Kamu ihalelerinde ekonomik ve mali yeterliğin belgelendirilmesi, isteklilerin işi tamamlayabilecek finansal güce sahip olduğunu göstermesi açısından kritik bir adımdır. Şirket birleşmeleri veya devralmaları gibi yapısal değişiklikler, bu yeterliğin tevsikinde bazı özel durumlar ortaya çıkarabilir. Mevzuat, bu gibi durumlarda devralınan şirketin mali verilerinin devralan şirket tarafından kullanılmasına imkan tanımakla birlikte, bu sürecin belirli usul ve kurallara uygun olarak belgelendirilmesini şart koşar. İhale, sözleşme ve hakediş süreçlerinde karşılaşılan bu tür karmaşık mali yeterlik konularında doğru adımları atmak, firmaların ihalelerden haksız yere elenmesini önler. Yaka Danışmanlık, bu konularda sunduğu uzman desteğiyle, firmaların hukuki ve mali yeterliklerini doğru bir şekilde belgelendirmelerine yardımcı olmaktadır. Kamu İhale Kurulunun 16.07.2025 tarihli ve 2025/UY.II-1511 sayılı kararı, birleşme sonrası bilanço kullanımının şartlarını ve ispat sorumluluğunun kime ait olduğunu net bir şekilde ortaya koymaktadır.

Bilanço Yeterliğindeki Uyumsuzluk ve İsteklinin Savunması

Bir asfalt kaplama yapım işi ihalesine katılan iş ortaklığının teklifi, pilot ortak olan şirketin (Teknik Renovasyon A.Ş. - anonimleştirilmiştir) bilanço oranlarının İdari Şartname'de istenen kriterleri (özellikle cari oran ve özkaynak oranı) sağlamadığı gerekçesiyle idare tarafından değerlendirme dışı bırakılmıştır.

İş ortaklığı ise bu karara itiraz ederek, pilot ortağın ihaleden kısa bir süre önce başka bir şirketi (Elsener Enerji A.Ş. - anonimleştirilmiştir) birleşme yoluyla devraldığını, yeterlik bilgileri tablosunda beyan ettikleri bilanço oranlarının da aslında bu devralınan şirkete ait olduğunu belirtmiştir. Devralınan şirketin bilanço oranları, tek başına yeterlik kriterlerini sağlamaktadır. İstekli, devrolunan şirketin tüm aktif ve pasifleriyle devralan şirkete geçtiğini, dolayısıyla devralınan şirketin bilanço değerlerinin kullanılmasının hukuka uygun olduğunu ve bu durumun geçmiş KİK kararlarıyla da desteklendiğini savunmuştur.

Kurulun Değerlendirmesi: Tevsik Sorumluluğu ve Yetersiz Bilanço Toplamı

Kamu İhale Kurulu, yaptığı incelemede başvuru sahibinin iddiasını iki aşamada değerlendirmiş ve her iki aşamada da istekli aleyhine sonuçlara ulaşmıştır.

  1. Birleşmenin Teklif Kapsamında Belgelendirilmemesi: Kurul, 2009/DK.D-143 sayılı ilke kararını hatırlatarak, devralma yoluyla birleşme durumunda devrolunan şirkete ait bilanço ve ciro değerlerinin devralan şirket tarafından kullanılabileceğini teyit etmiştir. Ancak aynı kararda, "birleşme işlemlerine taraf şirketlerin bu işlemlerle ilgili belge ve bilgilerini ihalelere katılımda teklifleri kapsamında sunması gerektiği" de açıkça belirtilmiştir. Somut olayda, pilot ortak, yeterlik bilgileri tablosunda kendi unvanını yazmış ancak başka bir şirketin bilanço oranlarını girmiştir. Bunu yaparken, birleşmeye dair ne bir açıklama yapmış ne de bu durumu kanıtlayan Türkiye Ticaret Sicili Gazetesi gibi herhangi bir belgeyi teklifi kapsamında sunmuştur. İdare veya diğer isteklilerin, bu bilanço oranlarının neden isteklinin kendi verileriyle uyuşmadığını ve başka bir şirkete ait olduğunu bilme veya araştırma yükümlülüğü yoktur. Bu durumu ispat etme sorumluluğu tamamen istekliye aittir. Teklif kapsamında bu belgelendirme yapılmadığı için, beyan edilen oranların dikkate alınması mümkün değildir.
  2. Bilanço Değerleri Toplandığında Dahi Yetersizlik: Kurul, iddianın esasını da inceleyerek, bir an için birleşmenin belgelendiği varsayılsa bile sonucun değişip değişmeyeceğini kontrol etmiştir. İlgili KİK kararı, devralan şirketin kendi bilanço değerleri yetersizse, devralınan şirketin değerlerinin "mevcut şirketin değerleriyle toplanarak" dikkate alınabileceğini belirtir. Kurul, her iki şirketin de (devralan ve devrolunan) 2023 yılına ait bilanço verilerini EKAP üzerinden sorgulamış ve bu verileri birleştirerek oranları yeniden hesaplamıştır. Yapılan hesaplama sonucunda, birleştirilmiş bilançonun dahi İdari Şartname'de istenen asgari cari oran ve özkaynak oranı kriterlerini sağlamadığı tespit edilmiştir.

Bu çifte tespit neticesinde Kurul, idarenin istekliyi değerlendirme dışı bırakma kararının hem usul hem de esas yönünden hukuka uygun olduğuna karar vermiştir.

Analizin Sonucu ve Taraflar İçin Çıkarımlar

Bu karar, şirket birleşmesi gibi özel durumların ihale yeterlik süreçlerine yansıması konusunda önemli dersler içermektedir.

İdareler için: Yeterlik bilgileri tablosunda beyan edilen bilanço verileri ile EKAP üzerinden otomatik olarak çekilen veriler arasında bir uyumsuzluk tespit ettiklerinde, durumu doğrudan reddetmeden önce, teklif dosyasında bu uyumsuzluğu açıklayan bir birleşme/devralma belgesi olup olmadığını kontrol etmelidirler. Eğer böyle bir belge sunulmamışsa, beyan edilen verileri dikkate almayarak istekliyi eleyebilirler. Eğer belge sunulmuşsa, ilgili KİK kararları uyarınca birleştirilmiş veriler üzerinden yeni bir hesaplama yaparak yeterliği değerlendirmelidirler.

İstekliler için: Birleşme veya devralma yoluyla edindikleri mali yeterlikleri bir ihalede kullanmak istiyorlarsa, bu hukuki durumu teklif dosyası içinde mutlaka belgelendirmelidirler. Sadece yeterlik bilgileri tablosuna devralınan şirketin verilerini yazmak yeterli değildir; birleşmenin tescil edildiği Ticaret Sicili Gazetesi'nin ilgili nüshasını da teklif ekinde sunmalıdırlar. Ayrıca, bu yola başvurmadan önce, devralan ve devrolunan şirketlerin mali verilerinin birleştirilmesi halinde dahi ihaledeki asgari kriterlerin sağlanıp sağlanmadığını önceden hesaplamalıdırlar. Aksi takdirde, hem usuli bir eksiklik hem de esasa ilişkin bir yetersizlik nedeniyle ihale dışı kalma riskiyle karşı karşıya kalırlar.