İdare, KİK'in "İhaleye Devam Et" Kararını "Kamu Yararı Yok" Diye İptal Etti: KİK Son Noktayı Koydu

İhale sürecinde en tartışmalı konulardan biri, idarelerin 4734 sayılı Kanun'un 39. maddesinden doğan "ihaleyi iptal" yetkisinin sınırlarıdır. Özellikle Kamu İhale Kurulu (KİK) tarafından "düzeltici işlem belirlenmesine" karar verilerek ihaleye devam edilmesi yönünde bir irade ortaya konduktan sonra, idarenin bu kararı uygulamayıp ihaleyi iptal etmesi, hukuki bir çatışma yaratmaktadır. Bu tür karmaşık ihale, sözleşme ve hakediş sorunlarınızda, sürecin doğru yönetilmesi ve hak kayıplarının önlenmesi için Yaka Danışmanlık uzmanlığından destek almak, idarenin takdir yetkisini keyfi kullanmasına karşı yasal haklarınızı korumanızı sağlar. Kamu İhale Kurulu'nun (KİK) 29.01.2025 tarihli ve 2025/UH.II-365 sayılı kararı, idarenin iptal yetkisinin sınırsız olmadığını ve KİK kararını uygulamak zorunda olduğunu net bir şekilde ortaya koymuştur.

Kararın İlgili Kısmı

"...idarenin iptal gerekçesinin yukarıda aktarılan yazıya dayandırıldığı, söz konusu yazıda... Meseç İnşaat... teklifi ile değerlendirmeye alınacak başvuru sahibi Osman Üneş'in teklifi arasındaki 44.520.000,00 TL'lik fark dikkate alındığında, 4734 sayılı Kanun'un temel ilkeleri doğrultusunda kaynakların verimli kullanılmasının mümkün olamayacağı değerlendirilerek ihalenin iptal edilmesinin uygun olacağı... Ne var ki, ihale üzerinde bırakılan Meseç İnşaat... teklifinin aşırı düşük teklif açıklaması uygun bulunmayarak... Kurul kararı ile reddedilmesi öncesinde, başvuru sahibi Osman Üneş'in teklifinin... ekonomik açıdan en avantajlı ikinci teklif sahibi olarak belirlenmesi ve söz konusu isteklinin teklif bedelinin... yaklaşık maliyetin... altında olması dikkate alındığında, ...bütün tekliflerin reddedilerek ihalenin iptal edilmesi işleminin yerinde olmadığı anlaşılmaktadır."

Olayın Arka Planı: KİK Kararı Lehe Geldi, İdare İhaleyi İptal Etti

Bir Atıksu İdaresi'nin (ASAT) "Mekanik Bakım, Onarım Hizmetleri Alımı" ihalesinde, başvuru sahibi (Firma A) ekonomik açıdan en avantajlı ikinci teklif sahibi olarak belirlenir. Firma A, KİK'e başvurarak birinci sıradaki firmanın (Firma B) aşırı düşük teklif açıklamasının geçersiz olduğunu iddia eder. KİK, Firma A'yı haklı bularak Firma B'nin teklifinin reddedilmesi yönünde "düzeltici işlem belirlenmesine" karar verir.

4734 sayılı Kanun'un 56. maddesi uyarınca, idarenin bu "hukuki durumda değişiklik yaratan" KİK kararını ivedilikle uygulaması ve ihaleyi Firma A üzerinde bırakması gerekirken, idare 10.01.2024 tarihli bir yazı ile ihaleyi tamamen iptal ettiğini duyurur.

İdarenin İptal Gerekçesi: "Elenen Teklif ile Arada 44 Milyon TL Fark Var"

İdare, iptal gerekçesi olarak şunu sunar: KİK kararıyla elenen Firma B'nin teklifi ile ihaleyi alacak olan Firma A'nın teklifi arasında 44.520.000 TL fark vardır. Bu durum, Kanun'un 5. maddesindeki "kaynakların verimli kullanılması" ilkesine aykırıdır ve bu nedenle "kamu yararı" gereği ihalenin iptal edilip yeniden çıkılması gerekmektedir.

KİK'in Değerlendirmesi: Geçersiz Teklif Fiyatı, İptal Gerekçesi Olamaz

Firma A'nın bu iptal kararına karşı yaptığı ikinci başvuru üzerine KİK, idarenin iptal kararını hukuka aykırı bulmuş ve idarenin "iptal kararını" iptal etmiştir. KİK'in gerekçesi şu şekildedir:

  1. Hukuki Durum: KİK'in 2024/UH.II-1752 sayılı kararı ile Firma B'nin teklifi "geçersiz" hale gelmiştir.
  2. Hatalı Kıyaslama: İdarenin iptal gerekçesi, hukuken "geçerli" olan Firma A'nın teklifini, hukuken "geçersiz" olan Firma B'nin teklifi ile kıyaslamaya dayanmaktadır.
  3. Hukuka Aykırılık: İhale mevzuatında, geçersiz sayılan bir teklifin, geçerli bir teklifin değerlendirilmesinde veya kamu yararının ölçülmesinde bir kıstas olarak kullanılmasına imkan tanıyan hiçbir hüküm bulunmamaktadır.
  4. Kamu Yararı Mevcuttur: Firma A'nın teklifi (114.160.000 TL), idarenin belirlediği yaklaşık maliyetin (165.743.333,33 TL) zaten %31 altındadır. Bu durum, kamu yararının ve kaynakların verimli kullanılması ilkesinin zaten sağlandığını göstermektedir.

Sonuç olarak KİK, idarenin iptal yetkisini somut verilere dayanmadan, geçersiz bir teklifi baz alarak keyfi kullandığına hükmetmiştir.

Analizin Sonucu

  • İdarelerin, 4734 sayılı Kanun'un 39. maddesindeki "ihaleyi iptal" yetkisi sınırsız değildir ve keyfi kullanılamaz.
  • KİK tarafından "düzeltici işlem" kararı verilerek geçersiz sayılan bir isteklinin teklif fiyatı, "yok hükmünde"dir. Bu geçersiz fiyat, daha sonraki bir ihale iptal kararına gerekçe veya kıyaslama unsuru yapılamaz.
  • Bir teklifin yaklaşık maliyetin (özellikle de ciddi bir oranda) altında olması, "kamu yararı" ve "kaynakların verimli kullanılması" ilkelerinin sağlandığına dair temel karinedir.
  • İdareler, 4734 S.K. 56 ve İhalelere Yönelik Başvurular Hakkında Yönetmelik Md. 23 uyarınca, KİK'in hukuki durumda değişiklik yaratan kararlarını ivedilikle ve aynen uygulamak zorundadır; kararı uygulamamak için iptal yoluna gidemezler.