Şikâyet Başvurularında Hak Düşürücü Süreler

Kamu ihale süreçlerinde, idarenin hukuka aykırı olduğu iddia edilen işlem ve eylemlerine karşı şikâyet hakkı, belirli ve katı sürelere tabidir. Bu sürelerin kaçırılması, iddianın esasına girilmeksizin başvurunun reddedilmesi sonucunu doğurur. Şikâyet süresinin ne zaman başlayacağı, "şikâyete konu durumun farkına varıldığı veya farkına varılmış olması gerektiği tarihe" göre belirlenir. Bu "farkına varma" anının tespiti, özellikle yaklaşık maliyet gibi süreç içinde gizli tutulan ve belirli bir anda açıklanan bilgiler için kritik önem taşır. Kamu İhale Kurulunun 20.08.2025 tarihli ve 2025/UH.II-1795 sayılı kararı, yaklaşık maliyete ilişkin itirazlarda bu sürenin başlangıç anının neresi olduğunu net bir şekilde ortaya koymaktadır.

 

Yaklaşık Maliyetin Açıklanması ve Geç Yapılan Şikâyet

Karara konu olayda, bir araç kiralama hizmeti ihalesi 20.06.2025 tarihinde gerçekleştirilmiştir. 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu uyarınca, ihale komisyonu teklif zarflarını açtığı ilk oturumda, isteklilerin teklif fiyatları ile birlikte idarenin belirlediği yaklaşık maliyet tutarını da hazır bulunan herkese açıklamak zorundadır. Bu açıklama, bir tutanakla kayıt altına alınır. Dolayısıyla, ihaleye katılan tüm istekliler, ihale günü ve saatinde yaklaşık maliyetin ne olduğunu resmen öğrenmiş olurlar.

İhaleye teklif veren bir istekli, 28.07.2025 tarihinde idareye yaptığı şikâyet başvurusunda, diğer iddialarının yanı sıra yaklaşık maliyetin de hatalı hesaplandığını öne sürmüştür. İdare, şikâyeti reddetmiş ve istekli konuyu Kurul'a taşımıştır.

 

Kurulun Değerlendirmesi: "Farkına Varma Tarihi" İhale Günüdür

Kamu İhale Kurulu, başvuru sahibinin diğer iddialarını (iş deneyimi, kasko değer listesi vb.) esastan inceleyerek reddetmiş, ancak yaklaşık maliyete ilişkin iddiasını esasa girmeden, usul yönünden "süre aşımı" nedeniyle reddetmiştir. Kurul'un bu kararı şu mantığa dayanmaktadır:

  1. Bilginin Alenileştiği An: Yaklaşık maliyet bilgisi, 4734 sayılı Kanun'un 36. maddesi gereğince ihale oturumunda açıklanarak alenileşir. Bu andan itibaren, ihaleye katılan bir isteklinin yaklaşık maliyeti bildiği ve bu maliyetin hatalı olup olmadığını değerlendirebilecek durumda olduğu kabul edilir.
  2. Sürenin Başlangıcı: Bu nedenle, yaklaşık maliyetin hatalı olduğuna yönelik bir iddia için "farkına varılmış olması gereken tarih", bilginin açıklandığı ihale oturumunun yapıldığı tarihtir. İncelenen olayda bu tarih 20.06.2025'tir.
  3. Hak Düşürücü Süre: 4734 sayılı Kanun'a göre, bu tür işlemlere karşı şikâyet süresi 10 gündür. Süre, farkına varma tarihini izleyen günden itibaren başlar. Dolayısıyla, isteklinin en geç 30.06.2025 tarihine kadar idareye şikâyet başvurusunda bulunması gerekirdi.
  4. Süre Aşımı: İstekli ise şikâyet başvurusunu 28.07.2025 tarihinde, yani yasal sürenin sona ermesinden yaklaşık bir ay sonra yapmıştır. Bu nedenle başvuru süresinde değildir.

Kurul, süresinde yapılmayan bir şikâyet başvurusuna dayanan itirazen şikâyet başvurusunu da inceleyemeyeceğinden, bu iddiayı süre yönünden reddetmiştir.

 

Analizin Sonucu ve Taraflar İçin Çıkarımlar

Bu karar, ihale sürecindeki farklı işlem türleri için başvuru sürelerinin nasıl hesaplanması gerektiği konusunda önemli bir hatırlatma yapmaktadır:

  • İdareler Açısından: Tekliflerin açıldığı ilk oturumda yaklaşık maliyeti usulüne uygun olarak açıklama ve bunu tutanağa bağlama yükümlülükleri, aynı zamanda şikâyet sürelerinin başlaması için de hukuki bir zemin oluşturur.
  • İstekliler Açısından: İhale oturumunda açıklanan bilgileri (yaklaşık maliyet, diğer teklifler vb.) dikkatle not almalı ve bu bilgilere yönelik herhangi bir itirazları varsa, ihale komisyonu kararının kendilerine tebliğ edilmesini beklemeden, 10 günlük yasal süre içinde harekete geçmelidirler. "Nasılsa ihale kararı gelince hepsine birden itiraz ederim" düşüncesi, bu kararda görüldüğü gibi hak kaybına yol açabilir.

Sonuç olarak, her idari işlemin şikâyet süresi, o işleme ilişkin bilginin öğrenildiği veya öğrenilmiş sayıldığı anda başlar. Yaklaşık maliyet için bu an, tekliflerle birlikte açıklandığı ihale oturumudur. Ancak, bir kararda da, ihale komisyon kararının tebliğ tarihini kabul etmiştir KİK. Bu sebeple kararlar arasında tam bir uyum bulunmamaktadır.