Teklifi İmzalayan Yetkili Yasaklı İse Şirket Sorumluluktan Kurtulur mu? Danıştay'dan Emsal Karar!

Kamu ihalelerinde, ihaleye katılamayacak olanlar 4734 sayılı Kanun'un 11. maddesinde açıkça sayılmıştır ve ihalelerden yasaklanmış olanlar bu listenin başında gelir. Peki, bir şirketin kendisi yasaklı olmasa bile, teklif mektubunu imzalayan şirket müdürü veya vekili yasaklıysa ne olur? Bu durum, 4734 sayılı Kanun'un 17. maddesi kapsamında "yasak fiil" sayılır mı ve şirket de bu yüzden yasaklanır mı? Bu tür karmaşık ihale, sözleşme ve hakediş sorunlarınızda, sürecin doğru yönetilmesi ve hak kayıplarının önlenmesi için Yaka Danışmanlık uzmanlığından destek almak, ihaleye katılım ve temsil ilişkilerindeki hukuki riskleri bertaraf etmenizi sağlar. Danıştay 13. Dairesi’nin 28/12/2023 tarihli E:2023/2075, K:2023/6468 sayılı kararı, bu konudaki idari uygulamayı ve hukuki sonucu netleştirmiştir.

Kararın İlgili Kısmı

"Uyuşmazlık konusu ihalede, davacı şirket adına birim fiyat teklif mektubunu imzalayan şirket müdürü ...'in ihale tarihi itibarıyla ihalelere katılmaktan yasaklı olduğu, dolayısıyla ihale mevzuatı uyarınca geçici veya sürekli olarak kamu ihalelerine katılmaktan yasaklanmış olanların vekil ve temsilci olarak da hiçbir şekilde ihalelere katılamayacakları açıktır. Bir şirketin, yasaklı bir gerçek kişi tarafından birim fiyat teklif mektubu imzalanmak suretiyle ihalelere teklif vermesi hukuken mümkün bulunmadığından ve bu şekilde ihaleye katılan istekliler hakkında yasaklama kararı verilmesi gerektiğinden... davacının ihalelere katılmaktan yasaklanmasına dair kararda hukuka aykırılık bulunmamaktadır."

Olayın Arka Planı: Teklif Mektubunu İmzalayan Şirket Müdürünün Yasaklı Olduğu Tespit Edildi

Bir kamu fabrikası tarafından gerçekleştirilen hazır beton alımı ihalesinde, ihale komisyonu teklifleri incelerken, davacı şirketin teklif mektubunu imzalayan şirket müdürünün, ihale tarihi itibarıyla ihalelere katılmaktan yasaklı olduğunu tespit etmiştir. Bu durum, 4734 sayılı Kanun'un 11. maddesine aykırı olarak ihaleye katılmak (Md. 17/e) anlamına geldiğinden, davacı şirketin teklifi değerlendirme dışı bırakılmış ve şirket hakkında yasaklama işlemi tesis edilmesi için Bakanlığa bildirimde bulunulmuştur. Bakanlık Olur'u ile davacı şirket 1 yıl süreyle ihalelerden yasaklanmıştır.

Mahkeme: "Bakanlık Olur'u" Hatalı, Şirketin Adı Yok Dedi ve İptal Etti

Yasaklama kararına karşı açılan davada, İlk Derece Mahkemesi şaşırtıcı bir usul hatası tespit ederek işlemi iptal etmiştir. Mahkeme, yasaklama işleminin dayanağı olan "Bakanlık Olur" belgesini incelemiş ve belgedeki ibarelerin, davacı şirketin değil, sadece teklifi imzalayan müdürün ve o müdürün ortağı olduğu başka bir şirketin yasaklanmasına ilişkin olduğunu değerlendirmiştir. Davacı şirketin adının Bakanlık Olur'unda açıkça geçmediğini, bu nedenle davacı şirket hakkında "usulüne uygun olarak tesis edilmiş bir yasaklama kararı bulunmadığını" belirterek işlemi iptal etmiştir.

Danıştay "Yazım Hatası" Dedi ve Fiilin Esasına Baktı

Bölge İdare Mahkemesi'nin de onadığı bu iptal kararı, Bakanlık tarafından temyiz edilmiştir. Danıştay 13. Dairesi, mahkeme kararını bozmuştur.

  1. Usul Hatası Değerlendirmesi: Danıştay, İlk Derece Mahkemesi'nin "Bakanlık Olur'u" yorumuna katılmamıştır. Olur metnindeki eksikliğin bir "yazım hatası (eksikliği)" olduğunu belirtmiştir. İhaleyi yapan Fabrika Yönetim Kurulu kararının ve Resmi Gazete'de yayımlanan nihai işlemin açıkça davacı şirketi hedef aldığını, idarenin iradesinin davacı şirketi yasaklamak olduğunu vurgulamıştır. Sadece vekili yasaklayıp, adına imza atılan şirketi yasaklamamanın "hayatın olağan akışına ters" olacağını belirtmiştir.
  2. Fiilin Esası Değerlendirmesi: Danıştay, usul tartışmasını aştıktan sonra fiilin esasına bakmıştır.

Kural Net: Yasaklı Temsilci İle İhaleye Katılmak, Şirket İçin Yasaklama Sebebidir

Danıştay, fiilin esasını şöyle değerlendirmiştir:

  • 4734 sayılı Kanun'un 11. maddesi, yasaklıların ihaleye katılamayacağını belirtir.
  • Kamu İhale Genel Tebliği, sadece şirketin değil, teklifi imzalayan yetkili, vekil veya temsilcilerin de yasaklı olup olmadığının sorgulanmasını zorunlu kılar.
  • Olayda, teklif mektubunu imzalayan şirket müdürünün ihale tarihi itibarıyla yasaklı olduğu sabittir.
  • Bir şirketin, yasaklı bir gerçek kişi (vekil veya temsilci) tarafından imzalanan bir teklifle ihaleye katılması hukuken mümkün değildir.
  • Bu fiil, 4734/17(e) kapsamında bir yasak fiildir ve bu şekilde ihaleye katılan istekli (şirket) hakkında Md. 58 uyarınca yasaklama kararı verilmesi zorunludur.
  • Bu nedenle, davacı şirketin yasaklanmasında hukuka aykırılık yoktur.

Analizin Sonucu

  1. İhalelere katılan şirketler (tüzel kişiler), sadece kendi yasaklılık durumlarını değil, aynı zamanda teklif mektubunu imzalayan (veya ihaleye katılan vekil, temsilci) kişilerin de yasaklı olup olmadığını kontrol etmekle yükümlüdür.
  2. Teklif mektubunu imzalayan şirket müdürü, vekili veya temsilcisinin ihale tarihi itibarıyla yasaklı olduğunun tespit edilmesi, 4734 sayılı Kanun'un 17. maddesinin (e) bendi kapsamında "yasak fiil" olarak değerlendirilir.
  3. Bu durumda idare, yasaklı kişi tarafından temsil edilen şirketin teklifini değerlendirme dışı bırakmak ve geçici teminatını gelir kaydetmekle kalmaz, aynı zamanda 4734 S.K. Md. 58 uyarınca o şirketin kendisi hakkında da ihalelerden yasaklama kararı tesis eder.
  4. İdari işlemdeki (Bakanlık Olur'u gibi) küçük yazım hataları veya eksiklikler, idarenin asıl iradesi (talep yazısı, Resmi Gazete ilanı vb. ile) net bir şekilde anlaşılabiliyorsa, işlemi tek başına sakatlamayabilir.