KİK Uyardı: Aşırı Düşük Sorgulamasında Yardımcı Girdiler İstenemez!

Malzemeli yemek hizmeti alımları, Kamu İhale Genel Tebliği'nin 79. maddesi uyarınca özel bir aşırı düşük teklif sorgulama usulüne tabidir. Bu usul, idarelerin sorgulamayı sadece "ana girdiler" ve "işçilik" kalemleri üzerinden yapmasını, "yardımcı giderler" (enerji, temizlik, amortisman, tali çiğ girdiler vb.) için açıklama istememesini gerektirir. Kamu İhale Kurulu'nun (KİK) 16.04.2025 tarihli ve 2025/UH.II-938 sayılı Kararı, bu kuralın ihlal edilmesinin ve sorgulama sürecinde eşit muamelenin bozulmasının sonuçlarını net bir şekilde ortaya koymuştur. Bu tür karmaşık ihale, sözleşme ve hakediş sorunlarınızda, sürecin doğru yönetilmesi ve hak kayıplarının önlenmesi için Yaka Danışmanlık uzmanlığından destek almak, aşırı düşük teklif açıklamalarınızı mevzuata tam uyumlu hazırlamanızı ve idari hatalara karşı haklarınızı korumanızı sağlar.

Kararın İlgili Kısmı

"...Genel Tebliğ açıklamalarının aksine teklifi aşırı düşük olduğu tespit edilen isteklilerden yardımcı girdilere ilişkin olarak da açıklama yapılmasının istendiği... ihalede mevzuata uygun ve tereddüt oluşturmayacak şekilde aşırı düşük teklif sorgulamasının yapılmadığı... idarece aşırı düşük teklif sorgulamasının yukarıda yer verilen mevzuata uygun şekilde yenilenmesi... gerektiği sonucuna varılmıştır."

Olayın Arka Planı: Usulsüz ve Çelişkili Sorgulama Süreci

Bir malzemeli yemek hizmeti alımı ihalesinde, idare, sınır değerin altında kalan yedi istekliden aşırı düşük teklif açıklaması istemiştir. Ancak bu süreçte idare, birden fazla hukuki hata yapmıştır:

  1. Farklı Tarih ve Süreler: İdare, bazı isteklilere 28.02.2025 tarihinde (06.03.2025'e kadar süre vererek), bazılarına 03.03.2025 tarihinde (10.03.2025'e kadar süre vererek) ve kalanlara 11.03.2025 tarihinde (14.03.2025'e kadar süre vererek) açıklama talep yazısı göndermiştir.
  2. Farklı İçerik: İlk gönderilen yazıda (28.02) işçilik giderleri hariç tutulurken, sonraki yazılarda (03.03 ve 11.03) işçilik giderleri de sorgulamaya dahil edilmiştir.
  3. Mevzuata Aykırı Talep: İdare, tüm yazılarda Tebliğ'in 79.2.6 maddesine aykırı olarak, açıklanması gerekmeyen "yardımcı girdileri" (örn: demirbaş, cihaz, araç-gereç, elektrik, doğalgaz, tüp, sigorta giderleri vb.) de sorgulama kapsamına dahil etmiş ve bu bileşenler için de açıklama istemiştir.

Başvuru Sahibinin İddiası: İhale Üzerinde Bırakılanın Açıklaması Geçersiz

Başvuru sahibi (ekonomik açıdan en avantajlı ikinci teklif sahibi), ihale üzerinde bırakılan isteklinin sunduğu aşırı düşük teklif açıklamasının mevzuata uygun olmadığını iddia etmiştir.

KİK'in Analizi: Sorgulama Süreci Temelden Sakat

KİK, başvuru sahibinin iddialarını veya ihale üzerinde bırakılan isteklinin açıklamasının içeriğini incelemeye gerek dahi görmemiştir. Kurul, öncelikle idarenin yürüttüğü sorgulama sürecinin kendisinin mevzuata aykırı olduğunu tespit etmiştir.

  • Farklı tarihlerde, farklı süreler tanınarak ve farklı içeriklerle sorgulama yapılması, 4734 sayılı Kanun'un 5. maddesindeki "eşit muamele" ilkesini ihlal etmiştir.
  • Tebliğ'de (Md. 79.2.6) açıkça "yardımcı girdiler" başlığında değerlendirileceği ve bu unsurlar için açıklama sunulması gerekmez denilmesine rağmen, idarenin bu kalemler için de açıklama istemesi mevzuata aykırıdır.
  • Bu usulsüz sorgulama süreci nedeniyle, sunulan açıklamaların (hem başvuru sahibinin hem de ihale üzerinde bırakılan isteklinin) sağlıklı bir şekilde değerlendirilmesine olanak kalmamıştır.

KİK, bu gerekçelerle, aşırı düşük teklif sorgulamasının tüm isteklilere "aynı unsurları içerecek şekilde", "eşit süre tanınarak" ve "mevzuata (Tebliğ Md. 79.2.6) uygun olarak" (yani yardımcı girdiler istenmeden) yeniden yapılması gerektiğine hükmetmiş ve düzeltici işlem kararı vermiştir.

Analizin Sonucu

Bu karar, aşırı düşük teklif sorgulamasında idarelerin uyması gereken temel kuralları vurgulamaktadır:

  1. Eşitlik Şarttır: Aşırı düşük teklif sorgulama yazısı, tüm isteklilere aynı anda, aynı içeriğe sahip olarak gönderilmeli ve eşit açıklama süresi tanınmalıdır.
  2. Yemek İhalesinde Kapsam Bellidir: Malzemeli yemek alımlarında sorgulama sadece "ana girdiler" (Tebliğ'de listelenen et, kuru gıda, sebze, süt, ekmek vb.) ve "işçilik giderleri" ile sınırlıdır.
  3. Yardımcı Girdiler İstenemez: İdarelerin, "demirbaş, amortisman, enerji, temizlik malzemesi, sigorta, nakliye" gibi yardımcı giderler için açıklama istemesi mevzuata aykırıdır ve sorgulama sürecinin iptaline neden olabilir. İstekliler, bu tür usulsüz taleplerle karşılaştıklarında şikâyet hakkını kullanmalıdır.