Personel Çalıştırılmasına Dayalı İhalelerde Asgari İşçilik Maliyetinin Bağlayıcılığı

Personel çalıştırılmasına dayalı hizmet alımı ihaleleri, kamu ihale mevzuatında özel bir yere sahiptir. Bu ihalelerin temel amacı, kamunun ihtiyaç duyduğu hizmetin, çalıştırılacak personelin yasal hakları (maaş, sigorta primi vb.) korunarak temin edilmesidir. Bu amacı güvence altına almak için Kamu İhale Genel Tebliği'nin 78.29'uncu maddesi, son derece net ve bağlayıcı bir kural getirmiştir: İstekliler, işçilik kalemleri için sözleşme giderleri ve genel giderler dâhil toplam asgari işçilik maliyetinin altında bir bedel sunamazlar. Bu kuralın ihlali, teklifin başka hiçbir yönüne bakılmaksızın, doğrudan değerlendirme dışı bırakılmasını gerektirir. Kamu İhale Kurulunun 08.10.2025 tarihli ve 2025/UH.II-2170 sayılı kararı, bu kuralın uygulanmasındaki hassasiyeti ve ihlali durumunda ortaya çıkan sonucu açıkça göstermektedir.

Teklif Edilen Birim Fiyatlar ve Yasal Minimum Maliyet

Karara konu olan olay, bir öğretmenevinin personel çalıştırmaya dayalı hizmet alımı ihalesidir. İhale, birden fazla personel grubu (aşçıbaşı, aşçı yardımcısı, temizlik personeli vb.) ve farklı çalışma dönemleri için çok sayıda işçilik kalemi içermektedir. İhale komisyonu, yaptığı değerlendirme sonucunda bir istekli üzerinde ihaleyi bırakmıştır. Ancak ekonomik açıdan en avantajlı ikinci teklif sahibi, ihaleyi kazanan isteklinin işçilik tekliflerinin asgari maliyetin altında olduğunu iddia ederek süreci şikâyet konusu yapmıştır.

İddiayı inceleyen Kamu İhale Kurulu, öncelikle ihale dokümanına ve yürürlükteki asgari ücrete göre her bir işçilik kalemi için yasal asgari maliyetin ne olması gerektiğini hesaplamıştır. Bu hesaplama, KİK'in kendi web sitesinde yer alan ve kullanımı zorunlu olan İşçilik Hesaplama Modülü'ne göre yapılır. Kurul'un hesaplaması şu adımları içermiştir:

  1. Her bir personel grubu için belirlenen brüt ücret (brüt asgari ücret veya % fazlası).
  2. Bu brüt ücret üzerinden hesaplanan işveren sigorta primleri (kısa ve uzun vadeli sigorta kolları, işsizlik sigortası vb.).
  3. Bulunan toplam işçilik maliyetine, Tebliğ'in 78.22'nci maddesi uyarınca %4 oranında eklenen "sözleşme giderleri ve genel giderler" payı.

Bu hesaplamalar sonucunda Kurul, örneğin brüt asgari ücretle çalışacak tam zamanlı bir personel için sözleşme ve genel giderler dâhil aylık asgari işçilik maliyetinin 33.198,62 TL olması gerektiğini tespit etmiştir.

Kurulun Değerlendirmesi ve Düzeltici İşlem Kararı

Kurul, bu asgari maliyetleri tespit ettikten sonra, ihaleyi kazanan isteklinin birim fiyat teklif cetvelini incelemiştir. Yapılan karşılaştırmada, isteklinin bazı işçilik kalemleri için sunduğu birim fiyatların, Kurul tarafından hesaplanan yasal asgari maliyetlerin altında kaldığı net bir şekilde görülmüştür.

Örneğin, istekli 45. sıradaki "2026 Eylül ayı 1 baş aşçı..." kalemi için 50.793,90 TL teklif ederken, Kurul'un aynı kalem için hesapladığı asgari maliyet 54.777,73 TL'dir. Tebliğ'in 78.29'uncu maddesi bu konuda çok açıktır: Asgari maliyetin altında işçilik bedeli sunan teklifler, ihale dokümanına aykırı kabul edilir ve değerlendirme dışı bırakılır. Bu kuralın ihlali, bir aşırı düşük teklif sorgulaması ile düzeltilebilecek bir durum değildir; doğrudan bir eleme sebebidir.

Bu tespit doğrultusunda Kurul, başvuru sahibinin iddiasını yerinde bularak, idarenin ihale kararının hatalı olduğuna hükmetmiştir. Sonuç olarak, ihaleyi kazanan isteklinin teklifinin, asgari işçilik maliyetini karşılamadığı gerekçesiyle değerlendirme dışı bırakılmasına ve ihale sürecine kalan geçerli tekliflerle devam edilmesi yönünde "düzeltici işlem" belirlenmesine karar verilmiştir.

Analizin Sonucu ve Taraflar İçin Çıkarımlar

Bu karar, personel çalıştırılmasına dayalı ihalelerde asgari işçilik maliyetinin dokunulmazlığını bir kez daha teyit etmektedir:

  • İdareler Açısından: Teklifleri değerlendirirken, KİK İşçilik Hesaplama Modülünü kullanarak her bir işçilik kalemi için asgari maliyeti doğru bir şekilde hesaplamalı ve bu maliyetin altında teklif sunan isteklileri derhal değerlendirme dışı bırakmalıdırlar. Bu, idareler için bir takdir yetkisi değil, yasal bir zorunluluktur.
  • İstekliler Açısından: Tekliflerini hazırlarken KİK İşçilik Hesaplama Modülünü kullanmalı ve işçilik kalemleri için sundukları birim fiyatların, %4'lük sözleşme ve genel giderler payı dâhil olmak üzere, asgari maliyetin bir kuruş dahi altında olmamasını sağlamalıdırlar. Aksi takdirde, teklifleri doğrudan geçersiz sayılacaktır.

Nihayetinde, asgari işçilik maliyeti kuralı, hem kamunun hizmeti doğru maliyetle almasını hem de çalışanların yasal haklarının korunmasını sağlayan temel bir güvencedir ve ihlali kesin bir eleme nedenidir.