Asgari İşçilik Hesabında Kritik Hata: İdare %4 Yerine %1,567 Uygulamalıydı!

Kamu ihalelerinde asgari işçilik maliyetinin doğru hesaplanması, özellikle personel gideri içeren hizmet alımlarında (yemek, temizlik vb.) hayati önem taşır. İdarelerin, bir ihalenin "personel çalıştırılmasına dayalı" olup olmadığını doğru tespit edememesi, asgari işçilik maliyetine eklenecek "sözleşme ve genel gider" oranının yanlış belirlenmesine yol açar. Bu durum, geçerli tekliflerin haksız yere elenmesine neden olmaktadır. Bu tür karmaşık ihale, sözleşme ve hakediş sorunlarınızda, sürecin doğru yönetilmesi ve hak kayıplarının önlenmesi için Yaka Danışmanlık uzmanlığından destek almak, idarenin yaptığı hesaplama hatalarına karşı zamanında ve doğru hukuki argümanlarla itiraz etmenizi sağlar. Kamu İhale Kurulu'nun (KİK) bu analize konu kararı, %4 ve %1,567 oranlarının hangi durumlarda kullanılacağı arasındaki farkı net bir şekilde ortaya koymaktadır.

Kararın İlgili Kısmı

"...şikayet konusu ihalenin personel çalıştırmasına dayalı olmayan bir hizmet alımı olduğu, ilgili mevzuat uyarınca, damga vergisi, sözleşme karar pulu ve Kamu İhale Kurumu payı giderlerinden oluşan ve birim fiyatın %1,567'sine tekabül eden tutarın hesaplanarak asgari işçilik maliyet hesabının yapılmasının gerektiği anlaşılmaktadır."

Olayın Arka Planı: Yemek İhalesinde Hatalı Eleme

Bir kamu idaresi, "Malzemeli Yemek Hazırlama ve Dağıtımı" hizmet alımı için ihaleye çıkmıştır. İdare, yaklaşık maliyetin %70'inden fazlası işçilik maliyeti olmamasına rağmen, ihaleyi "personel çalıştırılmasına dayalı hizmet alımı" gibi değerlendirmiştir.

İhale komisyonu, teklifleri incelerken, Kamu İhale Genel Tebliği'nin (KİGT) 78.30 maddesine göre asgari işçilik maliyetine %4 oranında sözleşme giderleri ve genel giderler ekleyerek bir minimum bedel hesaplamıştır. Bir istekli firmanın teklifindeki "Aşçı Yardımcısı (Günlük)" iş kalemi için verdiği birim fiyat, idarenin bu %4'lü hesabına göre bulunan tutarın altında kaldığı gerekçesiyle değerlendirme dışı bırakılmıştır.

Başvuru Sahibinin İddiası: "İhale Personel Dayalı Değil"

Elanan firma, idareye ve ardından KİK'e başvurarak, ihalenin "malzemeli yemek" alımı olduğunu ve yaklaşık maliyette malzeme giderinin ağırlıklı olduğunu, bu nedenle "personel çalıştırılmasına dayalı" bir ihale olmadığını savunmuştur.

Firma, personel çalıştırılmasına dayalı olmayan ancak işçilik kalemi içeren ihalelerde KİGT 78.3.1 maddesinin uygulanması gerektiğini; bu maddeye göre %4'lük genel giderin değil, sadece yasal sözleşme giderlerinin (%0,948 Damga Vergisi + %0,569 Karar Pulu + %0,05 KİK Payı = %1,567) asgari işçiliğe eklenmesi gerektiğini iddia etmiştir. Kendi teklifinin de %1,567 eklenmiş maliyeti fazlasıyla karşıladığını belirtmiştir.

KİK'in %1,567 ve %4 Farkı Analizi

KİK, yaptığı incelemede başvuru sahibini tamamen haklı bulmuştur:

  1. İhalenin Niteliği: KİK, yaklaşık maliyet cetvelini incelemiş ve ihalenin "personel çalıştırılmasına dayalı hizmet alımı" niteliğinde olmadığını teyit etmiştir.
  2. Yanlış Tebliğ Maddesi: İdarenin, personel çalıştırılmasına dayalı ihaleler için geçerli olan %4'lük sözleşme ve genel gider oranını (Tebliğ 78.30) uygulaması temel bir hukuki hatadır.
  3. Doğru Hesaplama: İhalenin, Tebliğ 78.3.1 kapsamında (personel çalıştırılmasına dayalı olmayan ancak işçilik kalemi içeren) bir ihale olduğu saptanmıştır. Bu durumda, asgari işçilik maliyetine eklenecek oran, %4 değil, yasal kesintilerden oluşan %1,567'dir.
  4. Sonuç: KİK, asgari işçilik maliyetini KİK İşçilik Modülü üzerinden %1,567 oranını ekleyerek yeniden hesaplamıştır. Başvuru sahibi firmanın "Aşçı Yardımcısı" kalemi için verdiği birim fiyatın (1.825,82 TL), KİK'in bulduğu doğru asgari maliyetin (1.783,21 TL) üzerinde olduğu görülmüştür.

İdarenin hatalı hesaplama yaparak geçerli bir teklifi değerlendirme dışı bıraktığı tespit edilmiştir.

Analizin Sonucu

KİK, idarenin eleme kararının hukuka aykırı olduğuna hükmederek, başvuru sahibi firmanın (ve aynı gerekçeyle elenen başka bir firmanın) teklifinin değerlendirmeye alınması yönünde düzeltici işlem belirlenmesine karar vermiştir.

Bu karar, idarelerin asgari işçilik maliyetini hesaplarken ihalenin niteliğini (personel çalıştırılmasına dayalı olup olmadığını) doğru tespit etmelerinin zorunlu olduğunu, aksi takdirde %4 ile %1,567 arasındaki yanlış oranın ihalenin sonucunu hukuka aykırı hale getireceğini göstermektedir.