Fiyat Dışı Unsur Puanlamasında İdarenin Yetkisi Nereye Kadar?

Ekonomik açıdan en avantajlı teklifin (E.A.A.T.) sadece fiyata göre değil, fiyat dışı unsurlarla birlikte belirlenmesi, 4734 sayılı Kanun'un idarelere tanıdığı önemli bir takdir yetkisidir. Kamu İhale Genel Tebliği, bu unsurlardan birinin "isteklinin teklifi ile yaklaşık maliyet yapısının birbiri ile uyumu" olabileceğini belirtmiştir. Ancak bu "uyumun" nasıl ölçüleceği, idarelerin kendi puanlama metotlarını geliştirmesine açık kapı bırakmaktadır. Bu tür karmaşık ihale, sözleşme ve hakediş sorunlarınızda, sürecin doğru yönetilmesi ve hak kayıplarının önlenmesi için Yaka Danışmanlık uzmanlığından destek almak, fiyat dışı unsur belirleme ve puanlama yöntemlerinizin mevzuata ve KİK içtihatlarına uygun olmasını sağlar. Sayıştay 7. Dairesi’nin 06.02.2025 tarihli ve 645 sayılı kararı, idarenin bu takdir hakkının sınırlarını çizmektedir.

Kararın İlgili Kısmı

"...'isteklinin teklifi ile yaklaşık maliyet yapısının birbiri ile uyumu' hususunun uygulamada nasıl bir somut yöntem ile ölçüleceğine dair herhangi bir mevzuat hükmü bulunmamaktadır. Miktar ve birim fiyatların çarpımından elde edilen pursantajların, yaklaşık maliyetteki pursantajlar ile uyumlu olup olmadığına bakılması bir yöntem olmakla birlikte, bunun tek yöntem olup olmadığına... dair bir hüküm bulunmamaktadır."

Olayın Arka Planı: İdarenin Özel Puanlama Yöntemi

Bir idare, yapım işi ihalesinde E.A.A.T. belirlerken %50 fiyat puanı (TFP) ve %50 "kalite ve teknik değer" puanı (KTP) kullanmıştır. Kalite puanı (KTP) belirlenirken karmaşık bir yöntem izlenmiştir:

  1. Mukayese Fiyat (MF) Hesabı: Her bir iş kalemi için, geçerli tekliflerin ve idarenin yaklaşık maliyetinin o iş kalemindeki fiyatlarının "aritmetik ortalaması" alınarak "Mukayese Fiyat" (MF) bulunmuştur.
  2. Puanlama: İsteklinin o iş kalemine teklif ettiği fiyat, bu MF değerinin %70'i ile %110'u aralığındaysa 1 puan, dışındaysa 0 puan verilmiştir.
  3. Toplam Kalite Puanı: İsteklinin tüm iş kalemlerinden topladığı puanlar (KP) arasında en yüksek puanı alan istekli 50 KTP almış, diğerleri ona göre oranlanmıştır.

Denetçi İddiası ve Sayıştay'ın Değerlendirmesi

Denetçi, bu özel puanlama yönteminin kamu zararına neden olduğunu iddia etmiştir. Ancak Sayıştay Dairesi bu görüşe katılmamıştır:

  • Tebliğ Takdir Yetkisi Verir: Kamu İhale Genel Tebliği (Md. 53.3), idareye E.A.A.T. belirlemede fiyat dışı unsur kullanma takdiri vermiştir.
  • "Uyum"un Tek Yöntemi Yoktur: Tebliğ, "teklifin YM ile uyumunu" bir unsur olarak saysa da, bu uyumun nasıl ölçüleceğini idareye bırakmıştır. İdarenin "Mukayese Fiyat" ve "%70-%110 aralığı" olarak belirlediği yöntem, bu takdir hakkı kapsamındadır.
  • Şartnamede Açıklık: İdare, bu karmaşık formülleri ve puanlama yöntemini ihale ilanında ve idari şartnamenin 35. maddesinde ayrıntılı olarak açıklamıştır.
  • KİK Onayı: Aynı yöntemin daha önce Kamu İhale Kurumu'na (KİK) şikayet konusu edildiği ve KİK'in (2021/UY.I-1456 sayılı kararı ile) puanlamanın "ihale dokümanı düzenlemelerine uygun olduğuna" karar verdiği de dikkate alınmıştır.

Analizin Sonucu

  • İdareler İçin: İdareler, E.A.A.T. belirlerken, Tebliğ'de izin verilen "teklifin YM ile uyumu" gibi fiyat dışı unsurlar için kendi spesifik ölçüm ve puanlama formüllerini geliştirebilirler.
  • Şart: Tek ve en önemli şart, bu yöntemin (formüller dahil) ihale dokümanında (şartname, ilan) açık, net ve ayrıntılı bir şekilde düzenlenmiş olmasıdır.
  • Nihai Karar: Uygulanan puanlama yönteminin idarenin takdir hakkı kapsamında olduğu, mevzuata aykırılık bulunmadığı ve kamu zararı oluşmadığı değerlendirilerek "ilişilecek bir husus bulunmadığına" oy birliğiyle karar verilmiştir.