Danıştay'dan 'Organik Bağ' Tespiti: Aynı Yöneticiye Sahip Rakip Firmaların Aynı İhaleye Girmesi Yasaklama Nedeni!

Kamu ihalelerinde rekabetin korunması, 4734 sayılı Kanun'un temel ilkelerindendir. Aynı ihaleye teklif veren firmalar arasında, tekliflerin gizliliğini ihlal edecek veya rekabeti bozacak nitelikte "organik bağ" bulunması, Md. 17 kapsamında yasak fiil sayılmaktadır. Bir kişinin, rakip iki şirkette de "yönetim kurulu başkanı" ve "münferiden temsile yetkili" olmasının bu kapsamda sayılıp sayılmayacağı, idareler ve firmalar için kritik bir sorudur. Bu tür karmaşık ihale, sözleşme ve hakediş sorunlarınızda, sürecin doğru yönetilmesi ve hak kayıplarının önlenmesi için Yaka Danışmanlık uzmanlığından destek almak, şirketinizin ve yöneticilerinizin organik bağ risklerini analiz etmenizi sağlar. Danıştay 13. Dairesi’nin 06/05/2024 tarihli E:2024/561, K:2024/2024 sayılı kararı, bu durumu "yasaklama" için yeterli görmüştür.

Kararın İlgili Kısmı

"Bu durumda, yetkili kişileri aynı olan davacı şirket ile diğer şirket... Plastik Sanayi ve Ticaret Limited Şirketi'nin aynı ihaleye katılarak teklif verdikleri, söz konusu şirketlerin birbirleri ile organik bağlarının bulunduğu ve birbirlerinin verdiği tekliflerin içeriğini bildiklerinin kabulü gerektiğinden, alternatif teklif verme yasağının ihlali nedeniyle tesis olunan dava konusu yasaklama işleminde hukuka aykırılık... bulunmamaktadır."

Olayın Arka Planı: Rakip Firmalarda Aynı Yönetici Tespiti

Bir belediyenin plastik masa ve sandalye alımı ihalesine, davacı şirket (...) A.Ş. ve (...) Ltd. Şti. isimli iki firma teklif vermiştir. İhale komisyonu, yaptığı incelemede, davacı şirketin ortağı ve yönetim kurulu başkanı olan ...'ın, aynı ihaleye teklif veren diğer şirketin de müdürler kurulu başkanı ve ortağı olduğunu tespit etmiştir.

İdare, bu durumu, 4734 sayılı Kanun'un 17. maddesinin (d) bendinde yer alan "birden fazla teklif vermek" fiili kapsamında değerlendirmiş ve her iki isteklinin de teklifini değerlendirme dışı bırakarak davacı şirketi 1 yıl süreyle ihalelerden yasaklamıştır.

İlk Değerlendirme: Mahkeme "Sebep İkamesi" ile Davayı Reddetti

İlk Derece Mahkemesi, idarenin 17(d) bendi gerekçesini (birden fazla teklif) hatalı bulmuştur. Gerekçe olarak, iki şirketin teklif mektuplarının farklı kişiler tarafından imzalandığını ve ortaklık yapılarının farklı olduğunu göstermiştir.

Ancak Mahkeme, "sebep ikamesi" (substitution of cause) ilkesini uygulamıştır. ...'ın her iki şirkette de yönetimde yer alması ve ikisini de "münferiden temsile yetkili" olmasının, teklif içeriklerinden haberdar olabileceği anlamına geldiğine karar vermiştir. Bu durumun, 17(b) bendindeki "rekabeti veya ihale kararını etkileyecek davranışlarda bulunmak" fiilini oluşturduğuna hükmetmiştir. 17(b) bendi de 17(d) bendi gibi aynı yaptırımı (yasaklama) gerektirdiğinden, mahkeme netice itibarıyla işlemi hukuka uygun bularak davayı reddetmiştir.

Danıştay'ın Gerekçeli Onama Kararı: Fiil Sabittir

Bölge İdare Mahkemesi'nin onadığı bu kararı, Danıştay 13. Dairesi (karşı oya rağmen) gerekçesini değiştirerek onamıştır (Gerekçeli Onama).

Danıştay, İlk Derece Mahkemesi'nin 17(d) oluşmaz, 17(b) oluşur" şeklindeki "sebep ikamesi" yorumuna girmemiştir. Doğrudan fiilin kendisine odaklanmıştır.

Danıştay'a göre, aynı kişinin her iki şirkette de "münferiden temsile yetkili" yönetici olması:

  1. Şirketler arasında organik bağ olduğunu gösterir.
  2. Bu durum, şirketlerin birbirlerinin verdiği tekliflerin içeriğini bildiklerinin kabulü için yeterlidir.
  3. Bu kabul, "alternatif teklif verme yasağının ihlali" (yani 17(d) bendi) nedeniyle yasaklama işlemini hukuka uygun hale getirir.

Sonuç olarak Danıştay, mahkemenin "davanın reddi" kararını, fiili 17(d) olarak niteleyerek, netice itibarıyla hukuka uygun bulmuştur.

Analizin Sonucu

  1. Aynı ihaleye teklif veren iki rakip şirkette, aynı kişinin (veya kişilerin) her iki firmayı da münferiden temsile yetkili yönetici (Yönetim Kurulu Başkanı, Müdürler Kurulu Başkanı vb.) olması, bu şirketler arasında "organik bağ" olduğuna dair güçlü bir karine teşkil eder.
  2. Danıştay (çoğunluk oyuyla), bu durumu, şirketlerin birbirlerinin teklif içeriklerini bildiğinin bir "kabulü" olarak görmekte ve 4734 S.K. Md. 17 (b) veya (d) kapsamında yasak fiil olarak değerlendirmektedir.
  3. Bu tespitin yapılması (teklifleri farklı kişiler imzalamış olsa bile), ihalelerden yasaklama yaptırımı için yeterli görülmektedir. Karşı oyda belirtildiği gibi "somut, şüpheden uzak" ek bir delil aranmamıştır.