KİK: Teknik Şartnamede Personele Üst Yaş Sınırı Koymak Temel Hak İhlalidir ve İhaleyi İptal Eder!

İdareler, ihale konusu hizmetin kalitesini sağlamak amacıyla teknik şartnamelere personelin niteliklerine ilişkin çeşitli şartlar koyabilmektedir. Ancak bu şartların sınırının ne olduğu, özellikle temel hak ve özgürlükleri kısıtlayıp kısıtlamadığı, önemli bir hukuki sorundur. Bir yemek hizmeti alımı ihalesinde personele üst yaş sınırı getirilmesi, konuyu Kamu İhale Kurulu'nun (KİK) gündemine taşımıştır. KİK'in 09.04.2025 tarihli ve 2025/UH.II-900 sayılı Kararı, bu tür bir düzenlemenin ihalenin iptaline yol açacak kadar ağır bir mevzuat ihlali olduğuna hükmetmiştir. Bu tür karmaşık ihale, sözleşme ve hakediş sorunlarınızda, sürecin doğru yönetilmesi ve hak kayıplarının önlenmesi için Yaka Danışmanlık uzmanlığından destek almak, ihale dokümanlarındaki rekabete aykırı veya hukuka aykırı hükümleri erkenden tespit etmenizi sağlar.

Kararın İlgili Kısmı

"...personelin yapacağı işin mahiyeti ve niteliği itibarıyla özel olarak bir beden kuvveti, sağlık durumu, hızlı hareket edebilme kabiliyeti gibi özellikler dikkate alınmaksızın personelin tümü için Teknik Şartname'de üst yaş sınırı belirlenemeyeceği ve söz konusu yaş sınırı düzenlemesinde kamu yararı ve hizmet gerekleri açısından somut gerekçenin bulunmadığı anlaşıldığından başvuru sahibinin bu iddiasının yerinde olduğu ve ihalenin iptal edilmesi gerektiği sonucuna varılmıştır."

Olayın Arka Planı: Teknik Şartnameye Yaş Ayrımcılığı Şartı Konulması

İstaç İstanbul Çevre Yönetimi A.Ş. tarafından gerçekleştirilen "Malzemeli Yemek Pişirme, Dağıtma, Servis Etme ve Servis Sonrası Hizmet Alım İşi" ihalesinde, Teknik Şartname'nin 16.10'uncu maddesine, "Yüklenicinin çalıştıracağı personel 18 yaşını doldurmuş; kadın ise 50, erkek 55 yaşından gün almamış olacaktır." şeklinde bir hüküm konulmuştur.

Başvuru sahibi firma (Şark Organizasyon), bu düzenlemenin rekabeti engellediğini, mevzuata aykırı olduğunu ve ihaleye katılımı daralttığını belirterek şikayet başvurusunda bulunmuştur.

KİK'in Analizi: Yaş Sınırı Temel İlkelere ve İş Kanunu'na Aykırı

KİK, başvuru sahibinin bu iddiasını yerinde bulmuş ve ihalenin iptaline karar vermiştir. Kurul'un gerekçesi çok nettir:

  1. İş Kanunu'na Aykırılık: 4857 sayılı İş Kanunu'nun 5. maddesi, iş ilişkisinde dil, ırk, renk, cinsiyet, siyasal düşünce, din ve benzeri sebeplere dayalı ayrım yapılamayacağını (eşit davranma ilkesi) hükme bağlamıştır. Yaşa dayalı bir sınırlandırma da bu kapsamda bir ayrımcılıktır.
  2. Haklı Gerekçe Yok: Mevzuat, sadece bazı özellikli işlerde (örn: ağır ve tehlikeli işler) belirli yaş gruplarının çalışmasını kısıtlasa da, "yemek pişirme, servis ve sonrası hizmetleri" işinin niteliği, tüm personel için (kadın 50, erkek 55) böylesine keskin bir üst yaş sınırı getirilmesini haklı kılacak somut bir tehlike veya özel bir beden kuvveti gerektirmemektedir.
  3. Kamu Yararı Yok: İdare, bu yaş sınırını getirmekteki kamu yararını ve hizmet gereklerini somut olarak ortaya koyamamıştır.
  4. 4734 Sayılı Kanun'a Aykırılık: Bu düzenleme, 4734 sayılı Kanun'un 5. maddesinde yer alan rekabet, eşit muamele ve kaynakların verimli kullanılması temel ilkelerine açıkça aykırıdır.
  5. Düzeltilemez İhlal: Bu tür temel ilkelere aykırı bir doküman hükmü, "düzeltici işlem" ile giderilemeyecek nitelikte bir ihlaldir.

Bu gerekçelerle KİK, diğer iddiaları (yumurta ve bal gramajı çelişkisi, ki bu iddialar Kurulca reddedilmiştir) incelemeye dahi gerek duymadan, ihalenin temelden sakat olduğuna ve iptal edilmesi gerektiğine oybirliği ile karar vermiştir.

Analizin Sonucu

KİK'in bu kararı, ihale dokümanı hazırlayan idarelere çok güçlü bir uyarı göndermektedir:

  1. Personel Şartlarında Sınır: İdareler, personelin niteliğine (eğitim, sertifika, deneyim) ilişkin şartlar belirleyebilir ancak bu şartlar, temel hakları (çalışma hakkı) veya İş Kanunu'nun temel ilkelerini (eşit davranma, ayrımcılık yasağı) ihlal edemez.
  2. Yaş Sınırı Hukuka Aykırıdır: İşin niteliği (örn: pilotluk, özel güvenlik vb.) yasal olarak bir üst yaş sınırı gerektirmedikçe, idarelerin keyfi olarak "50 yaş üstü çalışamaz" gibi şartlar koyması, 4734 ve 4857 sayılı Kanunlara aykırıdır ve ihalenin iptaline neden olur.
  3. Rekabet ve Eşit Muamele: İhale dokümanındaki her şartın, rekabeti sağlamaya, eşit muameleyi güvence altına almaya ve kamu yararına hizmet etmeye yönelik somut bir gerekçesi olmalıdır.