Personel Servisi Şartnameye Uymadı: 60 Araca Ceza Kesmeyen İdareye Kamu Zararı!

Personel servisi kiralama ihalelerinde, araçların model yılı ve motor gücü gibi teknik özellikleri, hem güvenlik hem de hizmet kalitesi açısından kritik öneme sahiptir. Yüklenicinin bu şartlara uymaması halinde idarenin sözleşmesel cezaları uygulaması zorunludur. Sayıştay 1. Dairesi'nin 13.02.2025 tarih ve 10955 sayılı Kararı (İlam No: 74, Madde No: 20), teknik şartnameye aykırı 60 aracın çalıştırılmasına rağmen ceza kesilmemesini kamu zararı olarak değerlendirmiştir.

Bu tür karmaşık ihale, sözleşme ve hakediş sorunlarınızda, hizmet alımlarında kontrol teşkilatının rolü, cezai şartların takibi ve kamu zararı risklerinin yönetimi için Yaka Danışmanlık uzmanlığından destek almak, idarenizi hukuki ve mali sorumluluklardan koruyacaktır.

Kararın İlgili Kısmı

"...kiralanan ... araçtan 60 adedinin model yılının 2016 yılından düşük olduğu ve bu 60 aracın bir kısmının motor gücünün de 105 beygirden düşük olduğu, bu araçların teknik şartnamede belirtilen model yılı ve motor gücü kriterlerini sağlamadığı ve bu kriterler sağlanmadığı halde sözleşmede öngörülen cezai müeyyidenin uygulanmadığı görülmüştür. Teknik şartnamede belirtilen aykırılık halleri oluşmasına rağmen kesilmesi gereken cezaların kesilmemesi sonucu kamu zararı oluşmuştur."

Olayın Arka Planı: 60 Servis Aracı Model Yılı ve Motor Gücü Şartını Sağlamadı

Bir İl Müdürlüğü, personel taşıması için ... adet servis aracı kiralama hizmeti almıştır. Teknik şartname, araçların "en az 2016 model" (Md. 5.1) ve "105 beygir ve üstü motor gücüne sahip" (Md. 5.13) olmasını zorunlu kılmıştır.

Yapılan incelemede, hizmette kullanılan ... araçtan tam 60 adedinin model yılının 2016'dan düşük olduğu (Şartname Md. 8.4'e aykırılık) ve bu 60 araçtan bazılarının motor gücünün de 105 beygirden düşük olduğu (Şartname Md. 8.12'ye aykırılık) tespit edilmiştir.

Sözleşmenin Yaptırımı: "On Binde 3" ve "On Binde 5" Ceza Oranları

İdare, bu bariz aykırılıklara rağmen yüklenicinin hakedişlerinden herhangi bir cezai kesinti yapmamıştır. Oysa işe ait sözleşmenin 16. maddesi, bu durumlar için net ceza oranları belirlemiştir:

  • Araçların 2016 modelden düşük olması (Md. 8.4) halinde, ilk sözleşme bedelinin on binde üçü (0,0003) oranında ceza.
  • Yüklenicinin şartnamede belirtilen yaş ve model dışında araç çalıştırması halinde, ilk sözleşme bedelinin on binde beşi (0,0005) oranında ceza.

Sayıştay Tespiti: Cezaların Uygulanmaması Doğrudan Kamu Zararıdır

Sayıştay Dairesi, teknik şartnamede belirtilen aykırılık hallerinin (model yılı ve motor gücü) açıkça oluşmasına rağmen, sözleşmede bu durumlar için öngörülen cezaların kesilmemesinin kamu kaynağında eksilmeye neden olduğunu ve kamu zararı oluşturduğunu belirtmiştir.

İdarenin, sözleşme ve eklerine uygun olarak yürütülmeyen bir hizmeti tam olarak kabul etmesi ve yaptırımları uygulamaması, 5018 sayılı Kanun kapsamında sorumluluk doğurmuştur. Sorumluluk, ödeme emri belgesini imzalayan Harcama Yetkilisi ve Gerçekleştirme Görevlisi ile birlikte, bu araçların şartnameye uygunluğunu denetlemekle görevli olan "kontrol teşkilatındakilere" (Diğer Sorumlular) müştereken ve müteselsilen yüklenmiştir.

Analizin Sonucu

  1. İdareler İçin: Personel servisi gibi hizmet alımlarında teknik şartnameye (model yılı, beygir gücü, koltuk kapasitesi vb.) uygunluk, hizmetin temel unsurudur.
  2. Kontrol Teşkilatı: Kontrol teşkilatı (muayene ve kabul komisyonları), hizmeti kabul etmeden önce araçların ruhsatlarını ve belgelerini (Md. 5.2'de sayılan) kontrol ederek şartnameye uygunluğunu teyit etmekle yükümlüdür.
  3. Zorunlu Yaptırım: Şartnameye aykırılık tespit edildiğinde, sözleşmedeki cezai müeyyidelerin uygulanması bir tercih değil, yasal bir zorunluluktur. Uygulanmaması kamu zararıdır.