İş Deneyim Belgelerinin Devredilebilirliği

Kamu ihalelerinde iş deneyimi, o deneyimi kazanan gerçek veya tüzel kişiye aittir ve kural olarak bir başkası tarafından kullanılamaz. Ancak mevzuat, şirketlerin hukuki yapılarında meydana gelen bazı değişikliklerde (birleşme, bölünme, nev'i değişikliği vb.) iş deneyiminin yeni kurulan veya devralan şirkete aktarılmasına imkân tanır. Fakat bu devir işlemi, keyfi bir şekilde değil, yalnızca Türk Ticaret Kanunu'nda (TTK) açıkça tanımlanmış hukuki prosedürlere uygun olarak yapıldığında geçerlidir. Bir şirketin hukuki yapısındaki bir değişikliğin TTK'ya uygun bir "nev'i değişikliği" (tür değiştirme) olup olmadığı, iş deneyim belgesinin kaderini belirler. Kamu İhale Kurulunun 17.09.2025 tarihli ve 2025/UY.II-2007 sayılı kararı, bu hukuki prosedürlerin dışına çıkılarak yapılan bir devir işleminin geçersizliğini ortaya koymaktadır.

"Ticari İşletme"den Limited Şirkete Dönüşüm İddiası

Karara konu olayda, bir okul yapım işi ihalesini kazanan iş ortaklığının pilot ortağı olan "Göbeklitepe Makina San. ve Tic. Ltd. Şti.", iş deneyimini tevsik etmek amacıyla bir iş bitirme belgesi sunmuştur. Ancak bu belge, kendisi adına değil, "Obm Yapı Endüstri Tic. ve San. Ltd. Şti. ve Birha İnşaat Makina San. ve Tic. Ltd. Şti. İş Ortaklığı Ticari İşletmesi" adına düzenlenmiştir. Pilot ortak, bu ticari işletmenin daha sonra tür değiştirerek kendi limited şirketine dönüştüğünü ve bu nedenle iş deneyimini kullanma hakkına sahip olduğunu iddia etmiştir. Ticaret sicil gazeteleri de bu "tür değişikliği" işleminin tescil edildiğini göstermektedir.

Ancak ihaleyi kaybeden bir firma, bu duruma itiraz etmiştir. İtirazın temelinde, TTK uyarınca bir "adi ortaklık" veya "ticari işletme"nin, hukuken bir limited şirkete "tür değiştiremeyeceği" iddiası yer almaktadır.

Kurulun Değerlendirmesi: Hukuken İmkânsız Bir Dönüşüm

Kamu İhale Kurulu, yaptığı incelemede başvuru sahibini haklı bulmuştur. Kurul'un kararı, TTK'nın şirketlerin yapısal değişikliklerine ilişkin hükümlerinin detaylı bir analizine dayanmaktadır:

  1. Sınırlı Sayıda Tür Değişikliği: TTK'nın 181. maddesi, hangi şirket türünün hangi başka türe dönüşebileceğini "sınırlı sayı" (numerus clausus) ilkesine göre listelemiştir. Örneğin, bir anonim şirket limited şirkete veya bir kollektif şirket sermaye şirketine dönüşebilir. Ancak bu listede, bir "adi ortaklık" veya onun tescil edilmiş hali olan "ticari işletme"nin bir sermaye şirketine (limited şirket gibi) "nev'i değişikliği" yoluyla dönüşebileceğine dair bir hüküm yoktur.
  2. "Nev'i Değişikliği" ile "Birleşme/Devralma" Farkı: TTK'nın 194. maddesi, bir ticari işletmenin bir ticaret şirketi tarafından "devralınmak suretiyle birleşmesine" imkân tanır. Ancak bu, hukuken "nev'i değişikliği"nden farklı bir işlemdir. İncelenen olayda, ticaret sicil kayıtlarında yapılan işlem "nev'i değişikliği" olarak tescil edilmiştir. Hukuken mümkün olmayan bir işlemin tescil edilmiş olması, onu geçerli kılmaz.
  3. Devralmanın Şartları da Sağlanmamış: Kurul, durumu bir an için devralma olarak yorumlasa bile, devralmanın bir diğer şartının da sağlanmadığını tespit etmiştir. Yapım İşleri İhaleleri Uygulama Yönetmeliği, iş ortaklıklarının birleşmesi durumunda, tasfiyesiz sona eren ortaklara ait belgelerin yeni şirket tarafından kullanılabileceğini belirtir. Ancak Kurul'un yaptığı araştırmada, ticari işletmeyi oluşturan her iki limited şirketin de ("Obm Yapı" ve "Birha İnşaat") ticaret sicilinde hâlâ "aktif" olduğu, yani tasfiye edilerek sona ermedikleri görülmüştür.

Bu tespitler neticesinde Kurul, ortada TTK'ya uygun, geçerli bir "nev'i değişikliği" veya "birleşme/devralma" işlemi olmadığına karar vermiştir. Dolayısıyla, ticari işletmeye ait olan iş deneyim belgesinin, sonradan kurulan Göbeklitepe Makina Ltd. Şti. tarafından kullanılması hukuken mümkün değildir.

Analizin Sonucu ve Taraflar İçin Çıkarımlar

Bu karar, şirketlerin yapısal değişiklikler yoluyla iş deneyimlerini devretme girişimlerinde son derece dikkatli olmaları gerektiğini göstermektedir:

  • İdareler Açısından: Nev'i değişikliği, birleşme gibi durumlarda sunulan iş deneyim belgelerini kabul etmeden önce, bu işlemin TTK'da öngörülen usul ve esaslara uygun olup olmadığını ticaret sicil kayıtları üzerinden dikkatle incelemelidirler. Sadece tescil edilmiş olması, işlemin hukuka uygun olduğu anlamına gelmeyebilir.
  • İstekliler Açısından: İş deneyim belgelerini başka bir tüzel kişiliğe aktarmak amacıyla yapılacak yapısal değişikliklerin, TTK'da izin verilen sınırlar içinde kalması zorunludur. Özellikle adi ortaklık veya ticari işletme statüsündeki yapıların iş deneyimlerinin sermaye şirketlerine aktarılması, "nev'i değişikliği" yoluyla mümkün değildir. Bu tür girişimler, ihalelerde ciddi hak kayıplarına yol açacaktır.

Sonuç olarak, iş deneyimi gibi değerli bir yeterlik belgesinin hukuki devamlılığı, ancak ve ancak ticaret hukukunun çizdiği meşru sınırlar içinde kalınarak sağlanabilir.