İhale Tarihinden Sonra Ciro "Düzeltme" Hilesi: KİK, Yeterlik Şartı İhlalini Tespit Etti

Kamu ihalelerinde, isteklilerin mali ve teknik yeterliklerinin değerlendirilmesinde temel kural, bu yeterliklerin "ihale tarihi itibarıyla" mevcut ve geçerli olmasıdır. Ancak, özellikle e-ihale döneminde EKAP'ın Gelir İdaresi Başkanlığı (GİB) sisteminden çektiği mali verilerdeki değişiklikler, ciddi hukuki sorunlara yol açabilmektedir. Bu tür karmaşık ihale ve sözleşme sorunlarında, sürecin doğru yönetilmesi ve hak kayıplarının önlenmesi için Yaka Danışmanlık uzmanlığından destek almak, mali yeterlik belgelerinizin ihale tarihi itibarıyla nasıl yorumlanacağını öngörmenizi sağlar. Kamu İhale Kurulu'nun (KİK) 19.03.2025 tarihli ve 2025/UY.I-787 sayılı kararı, ihale tarihinden sonra "düzeltme beyannamesi" ile mali tabloları değiştirerek yeterlik sağlamaya çalışmanın mevzuata aykırı olduğuna dair net bir içtihat ortaya koymuştur.

Kararın İlgili Kısmı

"...ihale tarihi (24.12.2024) itibarıyla kayıtlı olan tutarların dikkate alınarak İdari Şartname'nin 7.4.3'üncü maddesinde aranılan mali kriterlerin sağlanıp sağlanmadığının değerlendirilmesi gerektiği, ihale tarihinden sonra gönderilen düzeltme beyannamesi ile düzeltilen iş hacmi değerlerinin ihale tarihi itibarıyla mali kriterler karşılanmadığı gerekçesiyle değerlendirme dışı bırakılması gereken teklifi geçerli hale getirmeyeceği, bu itibarla isteklinin iş ortağı olan ... Şirketi tarafından İdari Şartname'nin 7.4.3'üncü maddesinde aranılan mali kriterler sağlanmadığından anılan isteklinin teklifinin değerlendirme dışı bırakılması gerektiği..."

Olayın Arka Planı: İhale Tarihinden Sonra Değişen Ciro

Bir gölet ikmali ve ıslahı yapım işi ihalesi 24.12.2024 tarihinde gerçekleştirilmiştir. İdare, 21.01.2025 tarihli ilk komisyon kararında, ihale üzerinde bırakılan ortak girişimin özel ortağının (Seroğlu İnşaat) 2023 yılı cirosunun (net satışlar) yeterlik kriterini (teklif bedelinin %25'inin hissesi oranı kadar) karşılamadığını tespit ederek teklifi reddetmiştir.

Bu karara istekli ortak girişim şikayette bulunmuştur. İdare, şikayet üzerine GİB verilerini 10.02.2025 tarihinde tekrar sorgulamış ve bu kez 2023 yılı net satış tutarının, ilk sorgudakinden (5.974.141,63 TL) çok daha yüksek (39.734.445,49 TL) olduğunu ve yeterlik şartını sağladığını görmüştür. İdare, bu durumu "Gelir İdaresi Başkanlığı'ndan kaynaklanan bir hata" olarak yorumlamış ve düzeltici işlemle teklifi geçerli kabul ederek ihaleyi bu ortak girişim üzerinde bırakmıştır.

KİK'in Değerlendirmesi: Yeterlik "İhale Tarihi" İtibarıyla Sabittir

İkinci en avantajlı teklif sahibi (Arkon Müşavirlik), bu duruma itiraz etmiştir. KİK, konuyu açıklığa kavuşturmak için Gelir İdaresi Başkanlığı'ndan (GİB) resmi yazı talep etmiştir.

GİB'in cevabi yazısı, durumu netleştirmiştir:

  1. Ortağın 06.05.2024 tarihinde verdiği ilk 2023 yılı kurumlar vergisi beyannamesinde net satışlar 5.974.141,63 TL'dir.
  2. İdare, ihale tarihinden (24.12.2024) sonra, 08.01.2025'te sorgulama yaptığında bu tutarı görmüş ve teklifi haklı olarak reddetmiştir.
  3. İstekli ortak, bu ret kararından sonra, 14.01.2025 tarihinde (ihale tarihinden yaklaşık 20 gün sonra) 2023 yılı için "düzeltme beyannamesi" vermiş ve net satışlarını 39.734.445,49 TL'ye yükseltmiştir.
  4. İdarenin 10.02.2025'teki ikinci sorgulamasında gördüğü yüksek tutar, bu düzeltme beyannamesinden kaynaklanmaktadır.

KİK, ortada "sistemsel bir hata" olmadığını, isteklinin ihale tarihinden sonra mali tablolarını geriye dönük olarak aktif bir şekilde değiştirdiğini tespit etmiştir. İhale mevzuatının temel kuralı, yeterlik kriterlerinin ihale tarihi itibarıyla karşılanması zorunluluğudur. İstekli, 24.12.2024 tarihi itibarıyla GİB kayıtlarına göre yeterli ciroyu sağlamamaktaydı. İhale tarihinden sonra yapılan bir düzeltme işlemi, geçmişteki bir ihale için yeterlik şartını "sonradan" sağlar hale getiremez.

Bu gerekçelerle KİK, idarenin "düzeltme" sonrası oluşan ciroyu dikkate alarak teklifi geçerli kabul etmesinin mevzuata aykırı olduğuna ve ortak girişimin teklifinin değerlendirme dışı bırakılması gerektiğine (düzeltici işlem) karar vermiştir.

Analizin Sonucu

Bu karar, mali yeterlik belgelerinin (ciro, bilanço vb.) zamanlaması konusunda çok net bir çizgi çizmektedir:

  1. İstekliler Açısından: İhaleye gireceğiniz mali verilerin (ciro, bilanço oranları) GİB sisteminde (e-Beyanname) doğru ve yeterli olduğundan ihale tarihinden önce emin olun. Eğer GİB kayıtlarınızda bir hata varsa, bu hatayı ihale tarihinden sonra "düzeltme beyannamesi" ile düzeltmeniz, o ihalenin yeterlik değerlendirmesi için kabul edilmeyecektir. Yeterlik, ihale günü "fotoğrafı" çekilen verilerle değerlendirilir.
  2. İdareler Açısından: Yeterlik değerlendirmesi, "ihale tarihi itibarıyla" geçerli olan bilgi ve belgelere göre yapılır. İhale tarihinden sonra istekli tarafından GİB kayıtlarında yapılan herhangi bir değişiklik (düzeltme beyannamesi vb.), ihale komisyonu tarafından dikkate alınmamalıdır. Şikayet üzerine yapılan sorgulamalarda değişen bir veri görülürse, GİB'den bu değişikliğin tarihi sorgulanarak, değişikliğin ihale tarihinden önce mi sonra mı yapıldığı netleştirilmelidir.