Asfalt İşi Kışa Sarkarsa Süre Uzatımı Nasıl Verilir?

Yapım işlerinde süre uzatımı hesaplamaları, özellikle idareden kaynaklı gecikmelerin havanın fen noktasından çalışmaya uygun olmayan devresi (kış sezonu) ile kesişmesi durumunda karmaşık hale gelmektedir. Sözleşmede "çalışılmayan dönem süreye dahildir" hükmü olsa bile, idarenin kendi kusuruyla işi kışa sarkıtması durumunda bu hükmün nasıl uygulanacağı kritik bir sorudur. Bu tür karmaşık ihale, sözleşme ve hakediş sorunlarınızda, sürecin doğru yönetilmesi ve hak kayıplarının önlenmesi için Yaka Danışmanlık uzmanlığından destek almak, YİGŞ hükümlerinin ve teknik şartnamelerin süre uzatımı hesaplarındaki rolünü doğru yorumlamanızı sağlar. Sayıştay Temyiz Kurulu'nun 19.01.2022 tarihli ve 50912 sayılı Kararı, bu konuda emsal bir yorum içermektedir.

Kararın İlgili Kısmı

"Yapım İşleri Teknik Şartnamesinin 29/9 maddesine, KGM Teknik Şartnamesinin 103.03, 407.05 maddelerine ve meteoroloji raporlarına göre verilen doğru süre uzatım kararında kamu yararı gözetildiği ve keyfi kullandırılmadığı Anlaşılmıştır. Yüklenicinin herhangi bir kusurunun olmaması sebebiyle İdarenin takdiri doğrultusunda verilen ilave 185 günlük süre uzatımında mevzuata aykırı bir durum bulunmamaktadır."

Olayın Arka Planı: İdare Gecikmesi Asfalt İşini Kışa Sarkıttı

Bir köy yolları asfalt kaplama işinde, idareden kaynaklı nedenlerle (patlayıcı kullanım izninin gecikmesi, BOTAŞ ile yazışmaların uzaması) yüklenicinin kusuru olmaksızın 85 günlük bir gecikme yaşanmıştır.

Bu 85 günlük gecikme, işin sözleşmesel bitiş tarihini (27.11.2017), sözleşmede "havanın fen noktasından çalışmaya uygun olmayan devre" olarak tanımlanan dönemin (01 Kasım - 15 Nisan arası, 165 gün) içine sarkıtmıştır.

İdare, 85 günlük bu gecikmeye ek olarak, "işin niteliği" (asfalt) gereği kışın çalışılamayacağı ve bahar yağışlarının da riskli olduğu gerekçesiyle ilave 185 gün (165 gün kış + 20 gün bahar) süre uzatımı daha vermiştir. Toplam süre uzatımı 270 gün olmuştur.

Daire Kararı ve Azınlık Görüşü: "Çalışılmayan Dönem Zaten Süreye Dahildi"

Sayıştay Dairesi, bu uygulamayı hatalı bularak tazmin kararı vermiştir. Daire'nin (ve azınlık görüşünün) dayanağı, sözleşmenin 9.4. maddesindeki şu hükümdür: "Sürenin hesaplanmasında; havanın fen noktasından çalışmaya uygun olmayan dönemi... dikkate alındığından, bu nedenlerle ayrıca süre uzatımı verilmez. ... işin bitiminde bu devre dikkate alınmaz..."

Daire, bu hükme dayanarak idarenin 85 günlük gecikmeye ek olarak sadece kış döneminin bitimine kadar olan 139 günü ekleyebileceğini (toplam 224 gün), 185 gün ekleyerek fazladan 46 gün süre vermesinin mevzuata aykırı olduğunu belirtmiş ve bu süreye tekabül eden (38 günlük) gecikme cezasının kesilmemesini kamu zararı saymıştır.

Temyiz Kurulu Çoğunluk Kararı: "İşin Niteliği (Asfalt) Kışın Çalışmaya Engeldir"

Sayıştay Temyiz Kurulu'nun çoğunluk görüşü ise Daire kararını BOZMUŞTUR. Kurul'un kararı, Yapım İşleri Genel Şartnamesi'nin (YİGŞ) 29. maddesinin 9. fıkrasındaki şu kritik istisnaya dayanmaktadır:

"Ancak süre uzatımlarında, yapılacak işin özelliğine göre çalışılamayacak günler de dikkate alınarak verilecek süre belirlenir."

Kurul, bu hükmü şöyle yorumlamıştır:

  1. İşin Niteliği: İhale konusu iş "asfalt kaplama"dır. Karayolları Teknik Şartnamesi'ne (KGM) göre, asfalt imalatı belirli sıcaklıkların altında ve yağışlı havalarda teknik olarak yapılamaz.
  2. Kusur İdarede: Yüklenicinin kış dönemine sarkmasının nedeni kendi kusuru değil, idareden kaynaklı 85 günlük gecikmedir.
  3. YİGŞ 29/9 Uygulaması: Yüklenicinin kusuru olmaksızın yaşanan gecikme, işi "işin niteliği" (asfalt) gereği teknik olarak çalışılamayacak bir döneme (kış) zorlamıştır. Bu durumda, sözleşmedeki "...işin bitiminde bu devre dikkate alınmaz..." hükmü değil, YİGŞ 29/9'daki "...işin özelliğine göre çalışılamayacak günler de dikkate alınır..." hükmü uygulanmalıdır.

İdarenin, asfalt işinin teknik olarak yapılamayacağı tüm kış sezonunu (165 gün) ve meteorolojik verilere göre riskli olan bahar aylarını (20 gün) ek süre olarak vermesi, "keyfi" bir uygulama değil, YİGŞ ve KGM Teknik Şartnamesine dayanan teknik bir zorunluluktur. Bu nedenle kamu zararı oluşmamıştır.

Analizin Sonucu

  • Bu karar, süre uzatımı hesaplarında sözleşme hükümlerinin YİGŞ ve teknik şartnamelerle birlikte nasıl yorumlanması gerektiğine dair önemli bir emsaldir.
  • İdareler için: İdareden kaynaklı bir gecikme, işi kış sezonuna sarkıtıyorsa ve işin niteliği (asfalt, hassas montaj, özel boya işleri vb.) o sezonda çalışmaya teknik olarak elverişli değilse, yükleniciye "çalışılmayan dönemin tamamı" kadar ek süre verilmesi YİGŞ 29/9 uyarınca mümkündür ve kamu zararı oluşturmaz.
  • Yükleniciler için: İdare kaynaklı bir gecikme nedeniyle elverişsiz hava koşullarına (kış) yakalanırsanız, sadece gecikilen gün kadar değil, işin niteliğinin yapılmasını teknik olarak engelleyen tüm dönem (örn: 165 gün kış sezonu) için YİGŞ 29/9'a dayanarak süre uzatımı talep edebilirsiniz.