Teknik Şartname İhtilafı: Rakip Firmanın Aktif Madde Raporunu Sunmak Yasaklama Nedeni mi?

Özellikle kimyasal ve biyosidal ürün alımlarında, teknik şartnameler ürünün kendisi kadar, ürünün aktif maddesine ve bu maddenin uluslararası standartlarına (toksikoloji raporları, üretici listeleri vb.) atıf yapmaktadır. Yüklenicinin, sözleşmedeki tedarikçiden farklı bir firmanın aktif madde raporunu sunmasının taahhüdü ihlal edip etmediği önemli bir hukuki sorundur. Bu tür karmaşık ihale, sözleşme ve hakediş sorunlarınızda, sürecin doğru yönetilmesi ve hak kayıplarının önlenmesi için Yaka Danışmanlık uzmanlığından destek almak, teknik şartname yorumlamalarından doğan hukuki riskleri minimize eder. Danıştay 13. Dairesi’nin 10/07/2024 tarihli E:2024/1358, K:2024/3188 sayılı kararı, bu konuyu Avrupa Birliği (ECHA) standartları çerçevesinde değerlendirmiştir.

Kararın İlgili Kısmı (Bölge İdare Mahkemesi Gerekçesinden)

"ECHA tarafından hazırlanan Biyosidal Ürünler Yönetmeliği Kılavuzu uyarınca yayımlanan Article 95 listesinde yer alan firmaların ilgili aktif maddeyi içeren ürünleri üretmek ve tedarik etmek hakkına sahip olduğu... "Imidakloprid" aktif maddesine ilişkin listede ... firmasının yer aldığı, davacı tarafından anılan etken maddenin ... firmasından alındığına dair belgelerin sunulduğu, bu haliyle davacının sözleşme yükümlülüğünü yerine getirmediğinden söz edilemeyeceği..."

Olayın Arka Planı: Tedarikçi Raporu Uyuşmazlığı

İzmir Büyükşehir Belediyesi'nin "İnsektisit Alımı" ihalesinde, ihaleyi kazanan yüklenici firma sözleşme kapsamındaki malı teslim etmiştir. Ancak muayene ve kabul aşamasında, idare kritik bir uygunsuzluk tespit etmiştir:

  1. Teknik Şartname'nin 9. maddesi, ürünün aktif maddesine ait "aktif madde üreticisinin yapmış/yaptırmış olduğu" toksikolojik ve ekotoksikolojik raporların sunulmasını zorunlu kılmıştır.
  2. Yüklenici, tedarik zinciri listesinde aktif madde üreticisi olarak "...S.P.A Italy" firmasını bildirmiştir.
  3. Ancak yüklenici, muayene aşamasında bu firmaya ait raporu değil, "...E.S" isimli başka bir şirkete ait raporu sunmuştur.

İdare, bu durumu "taahhüdün ihlali" olarak değerlendirmiş, 10 gün süre vermesine rağmen uygun evrak sunulmayınca sözleşmeyi feshetmiş ve 1 yıl süreyle ihalelerden yasaklama kararı vermiştir.

İlk Değerlendirme: İdare Mahkemesi Yasaklamayı Hukuka Uygun Buldu

İlk Derece Mahkemesi, idareyi haklı bularak davanın reddine karar vermiştir. Gerekçesi, sunulan toksikoloji raporunun, yüklenicinin beyan ettiği tedarik zincirindeki üreticiye ait olmaması ve Şartname'nin 9. maddesindeki şartın açıkça ihlal edilmesidir.

Üst Merci Kararı (BİM ve Danıştay): "Article 95" Listesi Kriterdir, İhlal Yoktur

Bölge İdare Mahkemesi (BİM), kararı esastan inceleyerek kaldırmış ve yasaklama işlemini iptal etmiştir. BİM, uyuşmazlığın teknik niteliği nedeniyle Sağlık Bakanlığı Halk Sağlığı Genel Müdürlüğü'nden görüş sormuştur. Gelen cevaba göre:

  1. Avrupa Kimyasallar Ajansı (ECHA) tarafından hazırlanan Biyosidal Ürünler Yönetmeliği Kılavuzu'nun "Article 95" listesi esastır.
  2. Bu listede yer alan firmalar, ilgili aktif maddeyi (somut olayda "Imidakloprid") içeren ürünleri üretme ve tedarik etme hakkına sahiptir.
  3. Bakanlık, bu listedeki ürünlere ruhsat vermektedir.
  4. Hem yüklenicinin raporunu sunduğu firma hem de tedarik zincirindeki firma bu "Article 95" listesinde yer almaktadır.
  5. Listede yer alan firmaların, o aktif maddeye ilişkin raporu kullanma yetkisi olduğu, ayrıca bir rapor hazırlanmadığı anlaşılmıştır.

Bu teknik gerekçelerle BİM, davacının sözleşme yükümlülüğünü yerine getirmediğinden söz edilemeyeceğine karar vermiştir. Danıştay 13. Dairesi de bu kararı (karşı oya rağmen) hukuka uygun bularak onamıştır.

Analizin Sonucu

  1. Biyosidal ve kimyasal ürün alımlarında, Teknik Şartname yorumları Avrupa Birliği normları (ECHA) ve Sağlık Bakanlığı'nın (Halk Sağlığı Genel Müdürlüğü) ruhsatlandırma uygulamaları (Article 95 listesi) ışığında değerlendirilmelidir.
  2. Bir aktif madde için "Article 95" listesinde yer alan bir üretici/tedarikçi, o aktif maddeye ait genel kabul görmüş toksikolojik raporları kullanabilir.
  3. İdarenin, (karşı oyda belirtildiği gibi "erişim mektubu" gibi ek belgeler talep etmeksizin) listede yer alan iki farklı firmanın aynı aktif maddeye ilişkin raporunu sunmasını Teknik Şartname ihlali sayması, Danıştay tarafından hukuka aykırı bulunmuştur.