihale dokümanında istenen bu belgeler sahtedir" şeklindedir. KİK'in görevi, "bu belgeler yeterlik kriteri mi?" diye tartışmak değil, "bu belgeler gerçekten sahte mi, değil mi?" diye esasa ilişkin inceleme yapmaktır.
Sonuç: KİK'in, esasa girmeden, "yeterlik kriteri değil" gerekçesiyle incelemeden kaçınması hukuka aykırıdır.

Analizin Sonucu

Bu karar, KİK'in itirazen şikayet başvurularını incelerken yetkisinin sınırlarını netleştirmektedir:

İdarece İstenen Her Belge İncelenir: Bir belge, İdari Şartname'nin "Yeterlik Kriterleri" başlıklı 7. maddesi dışında (örneğin "Diğer Hususlar" veya Teknik Şartname'de) istenmiş olsa bile, bu belge "ihale dokümanında istenen" bir belgedir.
"Yeterlik Kriteri Olmama" Sahtelik İncelemesine Engel Değildir: Bir belgenin yeterlik kriteri olarak belirlenmemiş olması, o belgenin sahte olması halinde KİK'in bunu görmezden geleceği anlamına gelmez.
KİK'in İnceleme Sınırı: KİK, başvuru sahibinin "iddiaları" ile sınırlı bir inceleme yapmak zorundadır. Başvuru sahibinin iddiası "sahtelik" üzerine ise, KİK'in bu iddiayı esastan araştırması gerekir.